Çoklu Yetersizliğe Sahip Çocuğu Olan Annelerin Yaşadığı Güçlüklerin Belirlenmesi

Yıl 2018, Cilt: 17 Sayı: 3, 0 - 0, 31.07.2019

Müzeyyen Eldeniz Çetin Mihriban Sönmez

https://doi.org/10.17051/ilkonline.2018.466339

Cited By: 3

Öz

Toplumun
özel gereksinimli bireylere bakış açısı, ebeveynlerin yetersizlik algısı,
yetersizlik durumundan kaynaklanan problemler ..vb nedenler ebeveynlerin,
günlük yaşamlarını sürdürmelerinde ve sosyal hayata uyumlarında bazı
güçlüklerle karşı karşıya kalmalarına neden olmaktadır. Ebeveynler içerisinde
geleneksel anlayışa göre en çok çocukların bakımından anne ya da annelik rolünü
üstlenen kişi sorumlu olmakta ve bu güçlüklerle en çok anneler yüzleşmektedir.
Yetersizliğin derecesi ve türü arttıkça yaşanan güçlüklerin artacağı
düşünülmektedir. Bu araştırmanın amacı çoklu yetersizliğe sahip çocukları olan annelerin
ev ortamında, okul ortamında, sosyal hayatlarında, sağlık alanlarında ve
problem davranışlardan kaynaklı yaşadıkları güçlükleri ortaya koymaktır. Araştırmaya
Bolu ilinde ikamet eden 6-12 yaş arasında çoklu yetersizlik tanısı olan çocuğa
sahip 10 anne katılmıştır. Veriler, görüşme yöntemleri içerisinden yarı
yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılarak toplanmıştır. Araştırmada elde
edilen veriler betimsel analiz tekniği ile analiz edilmiştir. Araştırma sonunda
çoklu yetersizliğe sahip çocuğu olan anneler ev ortamında, okul ortamında,
arkadaşları ile derslerinde ve ev ödevleri ile ilgili güçlükler yaşadıklarını
ifade etmişlerdir. Çoklu yetersizliğe sahip çocuğu olan annelerin sosyal
hayatta çevredeki bireylerin davranışları ve konuşmalarından, çocuklarının
davranışlarından kaynaklı (problem davranışlarından), akrabalarının
davranışlarından ve arkadaş-çevresinin olmamasından kaynaklı güçlükler
yaşadıklarını ifade etmişlerdir. Çoklu yetersizliğe sahip çocuğu olan annelerin
ayrıca çocuklarının sağlık problemleri ile ilgili olarak güçlükler yaşadıkları
ve sürekli hastaneye gitmek durumunda kaldıkları tespit edilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Özel eğitim, Çoklu Yetersizlik, Anne, Güçlük

Kaynakça

• Altuğ Özsoy, S., Özkahraman, Ş. ve Çallı, F. (2006). Zihinsel engelli çocuk sahibi ailelerin yaşadıkları güçlüklerin incelenmesi. Aile ve Toplum. 8, 3, 9 ISSN: 1303-0256 Ataman, A. (Ed.). (2005). Özel gereksinimli çocuklar ve özel eğitim. Özel Eğitime Giriş (2. Baskı). Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık. Bıçak, N. (2009). Otizmli çocukların annelerinin yaşadıklarının belirlenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Bolu. Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, S. ve Demirel, F. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri (4. Baskı). Ankara: Pegem Yayıncılık. Cangür, Ş., Civan, G., Çoban, S., Koç, M., Karakoç, H., Budak, S. ve İpekçi, E., Ankaralı, H.(2013). Düzce ilinde bedensel ve/veya zihinsel engelli bireylere sahip ailelerin toplumsal yaşama katılımlarının karşılaştırmalı olarak değerlendirilmesi. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 3 (3): 1-9 Cavkaytar, A., Batu, S. ve Çetin. O. B. (2008). Gelişimsel geriliği olan çocuğa sahip ailelerin aile özelliklerinin ve yaşadıklarının betimlenmesi. Anadolu Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi. Coşkun, D. (2013). Fiziksel engelli çocuğu olan ebeveynlerde bakım yükünün ve aile işlevlerinin değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Erzurum. Çapa, B. (2009). Zihin engelli ve otistik çocuğa sahip ailelerin toplumsal hayata katılmada yaşadıkları güçlüklerin karşılaştırılması. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul. Çelik, D. (2004). İşitme engelli çocuğa sahip olmanın aile işlevlerine etkisi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Diken, İ.H. (Ed.). (2010). İlköğretimde Kaynaştırma. Ankara: Pegem A Yayıncılık. Eldeniz Çetin, M. (2013). Ağır ve çoklu yetersizliği olan bireylerin tercihlerinin değerlendirilmesi ve seçim yapma becerisinin öğretimi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara. Freedman, R. I., Krauss, M. W. ve Seltzer, M. M. (1997). Aging parents’ residential plans for adult children with mental retardation. Mental Retardation. 35(2), 114-123. Girgin G. ve Baysal A. (2005). Tükenmişlik sendromuna bir örnek: zihinsel engelli öğrencilere eğitim veren öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 4(4), 172-186. Kaner, S. (2004). Engelli çocukları olan ana-babaların algıladıkları stres, sosyal destek ve yaşam doyumlarının incelenmesi. Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri. Karadağ, G. (2009). Engelli çocuğa sahip annelerin yaşadıkları güçlükler ile aileden algıladıkları sosyal destek ve umutsuzluk düzeyleri. TAF Preventive Medicine Bulletin, 8(4), 315-322. Karakuş, F. (2010). Üstün yetenekli çocukların anne babalarının karşılaştıkları güçlükler. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6, 1, 127-144. Kır, İ. (2011). Toplumsal bir kurum olarak aile ve işlevleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Electronic Journal of Social Sciences. ISSN:1304-0278. 10,:36, 381-404. Kurt A. S, Tekin A, Koçak V, Kaya Y, Özpulat Ö ve Önat H. (2008). Zihinsel engelli çocuğa sahip anne babaların karşılaştıkları güçlükler. Türkiye Klinikleri J Pediatr, 17, 158-163. Lafçı, D., Öztunç, G. ve Alparslan, Z.N. (2014). Zihinsel engelli çocukların (mental retardasyonlu çocukların) anne ve babalarının yaşadığı güçlüklerin belirlenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi / Gümüşhane University Journal of Health Sciences: 3(2). MEB (2006). Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği. 31.05.2006 tarih ve 26184 sayılı Resmî Gazete. Nergiz, H. (2013). Görme engelli çocuk ebeveynlerinin yaşadığı güçlükler: çocuğun görme engelinin ebeveyninin tükenmişlik, stres ve yaşam doyumu düzeyleriyle ilişkisi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara. Özdemir, M. (2010). Nitel veri analizi: sosyal bilimlerde yöntembilim sorunsalı üzerine bir çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,11(1) 323. Erişim tarihi: 06.12.2016 http://www.sbd.ogu.edu.tr/makaleler/11_1_Makale_14.pdf Özen, A., Çolak, A. ve Acar, Ç. (2002). Zihin özürlü çocuğa sahip annelerin günlük yaşamda karşılaştıkları problem davranışlarla ilgili görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 3(2) 1-13. Özkan, F. (2010). Zihinsel engelli çocuğu olan annelerin, çocuklarının eğitimine katkı ve katılımları. Erciyes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kayseri. Özşenol, F. Işıkhan, A. Ünay, B. Aydın H.İ. ve Gökçay, E.(2003). Engelli çocuğa sahip ailelerin aile işlevlerinin değerlendirilmesi. Gülhane Tıp Dergisi 45 (2).156 - 164 Sardohan-Yıldırım, A. E. ve Akçamete, G. (2014). Çoklu yetersizliği olan çocuğa sahip annelerin erken çocukluk özel eğitimi hizmetleri sürecinde karşılaştıkları güçlüklerin belirlenmesi. Cumhuriyet International Journal of Education-CIJE, 3 (1), 74-89. ISSN: 2147-1606 Smith, D. D. (1998). Introduction to special education: teaching in an age of challenge (3. Ed.). Boston: Allyn and Bacon. Sucuoğlu, B., Küçüker, S. ve Kanık, N. (1993). Özel eğitimde anne-baba eğilimi programlan (Örnek Çalışma). Eğitim Bilimleri Dergisi. 25(2), 521-537. Tarsuslu Şimşek, T., Taşçı, M.ve Karabulut, D.(2015). Kronik engelli çocuğu olan ailelerde başka çocuk yapma isteği ve anne-baba birlikteliğine etkisi. Desire to have other children in families with a chronically disabled child and its effect on the relationship of the parents. Türk Pediatri Arş. 50: 163-9. Tekin-İftar, E. (Ed.). (2014). Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklar ve eğitimleri. Ankara: Vize BasınYayın. Uğuz, Ş., Toros, F., Yazgan İnanç, B. ve Çolakkadıoğlu, O.(2004). Zihinsel ve/veya Bedensel Engelli Çocukların Annelerinin Anksiyete, Depresyon ve Stres Düzeylerinin Belirlenmesi. Klinik Psikiyatri 7:42-47 Uysal, G. ve Hanoğlu, Z. (2009). Down sendromlu çocuğu olan ailelerin yaşadığı duygu ve güçlüklerin belirlenmesi. Sağlık ve toplum, 19, 4. 31-41. Üstüner Top, F. (2009). Otistik Çocuğa Sahip Ailelerin Yaşadıkları Sorunlar ile Ruhsal Durumlarının Değerlendirilmesi: Niteliksel Araştırma. Çocuk Dergisi 9(1):34-42. Yazıcı, F., Okcu, B. ve Sözbilir, M. (2015). Ailelerin görme yetersizliği olan çocuklarına yönelik gelecek kaygıları. Ege Eğitim Dergisi 1 (16): 142-164 Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık. Yıldırım, F. ve Conk, Z. (2005). Zihinsel yetersizliği olan çocuğa sahip anne/babaların stresle başa çıkma tarzlarına ve depresyon düzeylerine planlı eğitimin etkisi. C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 9 (2).