İlkokul 4. Sınıf Düzeyindeki Fen Eğitimi Araştırmalarının Tematik İçerik Analizi

Yıl 2018, Cilt: 17 Sayı: 3, 0 - 0, 31.07.2019

Hasan Bağ , Muammer Çalık

https://doi.org/10.17051/ilkonline.2018.466357

Cited By: 7

Öz

Bu araştırmada, 2006-2017 yılları arasında ilkokul 4. Sınıf düzeyinde
yapılan fen eğitimi araştırmalarının tematik içerik analiziyle incelenmesi
amaçlanmıştır. 4. sınıf düzeyini örneklemine alma ve belirtilen tarih
aralığında olma kriterlerine uygun 18 tez ve 62 makale olmak üzere toplam 80
araştırma incelemeye alınmıştır. Çalışmalar; yayın yılı, amaç, yöntem, örneklem düzeyi, veri toplama aracı, veri
analiz yöntemi, uygulama süresi, çalışılan ünite, kullanılan yöntem/strateji,
sonuç ve öneri parametrelerine uygun olarak incelenmiştir. Bunun sonucunda;
çalışmaların çoğunlukla 2014 yılı içerisinde ve öğrencilerin gelişimlerini
incelemek amacıyla yürütüldüğü ortaya çıkmıştır. Ayrıca araştırmalarda büyük
ölçüde nicel yollarla veri toplandığı ve analiz edildiği belirlenmiştir.
Araştırmaların sonuçlarına bakıldığında ise, çoğunlukla yapılan müdahalelerin
pozitif etkileri olduğuna yönelik sonuçlara ulaşıldığı görülmüştür. Ancak,
argümantasyon ve oyun temelli öğretim gibi yöntemlerin sınırlı kaldığı
belirlenmiştir. Böylece, farklı oyun tasarımları ile argümantasyon
çalışmalarına odaklanan tasarım temelli araştırmaların gerçekleştirilmesi
önerilmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Fen Eğitimi Araştırmaları, İlkokul, Tematik İçerik Analizi

Kaynakça

• Aktaş, Ö. (2012). İlköğretimde kavram ve zihin haritaları ile desteklenmiş fen ve teknoloji eğitiminin öğrenme ürünleri üzerindeki etkileri. Yayımlanmamış doktora tezi, DEÜ Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir. Altan, S. T. (2015) Araştırmaya dayalı öğrenme yöntemiyle ilkokul öğrencilerinde başarı ve bilimsel süreç becerilerinin geliştirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. Armağan, B. (2015). İlkokul dördüncü sınıf fen öğretiminde okul dışı öğrenme ortamları: Bir eylem araştırması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir. Aşıcı, M., İnce, B. ve Akyol, S. (2015). Fen ve teknoloji dersinde bir öğretim materyali olarak bilgilendirici kitapların kullanımı: İlkokul 4. sınıf örneği. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, XIV. Uluslararası Katılımlı Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu Özel Sayısı, 206-222. Au, W. (2007). High-stakes testing and curricular control: A qualitative metasynthesis. Educational Researcher, 36(5), 258-267. doi:10.3102/0013189X07306523. Aydoğdu, B. ve Karakuş, F. (2015). İlkokul öğrencilerine yönelik temel beceri ölçeğinin Türkçeye uyarlama çalışması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(34), 105-131. Ayvacı, H. Ş. (2007). Bilimin doğasının sınıf öğretmeni adaylarına kütle çekim konusu içerisinde farklı yaklaşımlarla öğretilmesine yönelik bir çalışma. Yayımlanmamış doktora tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon. Bağ, H. ve Çalık, M. (2017). İlköğretim düzeyinde yapılan argümantasyon çalışmalarına yönelik tematik içerik analizi. Eğitim ve Bilim, 42(190), 281-303. Baysal, Z. N., Kaya, N. B. ve Üçüncü, G. (2013). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinde bilimsel yaratıcılık düzeyinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Eğitim Bilimleri Dergisi, 38, 55-64. Bilen, K. (2011). Bilim ve sanat merkezlerine devam eden üstün yetenekli öğrencilerin fen tutumlarının incelenmesi: Denizli BİLSEM örneği. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi, 2(4), 43-54. Bilgin, İ., Yusuf, A. Y. ve Coşkun, H. (2013). 5E öğrenme modelinin ilköğretim 4. sınıf öğrencilerinin madde konusundaki başarılarına etkisinin ve model hakkında öğrenci görüşlerinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(4), Özel Sayı, 1449-1470. Bıyıklı, C. ve Yağcı, E. (2014a). 5E öğrenme modeli’ne göre düzenlenmiş eğitim durumlarının betimlenmesi. İlköğretim Online, 13(3), 1075-1097. Bıyıklı, C. ve Yağcı, E. (2014b). 5E öğrenme modeli’ne göre düzenlenmiş eğitim durumlarının bilimsel süreç becerilerine etkisi. Ege Eğitim Dergisi, 15(1), 45-79. Bozdoğan, A. E. ve Altunçekiç, A. (2007). Fen bilgisi öğretmen adaylarının 5E öğretim modelinin kullanılabilirliği hakkındaki görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(2), 579-590. Coşkun, H. (2011). 5E öğrenme modelinin ilköğretim 4. sınıf öğrencilerinin maddeyi tanıyalım ünitesindeki başarı, tutum ve zihinsel yapılarına etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hatay. Çalık, M., & Ayas, A. (2008). A critical review of the development of the Turkish science curriculum. Science education in context: An international examination of the influence of context on science curricula development and implementation, 161-174. Çalık, M., Ayas, A., & Ebenezer, J. V. (2005). A review of solution chemistry studies: Insights into students’ conceptions. Journal of Science Education and Technology, 14(1), 29-50. doi:10.1007/s10956-005-2732-3. Çalık, M., & Cobern, W. M. (2017). A cross-cultural study of CKCM efficacy in an undergraduate chemistry classroom. Chemistry Education Research and Practice DOI: 10.1039/c7rp00016b Çalik, M., & Coll, R. K. (2012). Investigating socioscientific issues via scientific habits of mind: Development and validation of the scientific habits of mind survey. International Journal of Science Education, 34(12), 1909-1930. Çalık, M. ve Sözbilir, M. (2014). İçerik analizinin parametreleri. Eğitim ve Bilim, 39(174), 33-38. Çalık, M., Ünal, S., Coştu, B. ve Karataş, F. Ö. (2008). Trends in Turkish science education. Essays in Education, 23-45. Çeken, R. (2011). “Bu benim eserim” öğrenci projelerinin okul türü bakımından değerlendirilmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(22), 1-14. Çepni, S. (2009). Effects of computer supported instructional material (CSIM) in removing students’ misconceptions about concepts: “Light, light source and seeing”. Energy Education Science and Technology Part B; Social and Educational Studies, 1(2), 51-83. Çiftçi, S., Sünbül, A. M. ve Köksal, O. (2013). Sınıf öğretmenlerinin yapılandırmacı yaklaşıma göre düzenlenmiş mevcut programa ilişkin yaklaşımlarının ve uygulamalarının değerlendirilmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 281-295. Demirkıran, Z. A. (2016). Fen bilimleri dersinde araştırma-sorgulamaya dayalı uygulamaların etkileri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Ergün, A. ve Sarıkaya, M. (2014). Maddenin parçacıklı yapısı ile ilgili kavram yanılgılarının giderilmesinde modele dayalı aktivitelerin etkisi. E-Journal of New World Sciences Academy, 9(3), 248-275. Ergun, M. & Çelik, E. (2011). Trends of science education in Turkey: Sample of the year 2008. Education Sciences, 6(1), 508-514. Gençtürk, H. A. ve Türkmen, L. (2007). İlköğretim 4. sınıf fen bilgisi dersinde sorgulama yöntemi ve etkinliği üzerine bir çalışma. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(1), 277-292. Gül, Ş. ve Yeşilyurt, S. (2011). Yapılandırmacı öğrenme yaklaşımına dayalı bilgisayar destekli öğretimin öğrencilerin tutumları ve başarıları üzerine etkisi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 5(1), 94-115. Güneş, M. H. ve Karaşah, Ş. (2016). Geçmişten günümüze fen eğitiminin önemi ve fen eğitiminde son yıllarda yapılan çalışmalar. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5(3), 122-136. Hamalosmanoğlu M. ve Güven, E. (2014). Disiplinler arası yaklaşıma dayalı çevre eğitiminin öğrencilerin çevreye yönelik tutumlarına ve davranışlarına etkisi. Türk Fen Eğitim Dergisi, 11(4), 47-62. Karacaoğlu, Ö. C., & Acar, E. (2010). The issues that teachers encounter during application of new curricula. YYU Journal of Education Faculty, 7(1), 45-58. Karaçallı, S., & Korur, F. (2014). The effects of project‐based learning on students' academic achievement, attitude, and retention of knowledge: The subject of “electricity in our lives”. School Science and Mathematics, 114(5), 224-235. Karakuş, M. ve Us, F. M. (2013). İlköğretim 4. sınıf fen ve teknoloji programından yansımalar “Adana ili örneği”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(2), 197-222. Karatay, R., Timur, S. ve Timur, B. (2013). 2005 ve 2013 yılı fen dersi öğretim programlarının karşılaştırılması. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(15), 233-264. Kaya, S. ve Elgün, A. (2015). Eğitsel oyunlar ile desteklenmiş fen öğretiminin ilkokul öğrencilerinin akademik başarısına etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(1), 329-342. Kenan, O., Özmen, H. ve Güney, K. K. (2007). İlköğretimin farklı seviyelerindeki öğrencilerin madde ve tanecikli yapı ile ilgili fikirleri. 16. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Tokat. Kuhn, T. S. (1962). The Structure of Scientific Revolution. N. Kuyaş (çev.) (2008), 8. Baskı, İstanbul: Kırmızı Yayınları. Kutlu, N. (2013). İlkokul düzeyinde Purdue modeline göre müfredat zenginleştirmenin fen öğretimine etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Amasya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Amasya. Kutlu, Ö., Yalçın, S. ve Pehlivan, E. B. (2010). A study on writing and scoring open-ended questions based on the primary school curriculum objectives. Elementary Education Online, 9(3), 1201-1215. Küçük, M. (2006). Bilimin doğasını ilköğretim 7. sınıf öğrencilerine öğretmeye yönelik bir çalışma. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon. Küçükaydın, M. A., Karamustafaoğlu, S. ve Uluçınar-Sağır, Ş. (2014). İlkokul 4.sınıf maddeyi tanıyalım ünitesine yönelik bir başarı testi geliştirme çalışması. International Conference on Edıucationin Mathematics, Science & Technology, 16-18 Mayıs, Konya. Küçüközer, A. (2016). Fen bilgisi eğitimi alanında yapılan doktora tezlerine bir bakış. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 10(1), 107-141. Lee, M. H., Wu, Y. T., & Tsai, C. C. (2009). Research trends in science education from 2003 to 2007: A content analysis of publications in selected journals. International Journal of Science Education, 31(15), 1999-2020. MEB. (2005). İlköğretim kurumları (ilkokullar ve ortaokullar) fen ve teknoloi dersi (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar) öğretim programı, Ankara: MEB Yayınevi. MEB. (2013). İlköğretim kurumları (ilkokullar ve ortaokullar) fen bilimleri dersi (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar) öğretim programı, Ankara: MEB Yayınevi. MEB. (2017). İlköğretim kurumları (ilkokullar ve ortaokullar) fen bilimleri dersi (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar) öğretim programı, Ankara: MEB Yayınevi. Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Thousand Oaks, Sage. Nakiboğlu, C. ve Arık, R. Ö. (2006). 4. sınıf öğrencilerinin “gazlar” ile ilgili kavram yanılgılarının v-diyagramı kullanılarak belirlenmesi. Yedi Tepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, EDU7, 1, 531-557. Ocak, İ, Islak, F. G. ve Ocak, G. (2015). İlkokul 4. sınıf fen bilimleri dersinde kavram karikatürü kullanımının akademik başarıya etkisi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, XIV. Uluslararası Katılımlı Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu Özel Sayısı, 119-132. Öğreten, B. (2014). Argümantasyona (bilimsel tartışmaya) dayalı öğretim sürecinin akademik başarı ve tartışma seviyelerine etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Amasya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Amasya. Öğreten, B. ve Uluçınar-Sağır, Ş. (2013). 4. Sınıf fen ve teknoloji dersinde interaktif öğretimin akademik başarıya ve tutuma etkisi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(7), 1-8. Öğreten, B. ve Uluçınar-Sağır, Ş. (2014). Argümantasyona dayalı fen öğretiminin etkililiğinin incelenmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 11(1), 75-100. Öz-Aydın, S. ve Ayverdi, L. (2014). BİLSEM’e kayıtlı olan ve olmayan öğrencilerin çevre sorununa çözüm önerilerinin bilimsel yaratıcılık açısından karşılaştırılması. Journal of Turkish Science Education, 11(1), 25-41. Özdemir, G. (2007). Öğrencilerin kuvvet kavramına ilişkin bilgi yapılarının bir analizi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(14), 37-54. Özdemir, M., Özdemir, O. ve Parmaksız, R. Ş. (2016). İlkokul öğrencilerinin bilimsel süreç becerilerinin ve okuduğunu anlama düzeylerinin incelenmesi. Electronic Turkish Studies, 11(3), 1829-1848. Özsevgeç, T. (2006). Kuvvet ve hareket ünitesine yönelik 5E modeline göre geliştirilen öğrenci rehber materyalinin etkililiğinin değerlendirilmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 3(2), 36-48. Özsoy, S. ve Ahı, B. (2014). İlkokul öğrencilerinin geleceğe yönelik çevre algılarının çizdikleri resimler aracılığı ile belirlenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(4), 1557-1582. Patton, M. Q. (2002). Qualitative Research & Evaluation Methods (3th. Ed.). London: Sage Publications. Sakız, G., Özden, B., Aksu, D. ve Şimşek, Ö. (2014). Fen ve teknoloji dersinde akıllı tahta kullanımının öğrenci başarısına ve dersin işlenişine yönelik tutuma etkisi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(3), 257-274. Sancar, N. A. (2010). İlköğretim birinci kademe fen ve teknoloji dersi öğretiminde kullanılan örnek olay yönteminin etkililiği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Saraçoğlu, S., Böyük, U. ve Tanık, N. (2012). Birleştirilmiş ve bağımsız sınıflarda öğrenim gören ilköğretim öğrencilerinin bilimsel süreç beceri düzeyleri. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 9(1), 83-100. Sarıkaya, M. ve Ergün, A. (2014). İlköğretim ve ortaöğretim öğrencilerinin atom ve moleküllerin şekli üzerine bazı fiziksel etkenlerin etkisini anlamalarının araştırılması. Turkish Journal of Education, 3(3), 56-73. Usta, N. D. ve Kasap, G. (2013). 2000-2012 yılları arasında Türkiye’de kuvvet ve hareket konusuna yönelik yapılan çalışmalar. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 76-91. Uyanık, G. (2016). Birleştirme tekniğine dayalı fen bilimleri öğretiminin tutum akademik başarı ve kalıcılığa etkisi. e-Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(2), 23-31. Uyanık, G. ve Dindar, H. (2016). İlkokul 4. sınıf fen bilimleri dersinde kavramsal değişim metinlerinin kavram yanılgılarının giderilmesine etkisi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36(2). Uygur, M. ve Yelken, T. Y. (2010). Birleştirilmiş sınıflı okullarda uygulanan fen ve teknoloji dersine (yeni fen programına) yönelik öğrencilerin ve öğretmenlerin görüşleri. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(3), 1-18. Ültay, N. & Çalık, M. (2012). A thematic review of studies into the effectiveness of context-based chemistry curricula. Journal of Science Education and Technology, 21(6), 686-701. doi:10.1007/s10956-011-9357-5 Ültay, N. & Çalik, M. (2016). A comparison of different teaching designs of ‘acids and bases’ subject. Eurasia Journal of Mathematics, Science & Technology Education, 12(1), 57-86 DOI: 10.12973/eurasia.2016.1422a Üstün, A. G. (2010). İnternet destekli araştırma etkinliklerinin ilköğretim 4. sinif öğrencilerinin internet okur-yazarlık düzeylerine ve akademik başarılarına etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Wassink, F. K. ve Sadi, Ö. (2016). Türkiye’de fen bilimleri eğitimi yönelimleri: 2005 ile 2014 yılları arası bir içerik analizi. Elementary Education Online, 15(2), 594-614. Yeşilyurt, M. (2006). İlköğretim ve lise öğrencilerinin elektrik kavramı ile ilgili düşünceleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 5(17), 41-59. Yıldırım, E. G. ve Köklükaya, A. N. (2016). İlk ve orta okul öğrencilerinin fen konularına yönelik ilgi düzeylerinin belirlenmesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 1-22. Yılmaz, E. (2015). Çevrimiçi ileri düzenleyici kavram öğretim materyaliyle desteklenen öğretim yöntemlerinin kuvvet-hareket ünitesinde başarı, tutum ve kalıcılığa etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Burdur. Yüksek, R. (2010). İlköğretim dördüncü sınıf fen ve teknoloji dersi “canlılar dünyasını gezelim tanıyalım” ünitesi öğrenme öğretme sürecinde yapılan etkinliklerin öğrencilerin çevre bilgisi, çevreye karşı tutumları ve bunların kalıcılık düzeylerine etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.