Eğitim Stres Ölçeğinin Türk Kültürüne Uyarlanması: Güvenirlik ve Geçerlik Çalışması

Yıl 2015, Cilt: 14 Sayı: 1, 216 - 229, 05.01.2015

İsmail Seçer Fatih Veyis Ramazan A. Gökçen

Öz

Bu araştırmanın amacı, Sun, Dunne, Hou ve Xu tarafından geliştirilen Eğitim Stres Ölçeğinin Türkçeye uyarlama çalışmalarının yapılarak ölçeğin psikometrik özelliklerinin incelenmesidir. Ölçek özgün hâlinde beş boyutta 16 maddeden oluşan beşli likert tipi bir ölçme aracıdır. Araştırmanın çalışma grubunu, Erzurum şehir merkezindeki ilköğretim ve ortaöğretim okullarında öğrenim görmekte olan 625 öğrenci oluşturmaktadır. Çeviri işlemleri sonrasında dil geçerliliği için uzman görüşü alınmıştır. Yapı geçerliliği için Açımlayıcı ve Doğrulayıcı faktör analizi çalışmaları yapılmıştır. Açımlayıcı faktör analizi sonuçları ölçeğin dört boyutta % 62,31 varyans açıkladığını ve doğrulayıcı faktör analizinde ikinci düzey DFA sonucunda dört boyutlu bu yapının iyi uyum verdiği bulunmuştur (RMSEA=.054, RMR= .013, NFI=.90, CFI=.96, IFI=.97, RFI=.92, AGFI=.90, GFI=.92). Bu alt boyutlar; çalışma baskısı, ders yükü, başarı kaygısı ve beklentiye karşılık umutsuzluk alt boyutlarıdır. Ölçeğin güvenirlik analizi sonucunda iç tutarlılık katsayısının .86, test tekrar test güvenirliğinin ise .81 olduğu bulunmuştur

Anahtar Kelimeler

Akademik stres, güvenirlik, geçerlik, ölçek uyarlama

Kaynakça

• Abouserie, R. (1994). Sources and levels of stress in relation to locus of control and self esteem in university students. Educational Psychology, 14, 323-330.
• Agolla, J. E., Ongori, H. (2009). An assessment of academic stress among undergraduate students: The case of university of Botswana. Educational Research and Review, 4(2), 63-70.
• Ang, R. P., Huan, V. S. (2006a). Academic expectations stress ınventory: development, factor analysis, reliability, and validity. Educational and Psychological Measurement, 66, 522-539.
• Ang, R. P. Huan, V. S. (2006b). Relationship between academic stress and suicidal ıdeation: Testing for depression as a mediator using multiple regression. Child Psychiatry and Human Development, 37(2), 133-143.
• Akbulut, Y. (2011). Sosyal bilimlerde SPSS uygulamları. İstanbul: İdeal Kültür Yayıncılık
• Bayram, N.(2010). Yapısal eşitlik modellemesine giriş: Amos uygulamaları. Bursa: Ezgi Kitabevi
• Bjorkman, S. M. (2007). Relationships among academic stress, social support, and internalizing and externalizing behavior in adolescence (Unpublished doctoral dissertation). Northern Illinois University, DeKalb.
• Burnett, P. C., & Fanshawe, J. P. (1997). Measuring school-related stressors in adolescents. Journal of Youth and Adolescence, 26, 415-428.
• Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Bryman, A. & Cramer, D. (2001). Quantitative data analysis with SPSS release 10 for Windows.London: Routledge Press
• Cheng, D., Leong, F. T. L., & Geist, R. (1993). Cultural differences in psychological distress between asian and caucasian american college students. Journal of Multicultural Counseling and Development, 21, 182–190.
• Cole, D.A. (1987). Utility of confirmatory factor analysis in test validation research. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 55, 1019-1031.
• Durna, U. (2006). Üniversite öğrencilerinin stres düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 20( 1), 133-150
• Edwards, K. J., Hershberger, P. J., Russell, R. K., & Market, R. J. (2001). Stress, negative social exchange, and health symptoms in university students. Journal of American College Health, 50, 75–79.
• Essandoh, P. K. (1995). Counseling ıssues with african college students. The Counseling Psychologist, 23, 348– 360.
• Erkuş, A. (2012). Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme-1. Ankara: Pegem Akademi Yayınları
• Field, A. (2009). Discovering statistics using SPSS. London: SAGE Press
• Fraenkel, J.R., Wallend, N.E. & Hyun, H.H. (2012). How to design and evaluate research in education. New York: McGraw Hill. Gadzella, B. M. (2001). Confirmatory factor analysis and ınternal consistency of the student-life stress ınventory. Journal of Instructional Psychology, 28, 84-94.
• Hair, J. F., Black, B., Babin, B., Anderson, R. E. & Tatham, R. L. (2006) Multivariate Data Analysis. New York: Prentice Hall Press
• Hu, L. T., & Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structural analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling, 6,155-65.
• Humphrey, J. H., Yow, D. A., & Bowden, W. W. (2000). Stress in college athletes: causes, consequences, coping. Binghamton, Nev York: The Haworth Half-Court Press. An imprint of the Haworth Press, Inc.
• Jogaratnam, G., Buchanan, P. (2004). Balancing the demands of school and work: stress and employed hospitality students. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 16(4), 237- 245.
• Jöreskog, K.G., & Sorbom, D. (1996). LISREL 8.54 reference guide. Lincolnwood, IL: Scientific Software International.
• Kara, D. (2009) Eğitim öğretim yaşantisinda stres yaratan faktörler ve aile özelliklerine gore öğrencilwerin stresle başa çıkma davranişlarinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, 254-263
• Kline, R.B. (2011). An Easy Guide to Factor Analysis.New York: The Guilford Press
• Kohn, J. P., Frazer, G. H. (1986). An academic stress scale: Identification and rated ımportance of academic stressors. Psychological Reports, 59, 415-426.
• Landis, J. R., & Koch, G. G. (1977). The measurement of observer agreement for categorical data. Biomet-rics, 33, 159-174
• Lakaev, N. (2009). Validation of an Australian academic stress questionnaire. Australian Journal of Guidance & Counselling, 19, 56-70.
• Li, H., Zhang, Y. (2008). Factors predicting rural chinese adolescents’ anxieties, fears and depression. School Psychology International, 29, 376-384.
• Lin, J., Chen, Q. (1995). Academic pressure and impact on students’ development in china. Mc Gill Journal of Education, 30, 149-168.
• Lu, H. D. (2008). Focus on learning stress of chinese children: The puzzledom and the way out. Journal of Northeast Normal University (Philosophy and Social Sciences), 6, 24-28.
• Marcoulides, G. ve Schumacher, R.(2001). New developments and Technıques ın structural Equatıon modelıng. London: Lawrence Erlbaum Assocıates, Publıshers
• Martin, C.R., & Newell, R.J. (2004). Factor structure of the hospital anxiety and depression scale in ındividuals with facial disfigurement. Psychology Health and Medicine, 3,327-336.
• Meydan, C.H., Şeşen, H.(2011). Yapısal eşitlik modellemesi AMOS uygulamaları. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Misra, R., McKean, M., West, S., & Russo, T. (2000). Academic stress of college students: comparison of student and faculty perceptions. College Student Journal, 34, 236–245
• Mori, S. C. (2000). Addressing the mental health concerns of international students. Journal of Counseling and Development, 78, 137–144.
• Nunnaly, J. & Bernstein, I. (1994). Psychometric Theory. New York: McGraw-Hill Press
• Oral, A., Çok, F., Kutlu, Ö. (2005).Eğitim öğretim yaşantılarında stresle başa çıkma düzeylerini belirlemeye yönelik bir ölçek çalışması. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 4(7), 109-127
• Öy B. (1991). Çocukluk depresyonu derecelendirme ölçeği: Sağlıklı ve çocuk ruh sağliği kliniğine başvuran çocuklarda uygulanmasi. Türk Psikiyatri Dergisi.2(2), 137-40.
• Özbay, Y.(1997). Stresle başaçikma tutumlari envanteri: geçerlik ve güvenirlik çalişmasi. IV. Ulusal Psikolojik Danişma ve Rehberlik Kongresi, 1-3 Eylül 1997, Ankara Üniversitesi, Ankara
• Pallant, J. (2005). SPSS survival manual: A Step by step guıde to data analysis using SPSS for Wındows. Australia: Australian Copyright.
• Reifman, A., & Dunkel-Schetter, C. (1990). Stress, structural social support, and well-being in university students. Journal of American College Health, 38, 271–277.
• Richlin-Klonsky, J. & Hoe, R. (2003). Sources and levels of stress among UCLA students. Retrieved in October, 2012 from http://www.sairo.ucla.edu/SAIRO
• Robinson, J. P., Shaver, P. R., & Wrightsman, L. S. (1991). Criteria for scale selection and evaluation in measure of personality and social psychological attitudes. San Diego: California Academic Press.
• Salmela-Aro, K., Kiuru, N., Leskinen,İ E. and Nurmi, E.(2009). School-burnout ınventory: Reliability and validity. European Journal of Psychological Assessment. 25(1), 48–57
• Seçer, İ., Gençdoğan, B. (2012). Ortaöğretim öğrencilerinde okul tükenmişliğinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi, Turkish Journal of Education, 1(2), 28-40
• Seçer, İ., Halmatov, S., Veyis, F., Ateş, B. (2013). Okul tükenmişlik ölçeğinin Türk kültürüne uyarlanması: güvenirlik ve geçerlik çalışması. Turkish Journal of Education, 3(2), 16-24
• Seçer, İ. (2013). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi; analiz ve raporlaştırma. Ankara: Anı Yayıncılık
• Seçer, İ. (2013). Üniversite öğrencilerinde okul tükenmişliği ile psikolojik uyum arasındaki ilişkinin incelenmesi; yapısal eşitlik modellemesi. XII. Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi Bildiri Kitapçığı. İstanbul-8-11 Eylül
• Schriesheim, C.A., & Eisenbach, R.J. (1995). An exploratory and confirmatory factor analytic ınvestigation of ıtem wording effects on obtained factor structures of survey questionnaire measures. Journal of Management, 6, 1177-1193.
• Shevlin, M.E., & Lewis, C.A. (1999). The revised social anxiety scale: exploratory and confirmatory factor analysis. The Journal of Social Psychology, 2, 250-252.
• Sun, J., Dunne, M.P., Hou, X., and Xu, A. (2011) Educational stress scale for adolescents: development, validity, and reliability with chinese students. Journal of Psychoeducational Assessment. 29(6) 534–546
• Sümer, N. (2000). Yapısal esitlik modelleri: Temel kavramlar ve örnek uygulama. Türk Psikoloji Yazıları, 3, 6, 49-73.
• Şahin, N. H. ve Durak, A. (1995). Stresle başa çıkma tarzları ölçeği: üniversite öğrencileri için uyarlanması. Türk Psikoloji Dergisi, 10(34), 56-73
• Şimşek, Ö.F.(2007) Yapısal eşitlik modellemesine giriş; Temel ilkeler ve LİSREL uygulamaları. Ankara: Ekinoks Yayıncılık.
• Tezbaşaran, A. (1997). Likert Tipi Ölçek Hazırlama Kılavuzu. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları
• Ural, A., Kılıç, İ. (2005). Bilimsel araştırma süreci ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Wilks, S. E. (2008). Resilience amid academic stress: The moderating ımpact of social support among social work students. Advances in Social Work, 9(2), 106-125
• Winkelman, M. (1994). Culture shock and adaptation. Journal of Counseling and Development,73, 121–126.
• Zaleski, E. H., Levey-Thors, C., & Schiaffino, K. M. (1999). Coping mechanisms, Stress, Social Support, and Health Problems in College Students. Applied Developmental Science, 2,127–137.