Sosyalleşme Süreci̇nde Ai̇le: Di̇nî Rol ve İşlevleri

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 2, 199 - 216, 31.10.2023

Yılmaz Arı

Öz

Bireyin, kendisini çevreleyen kültür normlarını öğrenip uyguladığı sosyalleşme sürecinde, farklı sosyal gruplara aidiyet duygusu gelişir ve bu grupların inanç ve değer sistemlerini içselleştirir. Bireyin sosyalleşmesi, toplumsal etkilerle şekillenen öğrenme, inanma, hissetme ve davranma biçimlerini yansıtır. Bireyin sosyalleşmesinde rol oynayan; duygu, davranış, tutum ve düşüncelerini etkileyen kişi, grup ve kurumlar gibi birçok ajan bulunmaktadır. Arkadaş, bakıcı, öğretmen, müzisyen, siyasetçi, aile gibi birey ve kurumlar, informel ajanlar olarak sosyal hayat ve yaşam tarzımızı şekillendirmektedir. Sosyo-dinî ve kültürel ortamların yanı sıra bireyin sosyal kurumlara uyum sağlamasının ferdî ve toplumsal hayat için neden ve ne ölçüde önemli olduğunu sorgulayan bu çalışmada dinî açıdan da toplum ve kurumların bireyden beklentileri dikkate alınmış, bu çerçevede bireye verilen dinî ve kültürel eğitimde ailenin nasıl ve ne gibi işlevlere sahip olduğu sorgulanmıştır. Bu hususlar, çalışmanın temel problemini oluşturmaktadır. Son olarak çalışma, aile bireylerinin birbirlerinin dinî sosyalizasyonuna nasıl katkı sağlayabilecekleri konusunda öneriler sunmaktadır. Toplumda önemini kaybetmeyen konu ile ilgili veriler yazarın Aile ve Dinî Rehberlik Bürosu’ndaki kurumsal çalışmalarında edindiği saha tecrübe ve birikiminin yanı sıra kaynak tarama metoduyla edinilmiş olup, müstakil bir başlık altında sunulmasıyla alana katkı sağlayacağı varsayılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Din Sosyolojisi, Sosyalleşme, Aile, Din, Kimlik, Kültür

Kaynakça

• Apaydın, Yusuf. vd., Çocukların Dinî Gelişiminde Ebeveynlerin Rolü: Beklentileri ve Zorlanma Alanları. İstanbul: Yekder Yayınları, 2015.
• Arabacı, Fazlı. “Türkiye’de Dini Sosyalleşmenin Temel Etkenleri”. Dini Araştırmalar 6/16 (Mayıs-Ağustos 2003), 39-54.
• Arı, Yılmaz. “The Role And Functions Of The Family in the Religious Socialization Process”. Internatıonal Izmir Congress On Humanities and Social Sciences Proceedings Book. Bzt Akademi Yayınevi, 2023. 268-286.
• Arı, Yılmaz. “The Basıc Functıons of the Famıly as an Important Buıldıng Block of Socıety”. 10th International Congress on Humanities and Social Sciences in a Changing World Proceedıngs Book. Bzt Akademi Yayınevi, 2023. 158-163.
• Çakmak, Bahadır. Yeni İletişim Ortamlarının Sosyalleşme Üzerindeki Etkileri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2012. Bandura, Albert. Social Learing Theory. Englewood Cliffs. N.J.: Prentice-Hall, 1977. Berger, Peter L.- Luckmann, Thomas. Gerçekliğin Sosyal İnşâsı. çev. Vefa Saygın Öğütle. İstanbul: Paradigma, 2008.
• Coşkun, Hasan. “Modernleşme Sürecinde Aile’de Kimlik”. Kadın ve Aile Üzerine Araştırmalar, Dinî, Tarihî, Sosyolojik ve Psikolojik Analizler. ed. Emine Öğük. 255-278. Ankara: İlahiyat Yayınları, 2018.
• Çebi, Murat S. “Yeniliklerin Yayılmasında Sosyal Taklidin ve Kanaat Önderlerinin İşlevsel Önemi: Gabriel Tarde’ın Sosyal Taklit Teorisi Açısından Bir İnceleme”. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi 34 (Bahar 2012), 1-34.
• Çuhadar, Cengiz. “Aile ve Ahlak Eğitimine Etkisi”. Türkiye’de Aile Değerlerinin Bugünü ve Geleceği. ed. Fatih Özkan. Ankara: Nobel Yayınları, 2022. 279-301. Elkın, Frederick. Çocuk ve Toplum, Çocuğun Toplumsallaşması. çev. Nazife Güngör. Ankara: Gündoğan Yayınları, 1995.
• Eren, Selim. “İnanç ve Sosyo-Kültürel Çevre Etkileşim”. C.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi 11/1 (2007), 129-152. Erol, Pelin Önder- Cansever, Belgin Arslan. “Çocuğun Dinsel Toplumsallaşma Sürecinin Aile Kurumu Bağlamında İncelenmesi”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 9/42 (2016), 1133-1139.
• Okumuş, Ejder. “Din ve Sosyalleşme”. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 9/11 (Fall 2014), 429-454.
• Özbek, Abdullah. Ailede Dinî Sorumluluk Eğitimi Aile ve Eğitim. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2010.
• Özdemir, Ömer. “Ebeveynlere Göre Ailede Çocuğun Din Eğitimi”. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 47 (2019), 313-344.
• Günay, Ünver. Din Sosyolojisi. İstanbul: İnsan Yayınları, 2011.
• Güneş, Abdurrahman. “Sosyolojik Olarak Din ve Toplum İlişkileri”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 24/1 (2016), 153-164.
• Güngör, Özcan. “1.5 ve 2. Nesil Türk Gençlerinin Ailede Dini Sosyalleşmeleri: New Jersey, USA Örneği”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 53 (2012), 36-71.
• Kirman, Mehmet Ali. “Küresel Bir Olgu Olarak Din Değiştirme ve Aile Kurumuna Etkisi”. Dini Araştırmalar 6/17 (Haziran 2003), 269-280.
• Lewis, Ioan Myrddin. Ecstatic Religion: An Anthropological Study of Spirit Possession and Shamanism. Baltimore Md.: Penguin Books, 1971.
• Merton, Robert King. Social Theory and Social Structure. New York: The Free Press, 1948/1968.
• Merton, Robert King. On Social Structure and Science. ed. Piotr Sztompka. Chicago: The University of Chicago Press, 1996.
• Pehlivan, Hanife. “Anne Eğitim Programının Etkililiğinin Değerlendirilmesi”. Aile ve Toplum Eğitim-Kültür ve Araştırma Dergisi 4/15 (Temmuz-AğustosEylül 2008), 55-66. Sherkat, Darren E. “Dini Sosyalleşme: Etki Kaynakları ve Araçların Etkileri”. çev. Özcan Güngör. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 8/3 (Winter 2013), 279-297.
• Şavran, Temmuz Gönç. “İşlevselcilik-I: Talcott Parsons”. Modern Sosyoloji Tarihi. ed. Serap Suğur. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2019, 2-29.
• Türkçapar, Hakan. “Ailenin Ruh Sağlığı, Disiplinlerarası Yaklaşımla Aile”. Aile Kongresi Bildiriler El Kitabı. 45-54. Ankara: Semih Ofset, 2020.
• Hasgül, Görkem. (İstanbul Boğaziçi Enstitü) “Sosyal Sorumluluk Nedir?” Erişim 07 Nisan 2022. https://istanbulbogazicienstitu.com/sosyal-sorumluluk-nedir İlerisoy, Melike- Mehmedoğlu, Ali Ulvi. “Din Psikolojisi ve Aile Çalışmaları”. Türk Din Psikolojisi Dergisi 4 (2021), 69-99.
• Yavuz, Kerim. Çocukta Dinî Duygu ve Düşüncenin Gelişmesi. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1987.
• Yiğit, Yasin. Maneviyat Eğitimi Manen Güçlenmenin Yollarını Aralayan Dinî, Manevi, Tasavvufi, Psikolojik ve Pedagojik Bir Değerlendirme. Ankara: Nobel Yayıncılık, 2. Basım, 2022.
• Yücedağ, İbrahim. “Türkiye’de Din Eğitimi ve Din Öğretimi”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 17/2 (2013), 15-26.
• Zuckerman, Phil. Din Sosyolojisine Giriş. çev. İhsan Çapçıoğlu – Halil Aydınalp, Ankara: Birleşik Yayınevi, 2009.