Akşehir Grabeninin Depremselliği

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 2, 162 - 170, 31.12.2020

Canan Akın , Fuzuli Yağmurlu

Öz

GB Anadolu’nun en önemli çöküntü alanlarından biri olan Akşehir Grabeni günümüzde sismik aktivitenin en yoğun olarak geliştiği bölgelerin başında gelir. Bölgede KB-GD yönünde uzanım gösteren Akşehir Grabeni, Sultandağı yükseltisinin doğu bölümünde yer alır. Akşehir Grabeni güneyden Akşehir Fayı ile sınırlanır. Akşehir Fayı, Akşehir-Simav Fay Zonunun güney bölümünü oluşturan ve günümüzde halen aktif olan en önemli segmenttir. Çalışma bölgesinde K55 B yönünde uzanım gösteren Akşehir Fayı, Sultandağları metamorfik masifi ile Akşehir Grabenini dolduran alüvyonları birbirinden ayıran normal atımlı bir faydır. KB-GD yönünde uzanım gösteren Akşehir Grabeninin güney kenarında Akşehir Fayı boyunca alüvyonal yelpaze tortulları ve birikinti konileri ile bunlara eşlik eden yamaç molozları olağan olarak bulunur. Bunun yanı sıra, topoğrafyada yanal yönde izlenebilen fay sarplıkları, breşlenme kuşakları ve hidrotermal alterasyon zonları, Akşehir Fay Zonu üzerinde yaygın olarak gözlenebilen diğer önemli yapısal özelliklerdir.

Akşehir Grabeni ve bunu sınırlayan Akşehir Fayı, daha çok orta büyüklükte depremlerin meydana geldiği sismik bir rejime sahiptir.Bu çalışmada bölgede meydana gelen tarihi ve aletsel dönemdeki depremlere dayanarak bölgenin deprem aktivitesi irdelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Depremsellik, Akşehir Grabeni, Akşehir Fayı

Destekleyen Kurum

Bulunmamaktadır.

Seismicity of Akşehir Graben

Öz

Akşehir Graben, one of the most important depression areas of SW Anatolia, is one of the regions where seismic activity is most intensely developed today. The Akşehir Graben extending in a NW-SE direction in the region is located in the eastern part of the Sultandağı elevation. The Akşehir Graben is bounded by the Akşehir Fault in the south. The Akşehir fault is the most important segment that forms the southern part of the Akşehir-Simav Fault Zone and is still active today. The Akşehir Fault, which extends in the N55 W direction in the study area, is a normal-slip fault separating the Sultandağı metamorphic massif and the alluvium filling the Akşehir graben. Alluvial fan sediments and accumulation cones and accompanying slope debris are commonly found along the Akşehir Fault on the southern edge of the Akşehir Graben, which extends in a NW-SE direction. In addition, fault scarp, breccia zones and hydrothermal alteration zones that can be observed laterally in the topography are other important structural features that can be widely observed on the Akşehir Fault Zone.

The Akşehir Graben and the Akşehir Fault that limits it have a seismic regime in which mostly medium-sized earthquakes occur. In this study, the earthquake activity of the region will be examined based on the earthquakes in the historical and instrumental period.

Anahtar Kelimeler

Seismicity, Akşehir Fault, Akşehir graben

Kaynakça

• Aksoy, R., & Bozdağ, A. (2008 ). Doğanhisar -Hüyük (Konya) arasında Sultandağları Masifinin Yapısal özellikleri . Selçuk Üniversitesi Müh-Mim. Derg., s. 23: 37-45.
• Akyüz , S., Uçarkuş, G., Şatır, D., & Dikbaş , A. (2006). 3 Şubat 2002 Çay depreminde meydana gelen yüzey kırığı üzerinde paleosismolojik araştırrmalar. Yerbilimleri, , 27 (1), 41-52.
• Angelier, J. (1994). Fault slip analysis and paleostress reconstruction. P. Hancock (Dü.) içinde, Continental Deformation: Pergamon Press (s. 53−100). Oxford.
• Baybura, T. (2017). Bolvadin’de (Afyon-Akşehir Grabeni,Afyon) Gözlenen Yüzey Deformasyonlarının Jeolojik, Jeomorfolojik ve Jeodezik Analizi. Türkiye Jeoloji Bülteni, 60 :169-188.
• Boray, A., Şaroğlu, F., & Emre, Ö. (1985). Isparta Büklümünün Kuzey Kesiminde Doğu-Batı Daralma İçin Bazı Veriler. Jeoloji Mühendisliği, 9-20.
• Bozkurt, E. (2000). Timing of Extension on the Büyük Menderes Graben, Western Turkey and its Tectonic Implications. E. Bozkurt, J. Winchester, & J. (. Pıper içinde, Tectonics and Magmatism in Turkey and the Surrounding Area. Geological Society.
• Bozkurt, E. (2001). Neotectonics of Turkey. Geodinamica Acta (14), 14:1-3.
• Bozkurt, E., & Park, R. G. (1994). Southern Menderes Massif: an incipient metamorphic core complex in western Anatolia, Turkey. Journal of the Geological Society(151), 213-216.
• Bozkurt, E., & Sözbilir, H. ( 2004). Geology of the Gediz Graben: new field evidence and its tectonic significance. Geological Magazine (141), 63−79.
• Cohen, H. A., Dart, C. J., Akyüz, H. S., & Barka, A. (1995). Syn-rift sedimentation and structural development of Gediz and Büyük Menderes Graben, western Turkey. Journal of the Geological Society, 152, 629-638.
• Demirkol, C. (1977). Yalvaç-Akóehir dolayının jeolojisi. Konya: Selçuk üniversitesi .
• Dewey J.F. ve Şengör A.M.C. (1979). Aegean and Surrounding Regions: Complex Multiplate and Continium Tectonics in A Convergent Zone. Geological Society of America Bulletin, 90:84-92.
• Dewey, J. (1988). Extensional Collapse Oforogens. Tectonics, 7, 1123-1139.
• Emre, Ö., Duman, T., Doğan, A., Özalp, S., Tokay, F., & Kuşcu, İ. (2003). Surface Faulting Associated with the Sultandağı Earthquake (Mw 6.5) of 3 February 2002, Southwestern Turkey. Seismological Research Letters, 74 (4), 382-392.
• Hetzel, R., Ring, U., Akal, C., & Troesch, M. (1995). Miocene NNEdirected extensional unroofing in the Menderes Massif, southwestern Turkey. Journal of Geolological Society , 52, 639–654. doi: doi:10.1144/gsjgs.152.4.0639.
• http://www.koeri.boun.edu.tr. (2020). adresinden alındı
• Işık, V., G., S., & Cemen, I. (2003). Ductile-brittle transition along the Alas¸ ehir detachment fault and its structural relationship with the Simav detachment fault, Menderes massif, western Turkey. Tectonophysics (374), 1-18.
• Ketin, İ. (1968). Türkiye'nin genel tektonik durumu ile başlıca deprem bölgeleri arasındaki ilişkiler. MTA Enst. Derg, s. 71: 129-134.
• Ketin, İ. (1977). Türkiye'nin başlıca orojenik olayları ve paleocoğrafik evrimi. MTA Ens. Der., s. 88: 1-4.
• Koçyiğit, A., & Deveci, Ş. D. (2005). Akşehir-Simav fay sistemi: güneybatı Türkiye‟de neotektonik rejimin başlama yaşı ve depremsellik . Deprem Sempozyumu Özler Kitabı, (s. 26 ). Kocaeli.
• Koçyiğit, A. (1984). Güneybatı Türkiye Ve Yakın Dolayında Levha Içi Yeni Tektonik Gelişim. Geological Society of Turkey Bulletin(27), 1-16.
• Koçyiğit, A., & Özacar, A. (2003). Extensional Neotectonic Regime through the NE Edge of the Outer Isparta Angle, Sw Turkey: New Field and Seismic Data. Turkish Journal of Earth Sciences ( 12), 67–90.
• Koçyiğit, A., Bozkurt , E., Kaymakçı , N., & Şaroğlu, F. (2002). 3 Şubat 2002 Çay ( Afyon ) Depreminin Kaynağı ve Ağır Hasarın nedenleri Akşehir Fay Zonu . Ankara : Ortadoğu Teknik Üniversitesi.
• Koçyiğit, A., Ünay, E., & Saraç, G. ( 2000). Episodic Graben Formation and Extensional Neotectonic Regime in West Central Anatolia and the Isparta Angle: A Key Study in the AkĢehir-Afyon Graben, Turkey.
• Koçyiğit, A., Yusufoğlu, H., & Bozkurt, E. (1999). , Evidence from the Gediz Graben for episodic two-stage extension in western Turkey. Journal of the Geological Soci-ety(156), s. 605–616.
• Koçyiğit, A., Yusufoğlu, H., & Bozkurt, E. (1999). Evidence from the Gediz Graben for Episodic Two-Stage Extension in Western Turkey. Journal of the Geological Society, 156, 605–616.
• Le Pichon, X., Chamot-Rooke, C., & Lallemant, S. (1995). Geodetic determination of the kinematics of central Greece with respect to Europe: Implications for Eastern Mediterranean Tectonics. Journal of Geophysical Research, 100, 12675-12690.
• McKenzie, D. (1978). Active Tectonics of the Alpine-Himalayan Belt: The Aegean Sea and Surrounding Regions. Geophysical Journal of the Royal Astronomical Society, 55, 217-254.
• McKenzie, D. P. (1972). Active tectonics of the Mediterranean region. Geophysical Journal of the Royal Astronomical Society , 30: 109-185.
• Oral , M. B., Reilinger , R. E., Toksöz, M. N., Kong, R. W., Barka, A. A., Kınık , I., & Lenk, O. (1995). Global positioning system offers evidence of plate motions in eastern Mediterranean. EOS Transac., 76, 9.
• Oral, M., Reilinger, R., Toksöz, M., King, R., B. A., Kinik, I., & Lenk, O. (1995). Global Positioning System Offers Evidence of Plate Motions in Eastern., (s. 76:9-11.).
• Özer, N. (2006). New information on earthquake history of the Aksehir-Afyon Graben System, Turkey, since the second half of 18th century. 6: 1017–1023.
• Özer, N., Altınok, Y. U., Yalçınkaya, E., Altpekin, Ö., Pınar, A., Kanlı, İ., & Şahin, Ş. (2002). 3 Şubat Afyon (Eber- Çay) Deprem Değerlendirmeleri. İstanbul Üniversitesi Müh. Fak. Yerbilimleri Dergisi, 11-24.
• Özkaymak , Ç., Sözbilir, H., Tiryakioğlu, İ., & Baybura, T. (2017). Bolvadin’de (Afyon-Akşehir Grabeni, Afyon) Gözlenen Yüzey Deformasyonlarının Jeolojik, Jeomorfolojik ve Jeodezik Analizi. Türkiye Jeoloji Bülteni, 60 :169-188.
• Özkaymak, Ç., Sözbilir, H., Geçievi, M., & Tiryakioğlu, İ. (2019). Late Holocene coseismic rupture and aseismic creep on the Bolvadin Fault, Afyon Akşehir Graben, Western Anatolia. Turkish Journal of Earth Science, 28: 787-804.
• Pınar, N., & Lahn, E. (1952). Türkiye Depremleri İzahli Katalogu. Ankara: Bayindirlik Bakanligi, Yapi ve İmar İsleri Reisliği.
• Soysal, H., Sipahioğlu, S., Kolçak, D., & Altınok, Y. (1981). Türkiye ve çevresinin tarihsel deprem kataloğu (MÖ 2100-MS 1900). TÜBİTAK.
• Şengör, A. (1980). Türkiye'nin Neotektoniğinin esasları. Türkiye Jeoloji Kurumu Konferans Dizisi, (s. 40). Ankara.
• Şengör, A., Görür, N., & Şaroğlu, F. (1985). Strike-slip Faulting and Related Basin Formation in Zones of Tectonic Escape: Turkey as a Case Study, Strike-slipDeformation, Basin Formation, and Sedimentation. Soc. Econ. Paleont. Min. Spec. Pub., 37:227-264.
• Taymaz , T., Tan, O., & Yolsal , S. (2008). Türkiye'deki Son Yıkıcı Depremler ve Ege ve Marmara Denizlerinin Aktif Tektoniği. Balkan Ülkelerinde Deprem İzleme ve Sismik Tehlikenin Azaltılması (s. 44-77).
• Taymaz T., J. J. (1991). Active Tectonics of theNorth ve Central Aegean Sea. Geophysical Journal International, 106:433-490.
• Taymaz, T., & Price, S. (1992). The 1971 May 12 Burdur Earthquake Sequence, SW Turkey: A Synthesis of Seismological and Geological Observations. Geophysical Journal International, 108, 589-603.
• Yağmurlu, F., & Şentürk, M. (2005). Güneybatı Anadolu'nun güncel tektonik yapısı. Türkiye Kuvaterner Sempozyumu V (s. 02-03). İstanbul : İTÜ Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü.
• yerbilimleri.mta.gov.tr. (2020). adresinden alındı.
• Yusufoğlu, H. (1998). Palaeo-and Neo-Tectonic Characteristics of Gediz and Küçük Menderes Grabens in West Anatolia. Phd Thesis, Middle East TechnicalUniversity (unpublished).251 p.
• Zanchi, A., & Angelier, J. (1993). Seismotectonic of western Anatolia: regional stress orientation from geophysical and geological data. Tectonophysics , 222, 259-274.