Memory construction and museums as places of neocolonial narratives: The example of the Petit Palais

Yıl 2025, Sayı: 1, 96 - 120, 30.06.2025

Nehir Durna

Öz

The Petit Palais Museum represents more than a space for displaying artworks ranging from Antiquity to the early twentieth century. Built for the 1900 Exposition Universelle, it has functioned as a site of memory, anchoring the ideological, cultural, and political values of the French Republic. The museum visualizes and institutionalizes French national identity, republican ideals, and cultural superiority. These representations also carry ideological traces of France’s colonial past and its contemporary reverberations. In particular, orientalist works, symbolic figures of republican ideals, and idealized historical narratives in the collection serve to aestheticize and legitimize the colonial legacy through art. Thus, the museum operates not only as a reflection of the past but also as a mechanism for reproducing “neocolonial memory” in the present. This study aims to explore the relationship between the construction of collective memory and neocolonial processes through the case of the Petit Palais. It is based on the assumption that the museum is not merely an art institution, but a discursive space where both collective and neocolonial memory are constructed. Seven selected works from the permanent collection were analyzed through themes of memory, neocolonialism, identity, and representation, using the researcher’s field notes, journal entries, and photographs as data.

Anahtar Kelimeler

cultural studies , petit palais , collective memory , neo-colonialism

Hafıza inşası ve neokolonyal anlatının mekânı olarak müzeler: Petit Palais örneği

Öz

Petit Palais Müzesi, Antik Çağ’dan yirminci yüzyıl başlarına uzanan resim, heykel, sanat objeleri ile antikalardan oluşan eserlerin sergilendiği bir yapıdan fazlasını temsil eder. 1900 Evrensel Sergisi için inşa edilen müze, cumhuriyetin ideolojik, kültürel, politik değerlerini belirli bir mekâna bağlayan bellek mekânı işlevi görmüştür. Petit Palais, Fransız ulusal kimliğini, cumhuriyet ideallerini, kültürel üstünlük iddiasını görselleştiren ve kurumsallaştıran bir temsil aracı olarak karşımıza çıkar. Bu temsiller aynı zamanda Fransa’nın kolonyal geçmişine ve bu geçmişin günümüzdeki yankılarına dair ideolojik izler taşır. Özellikle müze koleksiyonunda karşılaşılan oryantalist eserler, cumhuriyet ideallerini temsil eden sembolik figürler ve idealize edilmiş tarih anlatıları, Fransa’nın sömürge geçmişini sanat aracılığıyla meşrulaştırır. Böylece müze, yalnızca geçmişin değil, günümüzde de süren “neokolonyal bellek inşasının” yeniden üretim mekanizması işlevi görür. Çalışmanın temel amacı, toplumsal bellek inşasının neokolonyal süreçlerle ilişkisini Petit Palais örneği çerçevesinde ele almaktır. Çalışmada Petit Palais’nın yalnızca bir sanat müzesi değil, toplumsal ve neokolonyal belleğin inşa edildiği söylemsel bir mekân olduğu varsayımından hareket edilmiştir. Bu amaçla müzenin kalıcı koleksiyonundan seçilen yedi eser, biçimsel özellikleri ve sunumları dikkate alınarak toplumsal bellek, neokolonyalizm, kimlik inşası ve temsil temaları ekseninde yorumlanmış, araştırmacının gözlem notları, alan günlüğü, fotoğrafları veri toplamak amacıyla kullanılmıştır. Eserler kavramsal çağrışımlar, karşıtlıklar, sergileme pratikleri ve küratöryal anlatılar üzerinden analiz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

kültürel çalışmalar , petit palais , toplumsal bellek , neokolonyalizm

Kaynakça

• Alaphilippe, C. (1908). La femme au singe [Heykel]. Petit Palais Müzesi, Paris.
• Ashcroft, B., Griffiths, G. ve Tiffin, H. (2005). The post-colonial studies reader. Routledge.
• Assmann, J. (2001). Kültürel bellek (Çev. A. Tekin). Ayrıntı.
• Assmann, A. (2006). Memory, individual and collective. R. E. Goodin ve C. Tilly (Ed.), The Oxford handbook of contextual political analysis (s. 210-224). Oxford University.
• Azoulay, A. A. (2019). Potential history: Unlearning imperialism. Verso.
• Bennett, T. (1995). The birth of the museum: History, theory, politics. Routledge.
• Cécile de Sortiraparis. (2024, 23 Eylül). We are here: l'exposition gratuite d'art urbain prolongée au Petit Palais – photo. Sortir a Paris. https://www.sortiraparis.com/arts-culture/exposition/articles/312939-we-are-here-l-exposition-gratuite-d-art-urbain-prolongee-au-petit-palais-photo
• Chmiliar, l. (2010). Multiple-case designs. A. J. Mills, G. Eurepas ve E. Wiebe (Ed.), Encyclopedia of case study research (s. 582-583). SAGE.
• Confino, A. (1997). Collective memory and cultural history: Problems of method. The American historical review, 102(5), 1386-1403. https://doi.org/10.2307/2171069
• Connerton, P. (1999). Toplumlar nasıl anımsar? (Çev. A. Şenel). Ayrıntı.
• Connerton, P. (2012). Modernite nasıl unutturur? (Çev. K. Kelebekoğlu). Sel.
• Constant, B, J. J. (1889). Le jour des funérailles, scène du maroc (la mort de l’émir) [Tuval üzeri yağlıboya tablo]. Petit Palais Müzesi, Paris.
• Creswell, J. W. (2007). Qualitative inquiry & research design: Choosing among five approaches. Sage.
• Dalou, A. J. (1879). Le triomphe de la république [Heykel]. Petit Palais Müzesi, Paris.
• Delaroche, P. (1830-1838). Les vainqueurs de la Bastille devant I’Hôtel de Ville, le 14 juillet 1789 [Tuval üzeri yağlıboya tablo]. Petit Palais müzesi, Paris.
• Ergüney, D. Y. ve Kara Pilehvarian, N. (2015). Ondokuzuncu yüzyıl dünya fuarlarında Osmanlı temsiliyeti, Megaron, 10(2), 224-240. http://doi.org/10.5505/MEGARON.2015.14238
• Fairey, S. (2024). Liberté, égalité, fraternité [Tuval üzerine şablon, serigrafi ve kolaj]. Petit Palais Müzesi, Paris.
• Grand Palais. (____). L’histoire du Grand Palais. https://www.grandpalais.fr/fr/le-grand-palais
• Halbwachs, M. (1992). On collective memory. The University of Chicago.
• Halbwachs, M. (2007). Bireysel hafıza ve kolektif hafıza (Çev. B. Demir). LAPSUS, II: Hafıza, hatırlama, unutma,137-147.
• Harrington, C. (2024). Down with the king (Serigrafik baskı). Petit Palais müzesi, Paris.
• Harvey, D. (1997). Postmodernliğin durumu (Çev. S. Savran). Metis
• Hobsbawm, E. (2003). Sermaye çağı (Çev. S. Şener). Dost.
• ICOM. (2022, 24 Ağustos). ICOM approves new museum definition. https://icom.museum/en/news/icom-approves-a-new-museum-definition/
• Jenkins, K. (1997). Tarihi yeniden düşünmek (Çev. B. S. Şener). Dost.
• Johnson, E. L. ve Brezault, É. (Ed.). (2017). Memory as colonial capital – Cross-cultural encounters in French and English. Springer.
• Karaaslan, F. ve Topal, S. (2024). Neokolonyal hafıza inşası ve ABD El-Kader müzeciliği. İnsan ve toplum, 14(4), 139-170. https://dergipark.org.tr/tr/pub/insanvetoplum/issue/88436/1597556
• Kaya, Y. (2017). Oryantalizm, postkolonyalizm ve sanat. idil, 6(30), 647-665. http://doi.org/10.7816/idil-06-30-07
• Lidchi, H. (2017). Başka kültürleri sergilemenin poetikası ve politikası. S. Hall (Ed.), Temsil: kültürel temsiller ve anlamlandırma uygulamaları (s. 187-289). Pinhan.
• Loomba, A. (2000). Kolonyalizm/postkolonyalizm (Çev. M. Küçük). Ayrıntı.
• My de Sortiraparis. (2024, 11 Haziran). Le Petit Palais à Paris et ses trésors cachés, le musée gratuit, ses horaires et expositions. Sortir a Paris. https://www.sortiraparis.com/arts-culture/exposition/articles/219149-le-petit-palais-a-paris-et-ses-tresors-caches-le-musee-gratuit-ses-horaires-et-expositions
• Nkrumah, K. (1966). Emperyalizmin son aşaması: Yeni sömürgecilik (Çev. A. Sarıca). Gerçek.
• Nora, P. (2006). Hafıza mekânları (Çev. M. E. Özcan). Dost.
• Pappas, S. (2020). Fragments of the past: The Petit Palais, the Exposition Universelle, and the ghosts of French imperialism. Dix-Neuf, 24(2-3), 245-259. https://doi.org/10.1080/14787318.2020.1794448
• Petit Palais. (____a). Histoire du bâtiment. https://www.petitpalais.paris.fr/le-petit-palais/histoire-du-batiment
• Petit Palais. (____b). Combat devant l'Hôtel de Ville le 28 juillet 1830. https://www.petitpalais.paris.fr/oeuvre/combat-devant-l-hotel-de-ville-le-28-juillet-1830
• Petit Palais. (____c). Les vainqueurs de la Bastille devant l'Hôtel de Ville, le 14 juillet 1789. https://www.petitpalais.paris.fr/oeuvre/les-vainqueurs-de-la-bastille-devant-l-hotel-de-ville-le-14-juillet-1789
• Petit Palais. (____d). Le triomphe de la République. https://www.petitpalais.paris.fr/oeuvre/le-triomphe-de-la-republique
• Petit Palais. (____e). Renaissance. https://www.petitpalais.paris.fr/collections/renaissance
• Petit Palais. (____f). Le Jour des funérailles, scène du Maroc (La Mort de l’émir). https://www.petitpalais.paris.fr/oeuvre/le-jour-des-funerailles-scene-du-maroc-la-mort-de-l-emir
• Said, E. W. (2001). Şarkiyatçılık (Çev. B. Ülner). Metis.
• Schnetz, J. V. (1833). Combat devant l’Hôtel de Ville 28 juillet 1830 [Tuval üzeri yağlıboya tablo]. Petit Palais Müzesi, Paris.
• Sholat, E. (1992). Notes on the “post-colonial”. Social text, 31/32, 99-113.
• Traverso, E. (2009). Geçmişi kullanma kılavuzu: Tarih, bellek, politika (Çev. I. Ergüden). Versus.
• Türk Dil Kurumu. (2025). Pavyon. https://sozluk.gov.tr
• Zelizer, B. (1995). Reading the past against the grain. Critical studies in mass communication, 12(2), 213- 239. https://doi.org/10.1080/15295039509366932