1950’LER TÜRKİYESİ’NDE MODERNLEŞME SÜREÇLERİ BAĞLAMINDA NECATİ CUMALI’NIN “AKLIM ARKADA KALACAK” ADLI HİKÂYESİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 6, 225 - 244, 11.07.2020

Neval Karanfil

Öz

Çalışma, Necati Cumalı’nın 1956 yılında yayınlanan “Aklım Arkada Kalacak” adlı hikâyesini 1950’li yıllarda yaşanan kentleşme, göç ve sanayileşme bağlamında yaşanan modernleşme süreçlerinin neden olduğu toplumsal değişmeler açısından ele alır. Söz konusu yıllarda yaşanan modernleşme sürecinde yaşanan değişmeler tarımda makineleşme ve toprak reformları, köyden kente göç ve sanayileşme süreçleri ve toplumsal ilişkilere yansımaları ile sınırlandırılmıştır. Hikâyede yer alan temalar göç, mekânsal hareketlilik, aidiyet geliştirme, geleneksel ve modern toplumsal yapıların bir arada bulunması, cemaat ve cemiyet tipi toplumsal ilişki biçimleri gibi sosyolojik kavramlarla tartışılmıştır. Bunlara ek olarak, hikâyede yer alan kadın ve erkek karakterlerin ele alınma biçimleri doğrultusunda hikâyenin toplumsal cinsiyet konusundaki temalarına da yer verilmiştir. Dönemin özellikleri ışığında ele alınan temalar sonucu, 1950’li yıllarda yaşanan modernleşme süreçlerinin hikâyeye özellikle toplumsal ilişkiler, mekânsal hareketlilik ve geçiş dönemi modern geleneksel yapıların bir aradalığı gibi açılardan yansıdığı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Necati Cumalı, 1950'li yıllar, mekansal hareketlilik, göç, kentleşme

Kaynakça

• Alangu, T. (1965). Cumhuriyetten Sonra Hikâye ve Roman: 1940-1950. C.3. İstanbul: İstanbul Matbaası.
• Aydoğan, A. (Yay. haz.). (2000). Şehir ve Cemiyet: Max Weber, Georg Simmel, Ferdinand Tönnies, Don Martindale. İstanbul: İz.
• Coşkun, İ. (1989). Modernleşme kuramı üzerine. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi. 3(1). ss. 289-314.
• Cumalı, N. (2018). Değişik Gözle. 12.b. İstanbul: Cumhuriyet Kitap.
• Dalgıç, A. (2015). Türkiye’de sanayileşme süreci ve sanayileşmenin geleceği. Ekonomik Yorumlar, 52(603), ss. 95-101.
• Evsile, M. (2018). Cumhuriyet döneminde sanayileşme faaliyetleri (1923-1950). History Studies, 10(8), ss. 109-119.
• Giddens, A. (1994). Modernliğin Sonuçları. (E. Kuşdil Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Giddens, A. (2010). Modernite ve Bireysel Kimlik: Geç Modern Çağda Benlik ve Toplum. (Ü. Tatlıcan, Çev). İstanbul: Say.
• Giddens, A. (2012). Sosyoloji. Cemal Güzel (Yay. haz.). İstanbul: Kırmızı.
• Gofman A. (2014) Durkheim’s Theory of Social Solidarity and Social Rules. Jeffries V. (Ed). The Palgrave Handbook of Altruism, Morality, and Social Solidarity içinde (45-69). New York: Palgrave Macmillan,
• Heper, M. (2006). Türkiye Sözlüğü: Siyaset, Toplum ve Kültür. Ankara: Doğu Batı.
• Kanca, O. C. (2012). 1950-1960 Arası Türkiye’de uygulanan sosyo--ekonomik politikalar. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(19), ss. 47-63.
• Kaya, Y. (1999). Modernleşme. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. 0(13). ss. 447-454.
• Kaynar, M. K. (2019). Türkiye’nin Ellili Yılları Üzerine Bazı Notlar. Kaynar, M. K. (Yay. haz.). Türkiye’nin 1950’li Yılları 3.b. içinde (15-38). İstanbul: İletişim.
• Kıray, M. B. (1998). Kentleşme Yazıları. İstanbul: Bağlam.
• Kıray, M. B. (2006). Toplumsal Yapı Toplumsal Değişme. 2.b. İstanbul: Bağlam.
• Koçtürk, O. M.; Gölalan, M. (2010). 1923- 1950 Türkiye ekonomisinin yapısal analizi. Üçüncü Sektör Kooperatifçilik, 45(2), ss. 48-65
• Light, D; Keller S, Calhoun, C. (1989). Reading and Review for Sociology. 5.b. New York: McGraw- Hill.
• Little, W. (2014). Introduction to Sociology: 1st Canadian Edition. Opex Stax Collage. [Elektronik kitap sürümü]. Erişim adresi: https://opentextbc.ca/introductiontosociology/
• Nar, M.Ş. (2013). Kültürel hukuk: Geleneksel kontrol mekanizmaları, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 26(108), ss. 279-290.
• Newman, D. M. (2013). Sosyoloji: Günlük Yaşamın Mimarisini Keşfetmek. 3.b. Özet basım. (D. A. Arslan, Çev.). Ankara: Nobel.
• Nizamoğlu, Y. (2011). İtalya- Habeşistan Savaşı, Vehip Paşa ve Türkiye. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi. 6(2). ss. 270-289.
• Park, R. E. (2015). Şehir: Kent Ortamındaki İnsan Davranışlarının Araştırılması Üzerine Öneriler. Park, R. E.; Burgess, E. W. Şehir: Kent Ortamındaki İnsan Davranışlarının Araştırılması Üzerine Öneriler içinde (37-89). (P. K. Kayalıgil Çev.). Ankara: Heretik.
• Sağlam, S. (2016). 1923-1950 yılları arasında Türkiye’de kent ve kentleşme olgusu. Sosyoloji Konferansları. 53(2016-1), ss. 257-274
• Sağlam, s. (2006). Türkiye’de göç olgusu ve kentleşme. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Güz(5) ss. 33-44 .
• Tezel, Y. S. (1982). Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi: (1923- 1950). Ankara: Yurt.
• Tuncer, H. (2012). İnönünün Dış Politikası: (1938-1950) İkinci Dünya Savaşında Türkiye. İstanbul: Kaynak.
• Türkiye Yazarlar Sendikası. (1992, 13 Ocak). Necati Cumalı Gecesi. Taha Toros Arşivi. (Dosya No.75). İstanbul Şehir Üniversitesi e-arşivi, İstanbul, s.38-60. Erişim adresi: http://earsiv.sehir.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11498/32241/001641055010.pdf?sequence=1
• Tütengil, C. O. (1980). Az Gelişmişliğin Sosyolojisi. 3.b. İstanbul: Ülken Yayınları.
• Yıldırmaz, S. (2019). Köylüler ve Kentliler: Ellili Yılların Dönüşen Yeni Sosyo- ekonomik ve Kültürel Coğrafyası. Kaynar, K. M. (Yay. haz.). Türkiye’nin 1950’li Yılları içinde. 3.b (s.541-563). İstanbul: İletişim.
• Yücel, F. (2015). Cumhuriyet Türkiyesi’nin Sanayileşme Öyküsü. Ankara: TTGV.