TAŞIMA İŞLERİ ORGANİZATÖRÜ’NÜN KARAYOLU TAŞIMACILIĞINDAKİ ROLÜ VE CMR SİGORTA SÖZLEŞMESİ

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 10, 21 - 47, 30.03.2021

Hacı Kara

Öz

Taşımacılık ve lojistik sektörü, uluslararası ticaretin vazgeçilmez ana unsurudur. Çünkü taşımacılık ve lojistik sektörü olmasaydı, uluslararası ticaret bu denli geniş kapsamlı olarak icra edilemeyecek ve küresel ticaret bu denli gelişmeyecekti.
“Taşıma İşleri Organizatörü (TİO)” olarak adlandırılan ve Türk Ticaret Kanunu’nda “Taşıma İşleri Komisyoncusu” olarak düzenlenen, taşımanın ifasında aracı olarak faaliyet gösteren kişidir. Onu, farklı kılan faaliyet alanının Taşıma İşleri Komisyoncusundan çok daha fazla ve geniş olması değil; uluslararası lojistik ve taşımacılık sektörünün en önemli ve vazgeçilmez bir aktörü olmasıdır.
Uluslararası rolünün önemini göz önünde bulunduran kanun koyucu, Taşıma İşleri Organizatörünü ayrı bir Yönetmelik ile düzenlemeyi tercih etmiştir. Karayolu, demiryolu, denizyolu veya havayolu ile yapılan taşımacılıkta ve/veya kombine taşımacılık alanında faaliyet gösteren taşıma işleri organizatörlerinin, hizmet esasları ve koşullarının belirlenmesi ile bu faaliyetlerde bulunanların, yük alıcılarının ve gönderenlerin hak, sorumluluk ve yükümlülüklerini tespit etmek; taşıma türlerinin birlikte ve birbirlerini tamamlayıcı olarak hizmet vermesini, denetimini ve mevcut imkânların daha yararlı bir şekilde kullanılmasını temin etmek; etkin hizmet temini için gerekli olan düzeyde bir profesyonel eğitim ve denetim sistemi geliştirmek, taşıma işleri organizatörlerinin ulusal ve uluslararası mevzuata uygun olarak faaliyet göstermelerini sağlamak amacı ile “Taşıma İşleri Organizatörlüğü Yönetmeliği” yürürlüğe konulmuştur.
Bu Yönetmeliğin 19 uncu maddesine göre, Taşıma İşleri Organizatörünün organize ettiği taşımacılık hizmetlerinde, gönderen ve alıcı, sigorta zorunluluğu kendisinde olan teslim şekilleri çerçevesinde taşıttırdığı yüke ilişkin sigorta yaptırmakla yükümlüdür. Sigorta zorunluluğu olmayan teslim şekilleri için tüm risk ve sigorta yaptırma sorumluluğu gönderen ve alıcıya aittir. Taşıma işleri organizatörü, organize ve taahhüt ettiği taşımadan doğan sorumluluklar için “taşıyıcı sorumluluk sigortası” yaptırmak zorundadır.
Yönetmelik hükmü ile zorunlu hale getirilen bu sigorta ile, Taşıma İşleri Organizatörü üstlendiği rizikolara karşı sigortalanmaktadır. Taşımanın uluslararası nitelikte olması halinde ise CMR Sözleşmesinden kaynaklanan taşıyıcı sorumluluklarının karşılanması, güvence altına alınması gerekmektedir.
Bu çalışmada zorunlu sigortaya, Taşıma İşleri Organizatörünün yurtdışı karayolu taşımacılığı için akdettiği CMR sigorta sözleşmesine dair genel esaslar anlatılacak, ancak CMR Konvansiyonunun sorumluluğa dair hükümleri çalışmamızın kapsamı dışında bırakılacaktır.

Anahtar Kelimeler

CMR Konvansiyonu, taşıma işleri organizatörü, CMR sigortası, zorunlu sigorta, taşıyıcı sorumluluk sigortası.

THE ROLE OF FRIGHT FORWARDER IN ROAD TRANSPORT AND THE CMR INSURANCE AGREEMENT

Öz

The transportation and logistics sector is an indispensable element of international trade. Because, without the transportation and logistics sector, international trade would not be carried out in such a wide scope and global trade would not have developed this much.
It is the person who is called the Transport Affairs Organizer (TAO) and regulated as "Freight Forwarder" in the Turkish Commercial Code and acts as an intermediary in the performance of the transport. It is not that the field of activity that makes it different is that it is much larger and larger than the Transport Affairs Broker; is the most important and indispensable actor of the international logistics and transportation industry.
Considering the importance of its international role, the legislator chose to regulate the "Transport Affairs Organizer" with a separate Regulation. Determining the service principles and conditions of the Transport Affairs Organizers, which are operating in the transport by road, railway, seaway or air and/or in the field of combined transport, and determining the rights, responsibilities and obligations of those engaged in these activities, sender (shippers) and receiver (consignees); to ensure that modes of transport serve together and complement each other, control and use the available facilities in a more beneficial way; in order to develop a professional training and supervision system at the level required for effective service provision and to ensure that the transport affairs organizers operate in accordance with national and international legislation, the "Transport Affairs Organization Regulation" has been put into effect.
According to the 19th article of this Regulation, in the transportation services organized by the Transport Affairs Organizer, the sender and the receiver are obliged to insure the cargo they have transported within the framework of the delivery methods under the insurance obligation. For delivery methods that do not require insurance, all risk and insurance liability belongs to the sender and the buyer. The Transport Affairs Organizer has to take out "carrier liability insurance" for the liabilities arising from the organized and committed transport.
With this insurance, which is made compulsory by the provision of the Regulation, the Transport Works Organizer is insured against the risks it undertakes. If the transport is of international nature, the carrier liabilities arising from the CMR Convention must be met and secured.
In this study, the general principles of the CMR insurance contract concluded by the Transport Affairs Organizer for overseas road transport will be explained to the compulsory insurance, but the provisions of the CMR Convention on liability will be excluded from the scope of our study.

Anahtar Kelimeler

CMR Convention, freight forwarder, CMR insurance, compulsory insurance, carrier liability insurance.

Kaynakça

• AKDENİZ, Umut, “Taşıma İşleri Organizatörlüğü Yönetmeliği Hakkında Bir Değerlendirme”, TFM, Y. 2019, C. 5, S. 2, s. 143-156.
• AYHAN, Rıza/ÇAĞLAR, Hayrettin/ÖZDAMAR, Mehmet, Sigorta Hukuku Ders Kitabı, 3. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara 2020.
• Avrupa İşletmeler Ağı İstanbul Merkezi İstanbul Sanayi Odası, Dış Ticarette Ödeme Ve Teslim Şekilleri, 1. B., Umur Basım Sanayi Ve Tic. A.Ş., İstanbul, 2015.
• BUGDEN, Paul M., Freight Forwarding And Goods In Transit, 1st Ed., Sweet & Maxwell, London, 1999.
• CLARKE, Malcolm A., International Carriage of Goods By Road: CMR, 3rd Ed., Sweet&Maxwell, London, 1997.
• ÇEKER, Mustafa, 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanununa Göre Sigorta Hukuku, 21. B., Karahan Kitabevi, Adana 2020.
• ÇİFTÇİ, Tuğba, CMR Sigortasında Himaye, Yayımlanmamış YL Tezi, Ankara Üniversitesi, Erzurum 2009.
• KAHYA, Mehmet, “Taşıyıcının Malî Sorumluluğu ve C.M.R. Sigortaları”, Reasürör, S. 39, s. 21-24, http://www.millire.com/dergi/SAYI_39.pdf, Erişim tarihi: 03.01.2021.
• KARA, Hacı, “Deniz Taşımacılığında Freight Forwarder”, Legal Hukuk Dergisi, Y. 2006, C. 4, S. 37, s. 67-89.
• KARAN, Hakan, “Taşımacının Sorumluluğunun Hukukî Mahiyeti”, Yıldırım ULER’E Armağan, Yakın Doğu Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Lefkoşa 2014, s. 349-365, https://neu.edu.tr/wp-content/uploads/2015/11/yildirim-ulere- armagan.pdf, Erişim tarihi: 03.01.2021.
• KARASU, Rauf, “6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun Sorumluluk Sigortalarına İlişkin Hükümlerinin Değerlendirilmesi”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Özel Sayı, Y. 2015, C. 2, s. 683-706.
• KARGI, Ayşegül Gizem, CMR Sigortası, Yayınlanmamış YL Tezi, Çankaya Üniversitesi, Ankara 2011.
• KAYIHAN, Şaban/GÜNERGÖK, Özcan, Türk Özel Sigorta Hukuku Dersleri, 5. B., Umuttepe Yayınları, İstanbul 2020.
• KENDER, Reyagan, Türkiye Hususi Sigorta Hukuku, 16. B., Onikielvha Yayınevi, İstanbul 2017.
• KULA DEĞİRMENCİ, Nil, “Türk Ticaret Kanunu ile Taşıma İşleri Organizatörlüğü Yönetmeliği’nin İlgili Hükümleri Işığında Taşıma İşleri Komisyonculuğu”, Batider, Y. 2019, C. 35, S. 1, s. 17-65.
• RAMBERG, Jan, ICC Guide to Incoters 2010, ICC Services Publication, Paris, 2011.
• ÖZDAMAR, Mehmet/DOĞAN, Burak, Sigorta Hukuku, Seçkin Yayınevi, Ankara 2020.
• ÜNAN, Samim, Türk Ticaret Kanunu Şerhi, 6. Kitap, Sigorta Hukuku, C. II, 1. B., Onikilevha Yayınevi, İstanbul, 2016.
• https://www.dunav.com/en/portfolio/carriage-of-goods-by-road/, Erişim tarihi: 18.11.2020.
• http://fiata.com/, Erişim tarihi: 29.12.2020. www.kazanci.com, Erişim tarihi: 20.12.2020.
• https://www.lutz.com.tr/Content/Lutz-html/pdf/CMR-Genel-Sartlar- TR_01.01.2012.pdf, Erişim tarihi: 01.01.2021.
• https://www.tsb.org.tr/zorunlu-karayolu-tasimacilik-mali-sorumluluk-sigortasi- genel-sartlari.aspx?pageID=529, Erişim tarihi: 01.01.2021.