UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLUNA PLANLI BİR ALTERNATİF: “UYUŞMAZLIK ÖNCESİ ARABULUCULUK SÖZLEŞMESİ”

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 8, 151 - 180, 30.09.2020

Safa Koçoğlu

Öz

Arabuluculuk Türk Hukuku açısından çok yeni bir kurum olmakla beraber anlamı ve mahiyeti bakımından aslında hiçbir topluma uzak değildir. Arabuluculuk insanlar arasındaki uyuşmazlıkları barışçıl bir yolla çözmeyi arzu eden bir kurumdur. Bu sayede taraflar hem yıpratıcı bir dava sürecine girmez hem de kendilerini az da olsa mutlu eden bir yolla uyuşmazlığın sonlandırılmasını sağlarlar. 2012 yılında çıkarılan 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu ile arabuluculuk kurumunun hukuksal rejimi düzenlenmiş 22.06.2013 tarihinde ilgili kanun yürürlüğe girmiştir. Söz konusu kanunun yürürlüğe girmesiyle kurum daha sistemli ve uzmanlık gerektiren bir alan olmuştur. İşbu çalışmada tarafların aralarındaki uyuşmazlıkları arabuluculuk yöntemiyle çözümlemek istediklerine ilişkin irade açıklamalarını kapsayan arabuluculuk sözleşmesi ve unsurları ile uyuşmazlık öncesi hazırlanan arabuluculuk sözleşmesiyle arabuluculuk sürecinde imzalanan diğer sözleşmeler incelenmiştir. Uygulamada taraflar arasında muhtemel çıkabilecek uyuşmazlıkların arabuluculuk yöntemiyle çözümleneceğinin kararlaştırıldığı arabuluculuk sözleşmeleriyle nadir karşılaşılmaktadır. Oysaki arabuluculuk kurumunun tercih edilmesi için en iyi zaman dilimi uyuşmazlık öncesi süre olduğundan arabuluculuk sözleşmesinin Türk hukukundaki işleyişini aktarmak ve yönteme ilişkin taraflarda bilgi eksikliğinin giderilmesini sağlamak adına yabancılarla iş birliğinin yaygın olduğu küresel çağda Türk hukukundaki işleyişin bilinmesi için iş bu çalışma hazırlanmıştır

Anahtar Kelimeler

6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu, arabuluculuk sözleşmesi, arabulucu sözleşmesi, arabulucu, anlaşma belgesi

A CALCULATED ALTERNATIVE TO DISPUTE RESOLUTION: “MEDIATION CONTRACTS PRIOR TO DISPUTES”

Öz

While mediation is a novel institution regarding Turkish Law, its meaning and characteristics are not foreign to any society. Mediation is an institution which aims to resolve disputes between individuals through peaceful means. As such, individuals do not have to go through a corrosive litigation process and it ensures that the dispute is resolved in a fashion which satisfies them, even if in a limited manner. Law No. 6325 on Mediation in Civil Disputes adopted in 2012 regulates the legal regime of the institution of mediation. The Law entered into force on the 22nd of June 2013. With entry into force of this legislation, the institution of mediation has become a more systematic field necessitating expertise. This study examines the mediation contract covering the declaration of intent of the parties regarding their will to resolve their disputes by way of mediation, as well as the elements of this contract and other contracts prepared during the mediation phase. In practice, mediation contracts prior to disputes or for existing disputes are rarely observed. Considering that the ideal time to adopt mediation is before the existence of a dispute and that we live in a global age where contracts with foreigners are wide-spread, this article has been prepared in order to relay information on the functioning of mediation contracts under Turkish law and to eliminate any lack of information on the implementation of these contracts.

Anahtar Kelimeler

Law No. 6325 on Mediation in Civil Disputes, mediation contract, mediator contract, mediator, agreement document

Kaynakça

• ADAMS George W. /NAOMI L. Bussin, “Alternative Dispute Resolution and The Canadian Courts: A Time for Change”, The Arbitration and Dispute Resolution Law Journal, Vol. 4, 1995, 243-262.
• AKDOĞAN, Muzaffer, Avrupa Birliği Kamu Alımlarında Sözleşme Sonrası İhtilafların Çözüm Yolları ve Türkiye Uygulaması, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2015.
• ALANGOYA, Yavuz/ YILDIRIM, M. Kamil/ DEREN YILDIRIM, Nevhis, Medeni Usul Hukuku Esasları, Beta Yayınları, İstanbul, 2009.
• ALKAN, Pınar, Arabuluculuk ve Deniz Hukukuna İlişkin İhtilaflarda Uygulanması, Ankara, 2013.
• ARAS, Bahattin, “Genel Olarak Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları ve Temel Özellikleri”, AD, Y. 2009/10, S. 35, 58-75.
• ATALI, Murat/ERMENEK, İbrahim/ERDOĞAN, Ersin, Medenî Usûl Hukuku Ders Kitabı, Ankara, 2018.
• AYDIN, Sezer/REMZİ, Mehmet, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İkinci Sayfa, 2013.
• AZAKLI ARSLAN, Betül, Medeni Usul Hukuku Açısından Zorunlu Arabuluculuk, Yetkin Yayınları, Ankara, 2018. BÖRÜ, Levent, “Kadına Karşı Şiddette Arabuluculuk Kurumuna İlişkin Bazı Değerlendirmeler”, TBB Dergisi, Y. 2017 (Özel Sayı), 173-189.
• BULUR, Alper, “Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları ve Arabuluculuk Yöntemi”, Ankara Barosu Dergisi, Y. 2007, S. 4, 30-46.
• BÜYÜKAY, Ferhat, Arabuluculuk Anlaşma Belgesi ve İcra Edebilirlik Şerhi, Adalet Yayınevi, Ankara, 2018.
• CAMPBELL, Dennis / HEPPERLE, Winifred, The U.S. Legal System-a practice handbook, Netherlands, 1983.
• COOGLER, O. J./WEBER, Ruth E./MCKENRY, Patrick C., Divorce Mediation: A Means of Facilitating Divorce and Adjustment, The Family Coordinator, V. 28, N. 2, 1979, 255-259.
• ÇELİKEL, Aysel/BAHADIR, Erdem, Milletlerarası Özel Hukuk: Genel Kurallar Milletlerarası Özel Hukuk Milletlerarası Usul Hukuku, 11. Bası, İstanbul, 2012.
• DELGADO, Richard/ DUNN, Chris/BROWN, Pamela/LEE, Helena/HUBBERT, David, Fairness and Formality: Minimizing the Risk of Prejudice in Alternative Dispute Resolution, Wisconsin Law Review, 1985, 1359-1404.
• DOĞAR, Mehmet, Alternatif Uyuşmazlık Çözümü Sözleşmesi, İstanbul Kültür Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2008.
• DÜR, Orhan, Arabuluculuk Faaliyeti ve Arabulucuların Hak ve Yükümlülükleri, Adalet Yayınevi, Ankara, 2018.
• EDWARDS, Harry T., “Alternative Dispute Resolution: Panacea or Anathema”, Harward Law Review, V. 99, N. 3, 1986, 668-684.
• EKMEKÇİ, Ömer/ ÖZEKES, Muhammet/ ATALI, Murat, Hukuk Uyuşmazlıklarında İhtiyari ve Zorunlu Arabuluculuk, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2018.
• ERCAN, İsmail, Medeni Usul Hukuku, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2011. ERDOĞAN, Ersin/ ERZURUMLU, Nurbanu, Hukuk Uyuşmazlıklarında Türkiye’nin Arabuluculuk Tecrübesi ve Zorunlu Arabuluculuk Taslağı, SETA Yayınları, İstanbul, 2016.
• ERSEN PERÇİN, Gizem, “Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yöntemlerinden Arabuluculuğun Hukuksal Düzenlemelerdeki Yeri”, Public and Private International Law Bulletin, Volume: 31, Issue: 2, 177-201.
• ERTÜRK, Mustafa, Arabuluculuk Sözleşmesi, Adalet Yayınevi, Ankara, 2019. FERRAND, Frederique, “Regulation of Dispute Resolution in Belgium: Workable Solutions? Steffek/ Unberath/Genn/Greger/Menkel-Meadow (Eds), Regulating Dispute Resolution ADR and Access to Justice at the Crossroads, Oregon, 2013, 175-207.
• GARNER, Bryan A. Black’s Law Dictionary, St.Paul, Minn 1999.
• GÖRKEM, Zeynep Ezgi, Arabuluculuk Sürecinde Arabulucunun Hukuki Statüsü- Hakları- Yükümlülükleri, Ankara, 2015.
• HALICI, Ali/ TOPRAK, Musa, Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk, Türkiye Barolar Birliği Yayınları, Ankara, 2016. HESS, Burkhard/PELZER, Nils, “Regulation of Dispute Resolution in Belgium: Workable Solutions? Steffek/ Unberath/Genn/Greger/Menkel-Meadow (Eds), Regulating Dispute Resolution ADR and Access to Justice at the Crossroads, Oregon, 2013, 209-238.
• HIBBERD, Peter/NEWMAN, Paul., ADR and Adjudication in Construction Disputes, Blackwell Science, 1999.
• ILDIR, Gülgün, “Alternatif Uyuşmazlık Çözümü ve Hak Arama Özgürlüğü”, TBB Dergisi, 75. Yaş Günü İçin Prof. Dr. Baki Kuru Armağanı, Ankara, 2004, 385-401. [“Hak Arama Özgürlüğü”]
• ILDIR, Gülgün, Alternatif Uyuşmazlık Çözümü, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2003.
• IŞIK, Olcay, “Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu Tasarısı Çerçevesinde Arabuluculuk Yönteminin Diğer Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları ile Karşılaştırılması”, Terazi HD, Y. 2011/6, S. 64, 14-24.
• J. WARE, Stephen, Alternative Dispute Resolution, St. Paul, Minn, 2001.
• KARACABEY, Kürşat, “Zorunlu Arabuluculuğun Hukukun Temel İlkelerine Aykırılığı ve Uygulanabilirliğine Dair Sorunlar”, Ankara Barosu Dergisi, Y. 2016/1, 451-488.
• KARSLI, Abdurrahim, Medeni Usûl Hukukunda Usûlî İşlemler, İstanbul, 2001.
• KEKEÇ, Elif Kısmet, Arabuluculuk Yoluyla Uyuşmazlık Çözümünde Temel Aşamalar ve Taktikler, Adalet Yayınevi, Ankara, 2. Baskı, 2014.
• KÖSE, Yasin, “Hukuk Sistemimizdeki Yeni Patika “Arabuluculuk”, Terazi Aylık Hukuk Dergisi, Seçkin Yayınları,Y. 2013, S. 84.
• KURT, Resul, “İş Yargısında “Arabuluculuk””, TBB Dergisi, Y. 2018/135, 405- 444.
• KURU, Baki, Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu Tasarısı Hakkında Görüş ve Öneriler, Mihder, 2010/2. LIEBERMAN, Jeth K./HENRY, James F., “Lessons from The Alternative Dispute Resolution Movement”, The University Of Chicago Law Review, V. 53, N. 2, 1986, 424-439.
• OĞUZMAN, Kemal/ ÖZ, Turgut, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2006.
• ÖZBAY, İbrahim, “Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yöntemleri”, Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Y. 2006, C.10, S. 3-4.
• ÖZBEK, Mustafa, “Avrupa Birliğinde Alternatif Uyuşmazlık Çözümü”, TBB Dergisi, Y. 2007, S. 68, 265-320 [“Avrupa Birliği”].
• ÖZBEK, Mustafa, Alternatif Uyuşmazlık Çözümü, Ankara, 2009.
• ÖZER, Serhat, Uluslararası İnşaat Sözleşmeleri, Anlaşmazlıkları ve Çözüm Yolları, Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Mersin, 2012.
• ÖZMUMCU, Seda, Uzakdoğu’da Arabuluculuk Anlayışı ile Türk Hukuk Sisteminde Arabuluculuk Kurumuna Genel Bir Bakış, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2012.
• PEKCANITEZ, Hakan, “Alternatif Uyuşmazlık Çözümleri”, Hukuki Perspektifler Dergisi, Y. 2005, S. 5, 12-16.
• PEKCANITEZ, Hakan/ ÖZEKES, Muhammet/ AKKAN, Mine/ TAŞ KORKMAZ, Hülya, Medenî Usûl Hukuku, 15. Bası, 2. Cilt, İstanbul, 2017.
• PEL, Machteld, Referral to Mediation, A Practical Guide for an Effective Mediation Proposal, Sdu Uitgevers by The Hague,Kindle Edition, 2013.
• POLAT, Malike, Milletlerarası Usul Hukukunda Arabuluculuk, Yetkin Yayınları, Ankara, 2010.
• ŞAHİN, Tuğçem/ ÇELİK, Yasin/ RUHİ, Ahmet Cemal, Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Rehberi, Seçkin, Ankara, 2018.
• SEVİM, Onur Utku, Avrupa Birliği Müktesebatı ve Türk Hukukunda Arabuluculuk, Adalet Yayınevi, Ankara, 2016. SHAVELL, Steven, “Alternative Dispute Resolution: An Economic Analysis”, The Journal of Legal Studies, V. 24, N. 1, 1995, 1-28.
• STITT, Alan J., Mediation-a Practical Guide, London, 2004.
• TANRIVER, Süha, “Hukuk Uyuşmazlıkları Bağlamında Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yolları ve Özellikle Arabulucuk”, TBB Dergisi, Y. 2006, S. 64, 151-177 [TANRIVER].
• TANRIVER, Süha, Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu Tasarısı’nın Getirdikleri ve Değerlendirmesi Makalelerim II, Adalet Yayınevi, Ankara, 2011.
• TANRIVER, Süha, Hukuk yargısının Temel Sorunları ve Bu bağlamda Alınması Gereken Önlemler, Makalelerim II (2006-2010), Ankara, 2011, 115-142.
• TAŞPOLAT TUĞSAVUL, Melis, Türk Hukukunda Arabulucuk, Yetkin Yayınları, Ankara, 2012.
• VEROUGSTRAETE, Ivan, “Regulation of Dispute Resolution in Belgium: Workable Solutions? Steffek/ Unberath/Genn/Greger/Menkel-Meadow (Eds), Regulating Dispute Resolution ADR and Access to Justice at the Crossroads, Oregon, 2013, 93-113.
• WARBECK, Johannes, “Alternative dispute resolution in the world of business; a comparative analysis of the use of ADR in the United Kingdom and Germany”, Thae Arbitration and Dispute Resolution Law Journal, Part 2, June 1998.
• YAZICI TIKTIK, Çiğdem, Arabuluculukta Gizliliğin Korunması, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2013.
• YILDIRIM, Ferhat, “Türk Hukuk Sisteminde Alternatif Bir Çözüm Yolu Olarak Arabuluculuk”, International Journal of Social Sciences and Education Research, Y.2016/2(3), 748-762.