Freedom and the Law: An Analysis On the Lost Concepts of Constitutionalism

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 2, 453 - 491, 30.09.2023

Mustafa Bozoklu

https://doi.org/10.58733/imhfd.1357938

Öz

All thought systems that do not center human and life are perceived as illusions. In order to reveal approaches that are not purely speculation about freedom, first of all, the phenomenon of life should be analyzed. In this respect, this study aims to understand the subject of freedom, that is, the actions of the human being in the phenomenon of life in which he awakens, the "human condition" as conceptualized by Hannah Arendt, in other words, the human existence. However, with the disintegration created by the neoliberal climate we are in, the deviations that arise in human activities that Arendt classifies as “labor”, “work” and “action” do not allow us to seek the possibilities of freedom with classical structural approaches. For this reason, we have to map out the unique crises created by the economization at the level of the individual, society and the state, together with neoliberalism. Accompanied by these evaluations, we can discuss the nature of law as the only possibility of freedom in life, the necessity of social unity for the construction of a self-consciousness, the establishment of power, and finally, the civic identity, the construction of public space and constitutional architecture as the sum of all these titles. An opposite approach is in question in Turkey, which we will discuss in the last part of our study, and without these infrastructure institutions of law, only discourse on freedom can be produced. As a result, our study is an effort to seek possibilities for the construction of freedom, which extends over time and stabilizes human existence, not the liberation that emerges in a destructive way in revolutionary moments.

Anahtar Kelimeler

Law, Freedom, Neoliberalism, Public Space, Citizenship, Power, Human Condition

Özgürlük ve Hukuk: Anayasacılığın Yitik Kavramları Üzerine Bir İnceleme

Öz

İnsanı ve dolayısıyla yaşamı merkezine almayan bütün düşünce sistemleri yanılsama olarak algılanır. Özgürlük hakkında da salt spekülasyon olmayan yaklaşımların ortaya koyulabilmesi için öncelikle yaşam olgusunun çözümlemesi yapılmalıdır. Bu bakımdan araştırmamız öncelikle; özgürlüğün konusunu, yani insanın içerisine uyandığı yaşam olgusu içerisinde gerçekleştirdiği fiillerini, Hannah Arendt’in kavramsallaştırmasıyla “insanlık durumunu”, başka bir ifadeyle insani varoluşu anlamaya yöneliktir. Ancak içerisinde bulunduğumuz neoliberal iklimin yarattığı çözülmelerle birlikte Arendt’in “emek”, “iş” ve “eylem” olarak tasnif ettiği insani etkinliklerde ortaya çıkan sapmalar, klasik yapısal yaklaşımlarla özgürlüğün imkanlarını aramamıza izin vermiyor. Bu nedenle neoliberalizmle birlikte iktisadileşmenin birey, toplum ve devlet düzeyinde yarattığı kendine özgü krizlerin kavram haritasını çıkarmak zorundayız. Bu değerlendirmelerin eşliğinde özgürlüğün yaşam içerisindeki yegane imkanı olarak hukukun mahiyetini, toplumsal biradalık halinin bir kendi’lik bilinci inşası için gerekliliğini, iktidarın kuruluşunu ve nihayetinde bütün bu başlıkların yekûnu olarak yurttaşlık kimliğini, kamusal alan inşasını ve anayasal mimariyi tartışabiliriz. Aksi bir yaklaşım çalışmamızın son bölümünde ele alacak olduğumuz Türkiye’de söz konusudur ki hukukun bu altyapı kurumları olmaksızın özgürlük üzerine yalnızca söylem üretilebilmektedir. Sonuç olarak çalışmamız bir anlamda devrimci anlarda yıkıcı bir surette ortaya çıkan özgürleşmeyi değil, zamana yayılan ve insani varoluşa istikrar kazandıran özgürlüğün inşasının imkanlarını arama çabasıdır.

Anahtar Kelimeler

Hukuk, Özgürlük, Neoliberalizm, Kamusal Alan, Yurttaşlık, İktidar, İnsanlık Durumu

Kaynakça

• ACEMOĞLU, Daron / ROBİNSON, J.A. Ulusların Düşüşü, (Çev. Solina Silahlı), Doğan Kitap, İstanbul, 2022.
• ADUGİT, Yavuz, “Özgürlüğün Kısa Tarihi”, Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 2013, S. 16, s. 63-93.
• AHMAD, Feroz. Bir Kimlik Peşinde Türkiye, (Çev. Sedat Cem Karadeli), 6. Baskı, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2019.
• ARENDT, Hannah, “Sivil İtaatsizlik”, Kamu Vicdanına Çağrı - Sivil İtaatsizlik içinde, (Çev. Yakup Coşar), Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 2021.
• ARENDT, Hannah, Devrim Üzerine, (Çev. Onur Eylül Kara), 3. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul, 2021.
• ARENDT, Hannah, Geçmişle Gelecek Arasında, (Çev. Bahadır Sina Şener), 4. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul, 2012.
• ARENDT, Hannah, İnsanlık Durumu, (Çev. Bahadır Sina Şener), 10. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul, 2021.
• ARENDT, Hannah, Şiddet Üzerine, (Çev. Bülent Peker), 10. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul, 2021.
• ARENDT, Hannah, Totalitarizmin Kaynakları 2 – Emperyalizm, (Çev. Bahadır Sina Şener), 4. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul, 2014.
• ARİSTOTELES, Politika, (Çev. Mete Tunçay), 4. Baskı, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1993.
• BALİBAR, Etienne, Eşitliközgürlük, (Çev. Oylum Bülbül), 1. Baskı, Metis Yayınları, İstanbul, 2016.
• BALİBAR, Etienne, Yurttaşlık, (Çev. Murat Erşen), 1. Baskı, MonoKL Yayınları, İstanbul, 2016.
• BALKİN, J.M, “Constitutional Crisis and Constitutional Rot”, Maryland Law Review, 2017, S. 77, s. 147-160.
• BAUMAN, Zygmunt, Özgürlük, (Çev. Kübra Eren), 4. Baskı, Metis Yayınları, İstanbul, 2020.
• BORATAV, Korkut, Türkiye İktisat Tarihi: 1908-2015, 23. Baskı, İmge Kitabevi, Ankara, 2018.
• BOZOKLU, Mustafa, Yaşam, Özgürlük ve Mülkiyet – Yazılı Anayasacılığın Ortaya Çıkışı, 1. Baskı, On İki Levha Yayınları, İstanbul, 2022.
• BROWN, Wendy, “Fedakar/Kurban Yurttaşlık: Neoliberalizm, İnsan Sermayesi ve Kemer Sıkma Politikası”, Cogito, 2021, S. 102, s. 45-74.
• BROWN, Wendy, Halkın Çözülüşü- Neoliberalizmin Sinsi Devrimi, (Çev. Barış Engin Aksoy), 2. Baskı, Metis Yayınları, İstanbul, 2021.
• DUGUİT, Leon, Kamu Hukuku Dersleri, (Çev. Süheyp Derbil), Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 1954.
• FAZLIOĞLU, İhsan, “Özgürlük” – Açık Oturum, Teklif, 2022, S. 3, s.17.
• FAZLIOĞLU, İhsan, Kendini Aramak, Papersense Yayınları, İstanbul, 2016.
• FOUCAULT, Michel, Biyopolitikanın Doğuşu, (Çev. Alican Tayla), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2015.
• FOUCAULT, Michel, Güvenlik, Toprak, Nüfus, (Çev. Ferhat Taylan), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2013.
• HABERMAS, Jürgen, “Sivil İtaatsizlik: Demokratik Hukuk Devletinin Denek Taşı. Almanya’da Otoriter Legalizm Karşıtlığı”, Kamu Vicdanına Çağrı - Sivil İtaatsizlik içinde, (Çev. Yakup Coşar), Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 2021.
• HABERMAS, Jürgen, Kamusallığın Yapısal Dönüşümü, (Çev. Tanıl Bora ve Mithat Sancar), İletişim Yayınları, İstanbul, 2021.
• HAN, Byung -Chul, Psikopolitika – Neoliberalizm ve Yeni İktidar Teknikleri, (Çev. Haluk Barışcan), 5. Baskı, Metis Yayınları, İstanbul, 2022.
• HAN, Byung-Chul, İktidar Nedir?, (Çev. Mustafa Özdemir), 1. Baskı, İnsan Yayınları, İstanbul, 2020.
• HEYWOOD, Andrew, Siyaset, (Çev. B.B. Özipek vd.), Adres Yayınları, Ankara, 2014.
• HILL, Cristopher, İngiltere’de Devrim Çağı – 1603-1714, (Çev. Uygur Kocabaşoğlu), İletişim Yayınları, İstanbul, 2016.
• HOBSBAWM, Eric, Sanayi ve İmparatorluk, (Çev. Abdullah Ersoy), 2. Baskı, Dost Yayınları, Ankara, 2003.
• LAZZARATO, Maurizio, Borçlandırılmış İnsanın İmali – Neoliberal Durum Üzerine İnceleme, 1. Baskı, Dergah Yayınları, İstanbul, 2020.
• LOCKE, John, Yönetim Üzerine İki İnceleme, (Çev. Ö. Saruhanlıoğlu), 1. Baskı, Litera Yayıncılık, İstanbul, 2020.
• MARDİN, Şerif, İdeoloji, 19. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul, 2018.
• MARDİN, Şerif, Türkiye’de Din ve Siyaset, 20. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul, 2017.
• MARDİN, Şerif, Türkiye’de Toplum ve Siyaset, 1. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul, 1990.
• NIETZSCHE, Friedrich, Ahlakın Soykütüğü Üstüne, (Çev. Ahmet İnam), 6. Baskı, Say Yayınları, İstanbul, 2013.
• OKTAY, Cemil, Siyasi Kültür Okumaları, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2017.
• ÖNDERMAN, Murat, Türkiye’de Paranoid Ethos, 2. Baskı, VakıfBank Kültür Yayınları, İstanbul, 2019.
• ÖZBUDUN, Ergun, Anayasalcılık ve Demokrasi, 1. Baskı, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2015.
• ÖZEL, İsmet, “Münacaat”, Bir Yusuf Masalı içinde, Şule Yayınları, İstanbul, 2000.
• ÖZEL, İsmet, Waldo Sen Neden Burada Değilsin?, Risale Yayınları, İstanbul, 1998.
• PAMUK, Şevket, Türkiye’nin 200 Yıllık İktisadi Tarihi, 11. Baskı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2020.
• PATOCKA, Jan, Body, Community, Language, World, (İng. Çev. Erazim Kohak), Open Court, Illionis, 1998.
• PATOCKA, Jan, Heretical Essays in the Philosophy of History, (İng. Çev. Erazim Kohak), Open Court, Illionis, 1996.
• RANCİERE, Jacques, Uyuşmazlık-Politika ve Felsefe, (Çev. Hakkı Hünler), Ara-lık Yayınları, İstanbul, 2006.
• RAWLS, John, “Sivil İtaatsizliğin Tanımı ve Haklılığı”, Kamu Vicdanına Çağrı - Sivil İtaatsizlik içinde, (Çev. Yakup Coşar), Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 2021.
• ROSENTHAL, Franz, İslam’da Özgürlük Kavramı, (Çev. Vecdi Akyüz), Ayışığı Kitapları, İstanbul, 2000.
• RUSSELL, Bertand, İktidar, (Çev. Mete Ergin), 1. Baskı, Cem Yayınevi, İstanbul, 2014.
• SAVIGNY, Friedrih Carl von, Çağımızın Yasama ve Hukuk Bilimi Konusundaki Görevi Üzerine, (Çev. Kasım Akbaş), 1. Baskı, Pinhan Yayıncılık, İstanbul, 2018.
• SCHLAIFER, Robert, “Greek Theories of Slavery from Homer to Aristotle”, Harvard Studies in Classical Philology, 1936, (47), s. 165-204.
• SHAYEGAN, Dariush, Yaralı Bilinç, (Çev. Haldun Bayrı), 6. Baskı, Metis Yayınları, İstanbul, 2020.
• SHKLAR, Judith, Adaletsizliğin Veçheleri, (Çev. Nebi Mehdiyev), 1. Baskı, VakıfBank Kültür Yayınları, İstanbul, 2021.
• SİNANOĞLU, Mustafa, “Teklif”, TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/teklif (E.T. 10.03.2023).
• ŞAN, Emre, “Dayanışma ve Topluluk Sorusu”, Cogito, 2021, S. 102, s. 7-30.
• TANÖR, Bülent, Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri, 32. Baskı, YKY Yayınları, İstanbul, 2020.
• TOCQUEVILLE, Alexis de, Amerika’da Demokrasi, (Çev. Seçkin Sertdemir Özdemir), 1. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul, 2016.
• TUNCEL, Gökhan / GÜNDOĞMUŞ, Bekir, “Türkiye Siyasetinde Merkez-Çevrenin Dönüşümü ve Geleneksel Merkezin Konumlanma Sorunu”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2012, S. 14, C. 3, ss. 137-158.
• WOOD, Ellen Meiksins, Özgürlük ve Mülkiyet – Rönesans’tan Aydınlama’ya Batı Siyasi Düşüncesinin Toplumsal Tarihi, (Çev. O. Köymen), 2. Baskı, Yordam Kitap, İstanbul, 2016.
• ZURCHER, Erik Jan, Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, (Çev. Yasemin Saner), 32. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul, 2016.