Tüketici İşlemi Niteliğindeki Satış Sözleşmesinde Ayıplı İfa Durumunda Tazminat

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 1, 237 - 260, 29.06.2023

Güneş Sima Korkmaz

Öz

Ayıp, satıcı tarafından vaat edilen veya objektif olarak var olması gereken niteliklerin ilgili üründe bulunmaması olarak tanımlanır. Ayıplı ifa ile satıcının ayıptan doğan sorumluluğu gündeme gelir. Tüketici hukuku kapsamında ayıbın giderilmesini sağlamak ve tüketicinin menfaatlerini korumak için Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’da seçimlik haklar düzenlenmiştir. Ayıptan doğan sorumluluk kapsamında tüketici, satıcıya karşı bu seçimlik hakları öne sürerek ayıbın giderilmesini talep edebilir. Malın onarılmasını talep etme ve malın ayıpsız misli ile değiştirilmesini isteme seçimlik hakları, satıcı ile birlikte üretici veya ithalatçıya karşı da kullanılabilir. Ayıplı ifa nedeni ile tüketicinin başkaca zararlarının ortaya çıkması durumunda ise tazminat talepleri gündeme gelir. Tazminat talepleri için Türk Borçlar Kanunu (TBK) hükümleri uygulama alanı bulacaktır. Tazminat talepleri satıcı ve üretici veya ithalatçıdan talep edilebilir. Bununla birlikte sözleşmeden dönme durumunda yalnızca tüketicinin değil satıcının da bazı kullanım kaynaklı tazminat talepleri olabilir. Tazminat talepleri yalnızca ayıptan doğan sorumluluk kapsamında değil sözleşmeye aykırılık kapsamında da incelenebilir. Bununla birlikte tüketicinin kullanabileceği haklar noktasında hakların yarışması da söz konusu olacaktır.

Anahtar Kelimeler

6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun, Tüketici İşlemi, Satıcı, Ayıplı İfa, Tazminat

Compensation in the Defective Performance Situation in the Sales Contract as a Consumer Transaction

Öz

The defect is called the absence of the qualities promised by the seller or that should exist objectively in the relevant product. If there is the sold defectively good in consumer sales contracts, the seller have the responsibility that started with a fault. Within the scope of consumer law, in order to eliminate the defect and to protect the interests of the consumer, optional rights are regulated within the scope of the Law on the Protection of the Consumer. Within the scope of the responsibility that started with a fault, the consumer may demand the elimination of the defect by claiming these optional rights against the seller. Optional rights to demand the repair of the goods and the replacement of the goods with a non-defective one can also be claimed against the manufacturer or importer together with the seller. In the case of other damage to the consumer with a defective attitude, compensation claims arise. The provisions of the Turkish Code of Obligations can be applied to compensation claims. Compensation claims can be requested from the seller, manufacturer or importer. However, in the case of abandoning the contract, not only the consumer but also the seller may have some usage-based compensation claims. Claims for compensation can be examined not only within the scope of the liability that started with a fault, but also within the scope of breach of contract. In addition, there will be a competition for rights regarding the rights that the consumer side can use.

Anahtar Kelimeler

Consumer Protection Act 2013, Consumer Transaction, Seller, Defective Performance, Compensation

Kaynakça

• Aral, Fahrettin; Ayrancı, Hasan, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, 12. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara, 2019.
• Aslan, Bayram, “Onarım Borcunun İfa Edilmesi”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 25, Sayı 1, 2017, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/333280 (Erişim Tarihi: 18.12.2022).
• Aslan, Yılmaz, Tüketici Hukuku Dersleri, 9. Bası, Ekin Yayınevi, Bursa, 2022.
• Atamer, Yeşim M.; Baş, Ece, “Avrupa Birliği Hukuku ile Karşılaştırmalı Olarak 6502 Sayılı Yeni Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Uyarınca Satım Sözleşmesinde Ayıptan Doğan Sorumluluk”, İstanbul Barosu Dergisi Tüketici Hakları ve Rekabet Hukuku Özel Sayısı, Cilt 88, 2014.
• Ateş, Derya, “Temerrüde Düşen Borçlunun Aynen İfadan Vazgeçme Hakkı ile Seçim Hakkı”, Hacettepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Sayı 1, 2022.
• Aydoğdu, Murat, “6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un Getirdiği Yeniliklere Genel Bakış, Sözleşmeye Aykırılık, Ayıplı İfa Kavramlarına Getirdiği Farklı Yaklaşım ve Bu Konudaki Önerilerimiz”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 15, Sayı 2, 2013, https://dergipark.org.tr/tr/pub/deuhfd/issue/46830/587191 (Erişim Tarihi: 02.01.2023).
• Aydoğdu, Murat; Kahveci, Nalan, Türk Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, 5. Bası, Adalet Yayınevi, Ankara, 2021, (Özel Borç İlişkileri).
• Aydoğdu, Murat; Kahveci, Nalan, Tüketici Hukuku Dersleri, Adalet Yayınevi, Ankara, 2021, (Tüketici).
• Bahtiyar, Mehmet; Biçer, Levent, “Adi İş / Ticari İş / Tüketici İşlemi Ayrımı ve Bu Ayrımın Önemi”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi Prof. Dr. Cevdet Yavuz’a Armağan, Cilt 22, Sayı 3, 2016, https://dergipark.org.tr/tr/pub/maruhad/issue/36500/333756 (Erişim Tarihi: 22.12.2022).
• Bilgin, Melek Yüce, “Satış Sözleşmesinde Ayıptan Dolayı Sorumluluğun Şartları ve Alıcının Seçimlik Hakları”, 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Hükümlerinin Değerlendirilmesi Sempozyumu, Prof. Dr. Cevdet Yavuz’a Armağan, İstanbul, 2012.
• Burcuoğlu, Haluk, “İsviçre Federal Mahkemesi'nin, Satım Sözleşmesinde Alıcının Ayıp Hükümlerine Başvurma Yollarından Birini Seçebileceğine İlişkin 7 Haziran 1988 Tarihli Kararın Değerlendirilmesi”, İstanbul Üniversitesi Mukayeseli Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt 15, Sayı 18, 2011.
• Buz, Vedat, Medeni Hukukta Yenilik Doğuran Haklar, Yetkin Yayınları, Ankara, 2005.
• Çürük, Abdil, Tüketici Satış Sözleşmesinde Satış Konusu Malın Ayıplı Olmasının Sonuçları, Yetkin Yayınları, Ankara, 2021.
• Değirmencioğlu-Aydın, Nihan, “Ayıplı Mal Nedeniyle Sözleşmeden Dönen Tüketicinin Kullanım Bedeli Ödeme Borcu Olup Olmadığı Sorununun 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Uyarınca İncelenmesi”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 10, Sayı 2, 2019, https://dergipark.org.tr/tr/pub/inuhfd/issue/46923/527558 (Erişim Tarihi: 20.12.2022).
• Deryal, Yahya; Korkmaz, Yakup, Tüketici Hukuku, 4. Bası, Bilge Yayınevi, Ankara, 2022.
• Dönmez, Cansu, “CISG Uyarınca Alıcı ve Satıcının Sorumluluktan Kurtulması ve Türk Borçlar Hukuku ile Karşılaştırılması”, İstanbul Üniversitesi Public And Private International Law Bulletin, Cilt 39, Sayı 1, 2019, https://dergipark.org.tr/tr/pub/ppil/issue/46360/582555 (Erişim Tarihi: 05.01.2023).
• Er, Burak Hamza, “Türk Hukuku’nda Üreticinin ve İthalatçının Satım Sözleşmesinde Ayıptan sorumluluğu”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 2019, s. 38, https://www.acarindex.com/turkiye-adalet-akademisi-dergisi/turk-hukukunda-ureticinin-ve-ithalatcinin-satim-sozlesmesinde-ayiptan-sorumlulugu-223570 (Erişim Tarihi: 04.01.2023).
• Eren, Fikret, Borçlar Hukuku Özel Hükümler, 9. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara, 2021.
• Erkan, Vehbi Umut, “Tüketici Satış Sözleşmelerinde Kararlaştırılan Sürede Malın Teslim Edilmemesi Durumunda 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un Ayıplı Mallara İlişkin Hükümlerinin Uygulanması”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Sayı 30, 2017, https://dergipark.org.tr/tr/pub/taad/issue/52660/694024 (Erişim Tarihi: 05.01.2023).
• Gümüş, Mustafa Alper, Borçlar Hukuku Özel Hükümler, Cilt I, 3. Bası, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2013 (Borçlar Özel).
• Gümüş, Mustafa Alper, 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Şerhi, Cilt I, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2014, (Kanun Şerhi).
• Helvacı, Serap; Altıner-Yolcu, Fatma Zeynep, “6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un İspat Yüküne İlişkin Getirdiği Düzenleme”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt 24, Sayı 2, 2018, https://dergipark.org.tr/tr/pub/maruhad/issue/40836/503180 (Erişim Tarihi: 23.12.2022).
• İlgün, Ömer Faruk, Tüketici İşlemleri Hukuku, Legal Yayınevi, İstanbul, 2021.
• Kanışlı, Erhan, “Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Kapsamında Üreticinin Sınırlı Ayıp Sorumluluğu ve Zorunlu Garanti Sorumluluğu”, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 18, Sayı 2, 2021, https://dergipark.org.tr/tr/pub/yuhfd/issue/66299/1030798 (Erişim Tarihi: 26.12.2022).
• Kara, Doğan, “İsviçre-Türk Hukuk Sisteminde Ayıptan Sorumluluk Çerçevesinde Doğrudan Ve Dolaylı Zarar Ayrımı", Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Sayı 1, 2018, http://dosya.gsu.edu.tr/sayfalar/2018/7/gsuhfd-2018-1-330.pdf#page=493 (Erişim Tarihi: 27.12.2022).
• Kara, İlhan, 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanuna Göre Hazırlanmış Tüketici Hukuku, 2. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara, 2021.
• Kutluhan, Erkan, CISG Gereğince Alıcının Sözleşmeden Dönmesi, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2013.
• Küçükbay, Esma, Tüketici İşlemi Niteliğindeki Satış Sözleşmelerinde Satıcının Ayıptan Sorumluluğu, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2021.
• Makaracı-Başak, Aslı, “Türk Borçlar Kanunu Madde 125/II Hükmünün Değerlendirilmesi”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt 22, Sayı 3, 2016.
• Özay, Osman Levent, “6502 Sayılı Yasa Kapsamında Tüketici İşlemi”, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, Cilt 4, Sayı 12, 2017, https://dergipark.org.tr/tr/pub/asead/issue/52678/694406 (Erişim Tarihi: 16.12.2022).
• Özsunay, Ergun, “Türk Hukukunda Gerçek Bir Boşluk: Yapımcının Sorumluluğu”, Banka Ve Ticaret Hukuku Dergisi, Cilt 10, Sayı 1, Haziran, 1979, https://www.jurix.com.tr/article/6368 (Erişim Tarihi: 26.12.2022).
• Öztaş, İlker, “Türk Borçlar Kanunu Kapsamında Taşınır Satışında Alıcının Ayıplı Satılanın Değiştirilmesini Talep Hakkı”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt 22, Sayı 2, 2016, https://dergipark.org.tr/tr/pub/maruhad/issue/27645/291355 (Erişim Tarihi: 23.12.2022).
• Polat, Elif, “Borçlar-Ticaret ve Tüketici Hukuku Bakımından Ayıplı Mal Kavramının İncelenmesi”, Ticaret ve Fikri Mülkiyet Hukuku Dergisi, Cilt 8, Sayı 1, 2022, https://dergipark.org.tr/tr/pub/tfm/issue/71151/892145 (Erişim Tarihi: 20.12.2022).
• Serozan, Rona, “CISG'a ve TBK'na Göre Alıcının Dönme Hakkının Sınırları”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt 70, Sayı 2, 2012, https://dergipark.org.tr/tr/pub/iuhfm/issue/9187/115140 (Erişim Tarihi: 30.12.2022).
• Şahin, Eda, “6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Kapsamında Ayıplı Hizmetin Hukuki Niteliği, Ayıplı Hizmetten Doğan Sorumluluk ve Tüketicilerin Seçimlik Hakları”, Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 20, Sayı 1-2, 2016, https://dergipark.org.tr/tr/pub/ebyuhfd/issue/62894/954945 (Erişim Tarihi: 22.12.2022)
• Şahin, Turan, “Borçlar Kanunu Ve 6098 Sayılı Yeni Türk Borçlar Kanunu Kapsamında Yüklenicinin Ayıba Karşı Tekeffül Borcu”, Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 1, Sayı 2, 2011, https://dergipark.org.tr/tr/pub/sduhfd/issue/22981/245827 (Erişim Tarihi: 28.12.2022).
• Tokbaş, Hakan(ed.); Tüzüner, Özlem(ed.), Milli Şerh – 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Şerhi, Aristo Yayınevi, İstanbul, 2016.
• Türkmen, Ahmet, “Tüketici İşlemlerinde Ayıplı Mal ve Hizmetten Doğan Seçimlik Hakların Tabi Olduğu Zamanaşımı ve Bunun Garanti Taahhütleriyle İlişkisi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez’e Armağan, Cilt 16, 2014, https://dergipark.org.tr/tr/pub/deuhfd/issue/46919/588578 (Erişim Tarihi: 05.01.2023).
• Ural-Çınar, Nihal, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’a Göre Ayıba Karşı Tekeffül, İstanbul Kültür Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2007.
• Yavuz, Cevdet; Acar, Faruk; Özen, Burak, Türk Borçlar Hukuku Özel Hükümler, 10.Bası, Beta Yayınevi, İstanbul, 2014.
• Yavuz, Cevdet, “Meslekten Satıcının Ayıptan Sorumluluğu”, İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 6, Sayı 2, 2019.
• Zevkliler, Aydın; Gökyayla, K. Emre, Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, 17. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara, 2017.