SAĞLIK MESLEĞİ MENSUPLARININ SUÇU BİLDİRİM YÜKÜMLÜLÜĞÜ

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 2, 141 - 177, 10.12.2024

Alaaddin Egemenoğlu

Öz

Suç haberi alınmadan ceza muhakemesi başlayamayacağından her şeyden önce yetkili makamlara bir suç duyurusunda bulunulmuş olması gerekmektedir. Suç duyurusu doğrudan suçtan zarar gören tarafından şikayet suretiyle yapılabileceği gibi tanık tarafından ihbarda bulunmak suretiyle de yapılabilir. Bunun yanında kanun koyucu adeta bir yükümlülük olarak bazı meslek gruplarına suçu bildirim mecburiyeti getirmiştir. Özellikle sır saklama yükümlülüğü bulunan hekimlerin meslekleri gereğince suça ilişkin bir belirti ile karşılaştıklarında bildirim yükümlülüğü söz konusu olmaktadır.
Sağlık mesleği mensubunun suç işlenildiğine ilişkin belirti ile karşılaşılmasına rağmen yetkili mercilere bildirmeme veya geç bildirmeye yönelik ihmali hareketin gerçekleştirmesi durumunda cezai sorumluluk doğmaktadır. Bildirim yükümlülüğünün getirilmesi sağlık mesleği mensubunu adeta kolluk gibi çalışmaya sevk ettiğinden sağlık hizmetinin gereği gibi vermesini zorlaştırmaktadır. Çalışmamızda TCK’nın 280’inci maddesinde düzenlenen sağlık mesleği mensubunun suçu bildirmeme suçu unsurlarına ayrılarak Yargıtay kararları da dikkate alınmak suretiyle incelenmiştir. Doktrindeki tartışmalara değinilerek kanaatimiz ifade edilmiştir. Özellikle Türk hukukundaki düzenleme ile İtalyan, Alman ve Fransız ceza kanunlarındaki düzenleniş biçimleri mukayese edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Suçu bildirmeme suçları, sağlık mesleği mensubu, özgü suç, belirti, kamu görevlisi

Obligation Of Healthcare Professionals to Report The Crime

Öz

Since criminal proceedings cannot start before the crime is reported, first of all, a criminal complaint must be made to the competent authorities. The criminal complaint can be made directly by the person who has been harmed by the crime through a complaint or by a witness through a denunciation. In addition, the legislator has imposed an obligation on some professional groups to report the crime as an obligation. In particular, physicians, who are obliged to keep secrets, are obliged to report when they encounter an indication of a crime in accordance with their profession.
Criminal liability arises in the event that the healthcare professional performs a negligent act of failing to notify the competent authorities or reporting late despite encountering an indication that a crime has been committed. The introduction of the obligation to report makes it difficult for the healthcare professional to provide healthcare services properly, as it encourages the healthcare professional to work almost like a law enforcement officer. In our study, the crime of failure to report the crime of the healthcare professional regulated in Article 280 of the TCK is examined by dividing it into its elements and taking into account the decisions of the Court of Cassation. Our opinion is expressed by referring to the discussions in the doctrine. In particular, the regulation in Turkish law is compared with the regulation in Italian, German and French penal codes.

Anahtar Kelimeler

Crimes of not reporting a crime, health professional, specific crime, circumstantial evidence, public official

Kaynakça

• Albayrak, Mustafa, “Şikayete Tabi Suçların Özellikleri ve Bu Suçlara Bağlanan Hukuki Sonuçlar”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı 77, 2008, s. 281-306.
• Artuk, Mehmet Emin; Gökcen, Ahmet; Yenidünya, Caner, Ceza Hukuku Özel Hükümler, Adalet Yayınevi, 15. Baskı, Ankara 2015.
• Artuk, Mehmet Emin; Gökcen, Ahmet; Yenidünya, Caner, Türk Ceza Kanunu Şerhi, Adalet Yayınevi, 2. Baskı, Ankara 2014.
• Artuk, Mehmet Emin; Gökcen, Ahmet; Alşahin, Mehmet Emin; Çakır, Kerim, Ceza Hukuku Genel Hükümler, Adalet Yayınevi, Ankara 2023.
• Aşkın, Uğur, “Hekimin Sır Saklama Yükümlülüğü İle Suçu Bildirmeme Suçu Arasındaki İlişki”, Hacettepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 11, Sayı 2, 2021, s. 1368-1394.
• Bock, Dennis, Strafrecht Allgemeiner Teil, Springer, 1. Auflage, Berlin 2018.
• Bock, Dennis, Strafrecht Besonderer Teil I Nichtvermögensdelikte, Springer, 1. Auflage, Berlin 2018.
• Çakmut, Özlem Yenerer, “Sağlık Mesleği Mensuplarının Suçu Bildirmemesi Suçu”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Doç. Dr. Mehmet Somer'e Armağan, Özel Sayı, 2006, s. 1051-1060.
• Egemenoğlu, Alaaddin, Türk Ceza Hukukunda Tehdit Suçu, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2023.
• Eisele, Jörg, Strafrecht - Besonderer Teil I, SR-Studienreihe Rechtswissenschaften, 4. Auflage, 2017.
• Ekin Yılmaz, Aslı, “Sağlık Mesleği Mensuplarının Suçu Bildirmemesi Suçu”, Türk-Alman Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 2, Sayı 2, 2020, s. 235-282.
• Erbaş, Rahime, Türk Hukukunda ve Karşılaştırmalı Hukukta Sağlık Mesleği Mensuplarının Suçu Bildirme Yükümlülüğü, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2015.
• Erbaş, Rahime; Ateş Sarıdağ, Büşra Hazel; Coşkun, Yorulmaz, “15-18 Yaş Arası Gebeliklerde Sağlık Mesleği Mensuplarının Suçu Bildirme Yükümlülüğü”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Sayı 41, Ocak 2020, s. 95-112.
• Freund, Georg; Rostalski, Frauke, Strafrecht Allgemeiner Teil Personale Straftatlehre, Springer, 3. Auflage, Berlin 2019.
• Giyik, Abdülbaki, “Hekimin Sır Saklama Yükümlülüğü ile Suçu Bildirmeme Yükümlülüğü ve Bu Yükümlülüğünün Çatışması”, Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 9, Sayı 2, 2014, s. 175-214.
• Gökcan, Hasan Tahsin; Artuç, Mustafa, Türk Ceza Kanunu Şerhi, Adalet Yayınevi, Ankara 2021.
• Gökcen, Ahmet; Balcı, Murat, “Kasten Öldürme ve Yaralama Suçlarının İhmali Davranışla İşlenmesi (TCK m. 83, 88)”, Cilt 7, Sayı 18, Ceza Hukuku Dergisi, 2012, s. 7-30.
• Gültekin, Özkan, “Sağlık Mesleği Mensuplarının Suçu Bildirmemesi”, Terazi Hukuk Dergisi, Cilt 11, Sayı 19, Temmuz 2016, s. 103-113.
• Hakeri, Hakan, Ceza Hukukunda İhmal Kavramı ve İhmali Suçların Çeşitleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2003.
• Hakeri, Hakan, “İhmali Suçlar”, Ceza Hukuku Dergisi, Cilt 2, Sayı 4, Ağustos 2007, s. 137-169.
• Hakeri, Hakan, Tıp Ceza Hukuku, Seçkin Yayıncılık, 4. Baskı, Ankara 2024.
• Hancı, Hamit, “Hekimin İhbar Yükümlülüğü”, Prof. Dr. İrfan Baştuğ Armağanı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2001, s. 107-108.
• Hızal Arslan, Sevinç, “Sağlık Mesleği Mensuplarına Yönelik Şiddetin Ceza Kanunundaki Yaptırımlar Bağlamında İrdelenmesi”, Ceza Hukuku Dergisi, Cilt 7, Sayı 19, Ağustos 2012, s. 258-278.
• Karahan, Burak, “Sağlık Mesleği Mensuplarının Suçu Bildirmemesi Suçu (TCK m. 280)”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt 25, Sayı 2, Prof. Dr. Ferit Hakan Baykal Armağanı, Aralık 2019, s. 948-978.
• Koca, Mahmut, “Çocuk İstismarında İhbar Yükümlülüğü”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 3, Sayı 1, 2012, s. 113-128.
• Koca, Mahmut, Üzülmez, İlhan, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, Adalet Yayınevi, 9. Baskı, Ankara 2023.
• Koç, Ziya, “Ceza Hukukunda Yükümlülüklerin Çatışmasının Hukuki Niteliği ve Görünüş Şekilleri”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 25, Sayı 4, 2021, s. 573-612.
• Kolcu, Selahattin, TCK’nda Suçu Bildirmeme Suçu, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı, 2014.
• Küpper, Georg; Börner, René, Strafrecht Besonderer Teil I, Springer, 4. Auflage, Berlin 2017.
• Lackner, Karl; Kühl, Kristian, Strafgesetzbuch Kommentar, C.H.Beck Verlag, 28. Auflage, München 2014.
• Malkoç, İsmail; Güler, Mahmut, Türk Ceza Kanunu Özel Hükümler, Cilt 4, Adil Yayınevi, Ankara 1999.
• Nuhoğlu, Ayşe, “Sağlık Mesleği Mensubunun Suçu Bildirme Yükümlülüğü (TCK m. 280)”, Sağlık Hukukunda Dünyadaki Son Gelişmeler, 2009, s.17-32.
• Önder, Ayhan, Ceza Hukuku Genel Hükümler II-III, Beta Yayıncılık, 2. Baskı, İstanbul 1992.
• Özgenç, İzzet, “İhmali Suç Teorisi”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 25, Sayı 4, 2021, s. 303-378.
• Özgüç, Levent Emre, “Sağlık Mesleği Mensuplarının Suçu Bildirmemesi Suçu (TCK m. 280)”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt 77, Sayı 2, 2019, s. 999-1040.
• Öztürk, Bahri; Tezcan, Durmuş; Erdem, Mustafa Ruhan; Gezer, Özge Sırma; Saygılar Kırıt, Yasemin; Alan, Esra;
• Özaydın, Özdem; Tütüncü, Efser Erden; Tok, Mehmet Can, Ceza Muhakemesi Hukuku (Nazari ve Uygulamalı), Seçkin Yayıncılık, 17. Baskı, Ankara 2023.
• Öztürk, Nejat, Türk Ceza Kanunu Şerhi ve Tatbikatı, Cilt 3, Filiz Kitabevi, 2. Baskı, İstanbul 1970.
• Parlar, Ali; Hatipoğlu, Muzaffer, Türk Ceza Kanunu Yorumu, Seçkin Yayıncılık, 3. Baskı, Ankara 2010.
• Paslı, Figen, “Çocuğa Yönelik Cinsel İstismar Deneyiminin Mikro ve Mezzo Sistemler Açısından İncelenmesi”, Toplum ve Sosyal Hizmet, Cilt 30, Sayı 2, Mayıs 2019, s. 463-492.
• Sert, Gürkan, Uluslararası Bildirgeler ve Tıp Etiği Açısından Hasta Hakları, Seçkin Yayıncılık, 2. Baskı, Ankara 2019.
• Sert, Gürkan, Tıp Hukuku ve Etiği Derslerine Giriş, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2020.
• Tezcan, Durmuş; Erdem, Mustafa Ruhan; Önok, Murat, Teorik ve Pratik Ceza Özel Hukuku, Seçkin Yayıncılık, 21. Baskı, Ankara 2023.
• Ünver, Yener, TCK’nda Düzenlenen Adliyeye Karşı Suçlar, Seçkin Yayıncılık, 7. Baskı, Ankara 2023.
• Ünver, Yener, “TCK’da Sağlık Personelinin Ceza Hukuku Sorumluluğuna Yol Açabilecek Hükümler”, Uluslararası II. Sağlık Hukuku Sempozyumu, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2011, s. 85-128.
• Üzülmez, İlhan, “Sağlık Mesleği Mensuplarının Suçu Bildirmemesi Suçu (TCK m. 280)”, V. Türk-Alman Tıp Hukuku Sempozyumu-Tıp Ceza Hukukunun Güncel Sorunları, 2008, s. 823-844.
• Yenisey, Feridun; Nuhoğlu, Ayşe, Ceza Muhakemesi Hukuku, Seçkin Yayıncılık, 11. Baskı, Ankara 2023.
• Yurtlu, Fatih, “Suç Teorisi Bakımından İhmali Suçların Yapısı”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 25, Sayı 3, 2021, s. 579-636.
• Zafer, Hamide, “Sağlık Mesleği Mensuplarının Suçu Bildirmemesi Suçu (TCK m. 280)”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt 71, Sayı 1, 2013, s. 1327-1352.
• https://dejure.org/gesetze/StGB/139.html https://legislationline.org
• https://mevzuat.tbmm.gov.tr/Kanun/KanunDetay?YasamaKanunId=f72877bd-aa54-037b-e050-007f01005610&kanunNumarasi=5237#step-12
• https://www.lexpera.com.tr https://sozluk.gov.tr
• https://tahlil.com/blog/esrar-idrarda-kac-gune-kadar-cikar-6007 https://uyap.gov.tr
• https://sdplatform.com/saglik-meslegi-mensuplarinin-sucu-bildirme-yukumlulugunun-kapsam-ve-sinirlari/