Kırgızların Hayatında Kur-An’ı Kerim’in Yeri ve Önemi

Yıl 2022, , 202 - 211, 26.12.2022

Şohimardan Orunbekov

https://doi.org/10.5281/zenodo.7472466

Öz

İslâm, evrensel bir din olarak, dünyada farklı coğrafyalarda, farklı dil ve kültürlere mensup insanlar arasında yayılmıştır. Her millet, kendi hayat felsefesine ve yaşayış tarzına uygun bir şekilde İslam’ı kabul ederek, onun getirdiği emirleri yerine getirmeye çalışmıştır. Kırgız halkı da IX. Asırda İslam'ı kabul eden Türk boylarından birisidir. İslam’ın kutsal kitabı Kur-an’ı Kerim, Kırgız halkının bireysel ve toplumsal hayatında önemli bir yer tutmaktadır. Çocukların doğumundan, eşlerin evlenmesine; vefat eden kişilerin cenazelerinden çeşitli merasimlere kadar Kur-an Kerim Kırgızların hayatında hep var olmuştur. Kur-an’da geçen güzel isimlerin çocuklara verilmesi de Kur-an’ın kültürümüze olan tesirlerinden birisidir. Komünizm döneminde bile Kur-an’a olan saygı ve hürmetinden dolayı Kırgız halkı, Kur-an nüshalarını ateistlerden gizleyerek yer altına gömmüş, onun yakılmasını ve yok edilmesini engellemeye çalışmıştır. Bu çalışmamızda Kırgız halkının Kur-an’a olan saygısına, gündelik hayattaki yerine değineceğiz ve 12 yıllık imamlık tecrübemizden de yararlanarak, Kırgızların Kur-an’a olan saygısını ve ayetlerden nasıl yararlandığını ortaya koymaya çalışacağız. Bu bağlamda Kırgız örf âdetlerinde ve Kur-an ziyafetlerinde, cenaze ve diğer merasimlerde Kur-an’ı Kerim’in nasıl merkezi bir rol oynadığını bazı anekdotlarla anlatmaya çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Kırgız halkı, Kur-an’ı Kerim, Örf ve Âdetler.

The Qur'an In The Lıfe Of The Kyrgyz Place And Importance

Öz

Islam as a universal religion has spread among people from different geographies, languages and cultures in the world. Every nation adopted Islam in accordance with its life philosophy and lifestyle, and tried to fulfill its orders. The Kyrgyz people are also IX. He is one of the Turkish tribes who accepted Islam in the century. The Holy Book of Islam, the Holy Quran, has an important place in the individual and social life of the Kyrgyz people. From birth of children to marriage of spouses; The Holy Quran has always existed from the funerals of the deceased to various ceremonies. Giving the beautiful names of the Qur'an to children is one of the effects of the Qur'an on our culture. Even during the communist era, the Kyrgyz people, due to their respect and reverence for the Qur'an, hid the copies of the Qur'an from atheists and buried it underground, and tried to prevent it from being burned and destroyed.In this study, we will touch on the respect of the Kyrgyz people for the Qur'an and its place in daily life, and we will try to reveal the respect of the Kyrgyz people for the Qur'an and the use of verses by benefiting from my 12 years of experience as an imam. In this context, we will try to explain with some anecdotes how the Qur'an plays a central role in Kyrgyz customs and Qur'an feasts, funerals and other ceremonies.

Anahtar Kelimeler

Kyrgyz people, Quran, Customs and Traditions., Kırgız halkı, Kur-an’ı Kerim, Örf ve Âdetler.

Kaynakça

• Abdıldaev, M. (1990). Kalıgul Bay uulu, akır zaman. Frunze: Muras, Kırgızstan Basması.
• Akmataliyev, S. (2000). Kırgızdın köönörbos döölöttörü. Bişkek.
• Anakulov, G. (2006). Kırgızlarda Evlilik ve Evlenme Törenleri, Bişkek: Millî Folklor, Uluslararası Kültür Araştırmalar Dergisi, Say: 72.
• Çeltikçi, O; Kayhan, Ş. (2016). “Türkiye ve Kırgızistan Coğrafyasında Halk İnanç ve Uygulamalarının Karşılaştırılması”, Vakanüvis-Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, Sayı/No. 2.
• Erddem, M. (2005). Kırgız türkleri dinî sosyal hayat. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Kadırov, M. (2018). Kırgızların İslam’ı kabulünde Yeseviliğin rolü ve Kırgız kültüründeki yeri. Oş Devlet Ünıversitesi İlahiyat Fakültesi İlmi Dergisi, 24. Sayı.
• Köylü, M; Murzaraimov, B. (2018). Bağımsızlık sonrası Kırgızistan’da yaygın din eğitimi faaliyetleri ve camiler. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, Cilt: 23, Sayı: 1.
• Moldokulov, D. (2016). Kırgızdardın salttık cürüm-turum madaniyatı. Bişkek.
• Murzaraimov, B. (2018). Egemendüülüktön kiyin Kırgızstandagı diniy abal mümkünçülüktörü cana koopsuzduktarı. Bişkek: ByrPublishing Yayınları.
• Polat, K. (2022). Kırgızistan’da dinî günler ve bayramlar. Editör: Arık, D., Çeşitli Yönleriyle Kırgızlar. Ankara: Berikan Yayınevi.
• Polat, K. (2016). Kırgız Türkleri’nin gündelik hayatında gelenek ve inanışlarının rolü. Universal Journal of Theology, Volume I, Issue I, 20-30.
• Polat, K. (2018). Kırgız Türklerinde evlilik, aile ve akrabalık ilişkileri. Çalıştay Tebliğler ve Sonuç Bildirileri, Kastamonu, 2018.
• Polat, K. (2019). Beşikten mezara Kırgız Türkleri. Ankara: Berikan Yayınları.
• Turmaliyev, S. (2017). Manas Eposunun İslamdagı ordu cana dinibizdin ilimiy bâluuluktarı. Bişkek.
• Dosbol Uulu, S. (2019). 63 yaşında Buhara’da eğitim almış, Bişkek. (Röportaj)
• Kalandarov, Ö. (2020). 55 yaşında İmam ve Tarihçi, Çüy Bölgesi. (Röportaj)
• Orunbekov, A. (2020). 64 yaşında Sancıracı (Şecereci) Bişkek. (Röportaj)
• Parmanov, C. (2020). 45 yaşında Şair, Calal Abad Bölgesi. (Röportaj)