SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLERİNİN DEĞERLER EĞİTİMİNDE KARŞILAŞTIKLARI SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 2, 266 - 285, 01.11.2019

Bayram Polat İbrahim Ferat Kaya Elvan Yalçınkaya

Öz

Bu çalışmada Sosyal bilgiler öğretmenlerinin değerler eğitiminde karşılaştıkları sorunların tespit edilmesi ve çözüm önerilerinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Çalışma 2019-2020 eğitim ve öğretim yılında Mersin ilinin merkez ilçelerinde görev yapan 21 öğretmenden oluşmaktadır. Yöntem olarak nitel araştırma modeli kullanılmış, çalışma nitel araştırmanın olgu bilim türüne göre desenlemiştir. Amaçlı örnekleme yöntemlerinden kolay ulaşılabilir durum örneklemesi kullanılmıştır. Araştırma neticesinde sosyal bilgiler öğretmenleri, karşılaştıkları sorunların temelinde medyanın ve çevrenin olumsuz etkilerini, sınav kaygısını, aile sorumsuzluğunu ve ders saatlerinin yetersiz olduğunu belirtmişlerdir. Bu sorunların çözümünde aile eğitimi, medya konusunda bilinçlenme, değerlerin içselleştirilmesi ve müstakil bir değerler dersinin gerekliliği gibi çözüm önerileri sunmuşlardır

Anahtar Kelimeler

Değer, Değerler Eğitimi, Sosyal Bilgiler, Sosyal Bilgiler Öğretmeni

THE PROBLEMS AND SOLUTION PROPOSALS OF SOCIAL STUDIES TEACHERS IN VALUE EDUCATION

Öz

In this study, it is aimed to determine the problems faced by social studies teachers in values education and to propose solutions. The study consists of 21 teachers working in the central districts of Mersin in the 2019-2020 academic year. The qualitative research model was used as a method and the study was designed according to the phenomenon type of qualitative research. An easily accessible case sample, one of the purposeful sampling methods, was used in this study. As a result, social studies teachers stated that the negative effects of media and environment, exam anxiety, family irresponsibility and class hours were insufficient on the basis of the problems they faced during the process of values education. In order to solve these problems, they offered solutions such as family education, awareness about media, internalization of values and the necessity of a separate values course

Anahtar Kelimeler

Value, Value Education, Social Studies, Social Studies Teacher

Kaynakça

• Akbaş, O. (2004). Türk milli eğitim sisteminin duyuşsal amaçlarının ilköğretim. Kademedeki gerçekleşme derecesinin değerlendirilmesi, Yayınlanmamış doktora tezi, Ankara:Gazi Üniversitesi
• Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Akbaş, O. (2008). Değer eğitimi akımlarına genel bir bakış. Değerler Eğitimi Dergisi, 6(16), 9-27.
• Akbaş, O. (2010). Toplumsal güven bağlamında eğitim programlarındaki değerler. Değerler Eğitimim
• Uluslararası Konferansı. 28-29 Mayıs. Aktepe, V., Uzunöz, A., & Köybaşı, E. (2018). Değer analizi yaklaşımı yoluyla dürüstlük değerine yönelik öğrenci cevaplarının incelenmesi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 11(3), 606-626.
• Aktepe, V. (2015). Etkinlik temelli değer eğitiminin öğrencilerin yardımseverlik tutumlarına etkisi.
• Researcher:Social Science Studies, 2(3),17-49. Arvasi, S. A. (2008). Eğitim sosyolojisi. İstanbul:Bilgeoğuz Yayınlar.
• Atabey, D. (2014). Okul öncesi sosyal değerler kazanımı ölçeğinin geliştirilmesi ve sosyal değerler eğitimi programının anasınıfına devam eden çocukların sosyal değerler kazanımına etkisinin incelenmesi (Yayınlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Aydın, M. Z. ve Akyol Gürlet, Ş. (2012). Okulda değerler eğitimi. Ankara:Nobel Yayın Dağıtım.
• Bal, H. (2013). Nitel araştırma yöntemi, Isparta:Fakülte Kitabevi.
• Balcı, F. A, & Yelken, T. Y. (2013). İlköğretim sosyal bilgiler programında yer alan değerler ve değer eğitimi uygulamaları konusunda öğretmen görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 195-213.
• Baydar, P. (2009). İlköğretim beşinci sınıf sosyal bilgiler dersi öğretim programında belirlenen değerlerin kazanım düzeyleri ve bu süreçte yaşanılan soruların değerlendirilmesi, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Adana:Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bulut, B., & Kara, C. (2012). Sosyal bilgiler dersinde topluma hizmet uygulamaları ve sosyal kulüplerle değerler eğitimi. In International Congress of Educational Research’de bildiri olarak sunulmuştur. İstanbul.
• Bulut, B. Çakmak, Z., & Kara, C. (2013). Global citizenship in technology age from the perspective of social sciences. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 103, 442-448.
• Çelik, F. (2010). 5. sınıf sosyal bilgiler dersi öğretim programında sorumluluk, estetik ve doğal çevreye duyarlılık değerlerinin kazandırılmasına ilişkin öğrenci ve öğretmen görüşleri
• Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Eskişehir:Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Cüceloğlu, D. (2016). Savaşçı. (48. Baskı). İstanbul:Remzi Kitapevi.
• Deveci, H., & Ay, T S. (2009). İlköğretim öğrencilerinin günlüklerine göre günlük yaşamda değerler.
• Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of International Social Research Volume 2/6 Winter. Deveci, H., & Dal, S. (2008). Primary school teachers' opinions on the efficacy of social studies program in value gain, Humanity & Social Sciences Journal, 3(1), 1-11.
• Dilmaç, B. (1999). İnsanca değerler eğitimi. Ankara:Nobel Yayıncılık.
• Doğanay, A. (2006). Değerler Eğitimi. Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi. (Editör:Cemil
• Öztürk). Anakara:Pegem A. Yayıncılık. Erdem, A. R. (2003). Üniversite Kültüründe Önemli Bir Unsur:Değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 1 (4), 55-72.
• Ersoy, A. F. (2016). Fenomoloji. Ahmet Saban ve Ali Ersoy (ed.), Eğitimde Nitel Araştırma Desenleri, Ankara:Anı.
• Eser, F. (2013). Değerler eğitimi üzerine. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim, 14(166), 18-22.
• Fidan, N.K. (2013). Sosyal bilgiler dersinde değerler eğitimi:Nitel bir araştırma, The Journal of
• Academic Social Science Studies, 6(3), 361-388. Gürhan, E. (2017) İlkokullarda uygulanan değerler eğitimi uygulamalarının yönetici ve sınıf öğretmenlerinin görüşlerine göre değerlendirilmesi Konya-Şelçuklu örneği. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
• Halstead, J. M., & Taylor, M. J. (2000). Learning and teaching about values:a review of recent research. Cambridge Journal of Education. 30 (2), 169-202.
• Hökelekli, H. (2010). Modern eğitimde yeni bir paradigma:Değerler eğitimi. Eğitime bakış dergisi, 6 (18), 4-16.
• Karababa, A. (2019). Kuramsal temelde değerler, Değerler ve değerler psikolojisi içinde (ed) B.
• Dilmaç, H.H. Bircan. 3. Baskı. Ankara:Pegem Yayıncılık. Kara, C., Bulut, B., Topkaya, Y., & Taşkıran, C. (2014). A social-psychological approach to the education of values:The functionality of normative social influences and informational social influences. Turkish Studies, 9, 1205-1218.
• Kara, C., Altıntaş, A., & Kaya, İ. F. (2017). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının topluma hizmet uygulamalarıyla “yardımseverlik değeri” kazanmaları hakkındaki görüşleri. Akdeniz Eğitim
• Araştırmaları Dergisi, 22, 23-37. Kaymakcan, M. (2010). Değer kavramı ve gençlerin dini değerleri. Eğitime Bakış Dergisi, 6 (18), 10
• Kurtulmuş, M., Tösten, R., & Gündaş, A. (2014). İlköğretim 1. kademe öğretmenlerinin değerler eğitimi sürecinde karşılaştıkları sorunlar. Değerler Eğitimi Dergisi, 12(27), 281-305
• Kurtdede Fidan, N. (2009). Öğretmen adaylarının değer öğretimine ilişkin görüşleri. Kuramsal
• Eğitimbilim Dergisi, 2(20), 1-18. Kurt, İ. (2000). Yetişkin eğitimi. Ankara:Nobel.
• Kızıler, H., & Canikli, İ. (2015). Değerler eğitimi. Karabük:Deneme Yayınları.
• Koç, S. (2016). Ortaokul öğretmenlerinin değerler eğitimi konusundaki görüşleri. Kırıkkale
• Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 377-396. Kapan, E., & Gökçe, N. (2017) Sosyal bilgiler dersinde değerlerin kazandırılması sürecinde yaşanan sorunlar ve öneriler. Education Sciences, 12(1), 1-19.
• Lewis, E., Mansfield, C., & Baudains, C. (2008). Getting down and dirty:values in education for sustainability. Issues in Educational Research, 18(2), 138- 155.
• Memişoğlu, H. (2013). İlköğretim 4 ve 5. sınıf öğretmenlerinin sosyal bilgiler dersinde değerler eğitimine ilişkin görüşleri. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(3), 405-425.
• Merriam, S. B. (2009). Qualitative research a guide to desing and implementation. (Çev. S. Turan).
• Ankara:Nobel Akademik Yayıncılık. Milli Eğitim Bakanlığı, (2018). http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=354
• Ogelman, H. G., Sarıkaya, H. (2015). Okul öncesi eğitimi öğretmenlerinin değerler eğitimi konusundaki görüşleri:Denizli ili örneği. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 81-100.
• Oruç, C. (2010). Okul öncesi dönem çocuğunda ahlaki değerler eğitimi. Eğitim ve İnsani Bilimler
• Dergisi:Teori ve Uygulama, (2), 37-60. Özkan, R. (2010). Türk eğitim sisteminde himayeci değerler:ilköğretim ders kitapları örneği
• Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(1), 1124-1141.
• Özkan, S. (2019). Türk Eğitim Tarihi. 8. Baskı. Ankara:Nobel.
• Özlem, D. (2002). Kavramlar ve tarihleri. İnkılap:İstanbul.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. Mesut Bütün ve Selçuk Beşir
• Demir (Çeviri Ed), Ankara:Pegem Akademi. Şahin, B. (2014). Metodoloji. Abdurrahman Tanrıöğen (Ed.) içinde, Bilimsel Araştırma Yöntemleri.
• (4. Baskı). Ankara:Pegem Akademi. Şahin, H.K. (2010). İlköğretim okullarında sosyal bilgiler dersini yürüten 4. ve 5. sınıf öğretmenlerinin sosyal bilgiler dersi öğretim programında yer alan değerlerin kazandırılmasına ilişkin görüşleri, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara:Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Şimşek, U. Küçük, B., & Topkaya, Y. (2012). Ideologic basics of educational policies in republican period. Turkish Studies, 7(4), 2809-2823.
• Taymur, Z A. (2015). İlkokul öğretmenlerinin değerler eğitimi ve uygulamalarına yönelik görüşleri üzerine nitel bir araştırma Batman il örneği (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi) Kahramanmaraş
• Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş. Tepecik, B., (2008). Sosyal bilgiler dersinde sorumluluk değerinin kazandırılmasına ilişkin öğretmen görüşleri, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Eskişehir:Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Tillman, D. (2000). Living Values Activities for Young Adults. Health Communications, Inc.
• Tokdemir, M.A. (2007). Tarih öğretmenlerinin değerler ve değer eğitimi hakkındaki görüşleri.
• Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Topkaya, Y. (2016). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin değer aktarım yaklaşımları hakkındaki görüşlerine ait nitel bir çalışma. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1),635-652.
• Topkaya, Y. & Coşkun, K. (2016). Küresel vatandaşlık bilinci üzerinde sosyal bilgiler öğretim programında yer alan değerlerin etki boyutu. Sosyal Bilimler Dergisi, 6(11), 238-252.
• Ulusoy, K., & Dilmaç, B. (2012). Değerler eğitimi. Ankara:Pegem Akademi.
• Uzun, M., & Köse, A. (2017). Okul öncesi eğitimde değerler eğitiminin uygulanmasına yönelik öğretmen görüşleri. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23), 305-338.
• Yalman, E., Aktepe, V., & Uzunöz, A. (2018). Ahlaki İkilem Tekniğine Dayalı Çalışma Yaprağına
• İlişkin 7. Sınıf Öğrencilerinin Görüşleri:Farklılıklara Saygı Değeri. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(3), 413-420. Yaşar, Ş., & Çengelci, T. (2012). Sosyal Bilgiler Dersinde Değerler Eğitimine İlişkin Bir Durum
• Çalışması. International Journal Of Eurasia Social Sciences, (9), 1-23. Yazar, T. (2010). İlköğretim sosyal bilgiler dersinde değerler eğitini programının mevcut durumunun belirlenmesi ve öğretmenlere yönelik bir program modülü geliştirme. Doktora Tezi. Mersin
• Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin. Yazıcı, K. (2006). Değerler eğitimine genel bir bakış, Türklük Bilimi Araştırmaları, 19, 499- 522
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara:Seçkin Yayıncılık.