ARKİTEKT DERGİSİNDE ARKEOLOJİYLE İLGİLİ YAYIMLANMIŞ MAKALELERİN DEĞERLENDİRİLMESİ 1931-1980

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 1, 13 - 27, 01.05.2019

Şahin Hatipoğlu

Öz

Süreli yayınlar içerisinde gazeteden sonra gelen en önemli tür olan dergiler, kültür, sanat, siyaset ve bilim gibi çeşitli konularda yazıların okuyucuyla buluştuğu en yaygın ve etkili yayım grubunu oluşturur. Türk dergiciliği, başlangıcından itibaren hemen her dönemde etkili olmuş ve basın hayatına yön vermiştir. Cumhuriyet döneminde de önemini koruyan dergiler içerisinde en büyük grubu kültür ve sanat dergileri oluşturmaktadır. Çağdaş Türk sanatının gelişip yayılması açısından birer sac ayağı olan bu yayınlar arasında Arkitekt, bir mimari ve şehircilik dergisi olmasına rağmen içeriğinde yer verdiği sanata dair konular nedeniyle özel bir yer edinmiştir. İlk sayısı 1931 yılında çıkarılan dergi, Cumhuriyet’in ilanından sonra başlatılan çağdaşlaşma sürecinin mimari alanındaki temsilcisidir. Uzun yıllar boyunca da mimariye yönelik çıkarılan tek dergi olmuştur. Ancak dergi içerisinde mimari dışında sanat tarihi, heykel, resim, fotoğrafçılık, geleneksel Türk el sanatları ve arkeolojiye yönelik pek çok yazı da yayımlanmıştır. Çalışmamızın amacı, 1931-1980 yılları arasında Arkitekt’te yayımlanmış arkeolojiyle ilgili yazıları değerlendirerek, Türk sanat tarihi içindeki yeri ve etkisini tespit etmektir. Bu bağlamda tespit ettiğimiz yazılar konularına göre dört başlığa ayrılmış bunlar içerisinde önemli gördüklerimiz ayrıntılı olarak incelenmiştir. İncelememizin sonucunda Anadolu tarihinin çeşitli dönemlerinin işlendiği bu makalelerin, Anadolu topraklarının kültürel mirası ve tarihi kimliğini tanıtmak ve bu mirası koruma görevini başarıyla yerine getirdiği görülmüştür

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet dönemi, dergi, Arkitekt, arkeoloji

EVALUATION OF PUBLISHED ARTICLES ON ARCHEOLOGY IN ARKİTEKT 1931-1980

Öz

Magazines, the most important genre that comes after the newspaper in periodicals, are the most widespread and effective publishing group where articles on various subjects such as culture, art, politics and science meet readers. Turkish magazine publishing has been effective in almost every period since its inception and has guided the life of the press. Among the magazines that maintain their importance during the Republican period, the largest group consists of culture and art magazines. Among these publications, which are important in terms of the development and dissemination of contemporary Turkish art, Arkitekt was an architectural and urban magazine, but it has a special place due to the art-related issues. The first issue of the magazine was published in 1931 and is the representative of the modernization process initiated after the proclamation of the Republic. For many years, it has been the only magazine for architecture. However, besides the architecture, many articles about art history, sculpture, painting, photography, traditional Turkish handicrafts and archeology have been published. The aim of our study is to determine the place and effect of the journal in Turkish art history by evaluating the articles about archeology published in Arkitekt between 1931-1980. In this context, the articles we have determined are divided into four chapters according to their subjects. As a result of our analysis, it has been seen that these articles, in which various periods of Anatolian history have been discussed, have been able to introduce the cultural heritage and historical identity of Anatolian lands and to fulfill this duty of preservation

Anahtar Kelimeler

Republic period, magazine, Arkitekt, archeology

Kaynakça

• Altan, E. (2015). Zeki Sayar Dergi ve Dernek: Erken Cumhuriyet Dönemi Mimarlarını Tanıtma ve Örgütleme. A. Cengizkan, M. Cengizkan & D. İnan. (Editörler). Zeki Sayar ve Arkitekt: Tasarlamak, Örgütlemek, Belgelemek içinde (s. 43). Ankara: TMMOB Mimarlar Odası Yayınları.
• Arsebük, G. (1983). Dünden Bugüne Arkeoloji. M. Belge (Edt.). Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi 1. Cilt içinde (s. 66). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Baran, M. (1962). Eski eserlerin onarımı. Arkitekt, 31 (3), 117-120.
• Bayrak, M. (1994). Türkiye’de Gazeteler ve Dergiler Sözlüğü (1831-1993). İstanbul: Küll Yayınları
• Bayram, F. (Edt.) (2008). Uluslararası Kazı, Araştırma ve Arkeometri Sempozyumunun 30. Yılı Anısına Türkiye Arkeolojisi. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Bengüoğlu, C. (1932). Ebedi taş orhon abideleri. Arkitekt, 2 (10), 273-276.
• Bengüoğlu, C. (1932). Kara balkason harabeleri. Arkitekt, 2 (11-12), 305-307.
• Bengüoğlu, C. (1933). Karakurum- çu harabeleri. Arkitekt, 3 (1), 22-23.
• Cansever, T. (1962). Türkiye’de eski eserlerin korunması ile ilgili çalışmalar hakkında rapor. Arkitekt, 31 (4), 173.
• Cengizkan, A. (2015). Abidin Mortaş’tan Zeki Sayar’a Mektuplar, A. Cengizkan, M. Cengizkan & D. İnan. (Editörler). Zeki Sayar ve Arkitekt: Tasarlamak, Örgütlemek, Belgelemek içinde (s.89). Ankara: TMMOB Mimarlar Odası Yayınları.
• Dilbaz, B. (2014). Anadolu’daki arkeolojik kazılar. Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Doyran, T. (1948). Bergama, ephesos ve priene tiyatroları. Arkitekt, 17 (3-4), 86-89.
• Duyuran, R. (1944). Poseidon ve demeter yüksek kabartmaları izmir agorasındaki buluntulardan. Arkitekt, 13 (7-8), 166-168.
• Gökoğlu, A. (1945). Paflagonya’da gerdek boğazı kaya mezarı. Arkitekt, 14 (5-6), 113-115.
• Naumann, R. (1941). Hitit mimarisi. Arkitekt, 11 (11-12), 269-276.
• Özdoğan, M. (2006). Arkeolojinin Politikası ve Politik Bir Araç Olarak Arkeoloji. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Özdoğan, M. (2011). 50 Soruda Arkeoloji. İstanbul: Bilim ve Gelecek.
• Sayar, Z. (1959). Antikitelerin korunması. Arkitekt, 28 (4), 131-152.
• Sayar, Z. (1967). Çalınan ve kaçırılan tarihi eserlerimiz. Arkitekt, 36 (3), 99-100.
• Sayar, Z. (1980). Arkitekt ile 50.Yıl. Arkitekt, 49 (380), 122.
• Sözen, M. & Tapan, M. (1973). 50 Yılın Türk Mimarisi. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları
• Terzioğlu, E. (1971). İndus’ta bulunan 5000 yıl öncesine ait kültür merkezi ve mezopotamya ile ilişkileri. Arkitekt, 40 (3), 136-137.
• Tunay, İ. (1972) Sur kapıları I. Arkitekt, 41 (3), 124-126.
• Tunay, İ. (1973) Sur kapıları II. Arkitekt, 42 (2), 96-97.
• Tunay, İ. (1973) Sur kapıları III. Arkitekt, 42 (4), 191-192.
• Tunay, M. (1969). İzmit müzesinde roma devri portreleri. Arkitekt, 38 (1), 23-24.
• Tunay, M. (1970). Anadolu’da dini mimari. Arkitekt, 39 (1), 41-42.