EROL GÜNGÖR’E GÖRE AHLAKİ DEĞERLERİN ŞAHSİYET GELİŞİMİNE ETKİSİ

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 1, 78 - 98, 01.10.2018

Selahattin Avşaroğlu

Öz

İnsanın kişiliği, içsel ve dışsal faktörlerle birlikte karmaşık bir yapılar bütününden oluşmaktadır. Bu faktörlerden biri de dışsal psikososyal ve etik boyutlarla açıklanabilen ahlaki değerlerdir. Ahlaki değerler, kişiliğin özü sayılan şahsiyet oluşumunda etkili olan en önemli faktörlerden biridir. Bu çalışmada, Türk Bilim Tarihinin önde gelen şahıslarından olan Erol Güngör’ün 1995 ahlak felsefesi, ahlaki etik ve ahlaki yargılarla ilgili görüşlerini topladığı ve irdelediği “Ahlak Psikolojisi ve Toplumsal Ahlak” kitabı incelenmiştir. Eserin içerik analizi yapılırken genel olarak iki kısma ayrıldığı görülmüştür. Kitabın birinci kısmında ahlak ve ahlakın psikolojik yönleri işlenmiştir. İkinci kısım ise “sosyal ahlak” olarak ele alınmıştır. Araştırmada amaç olarak ahlaki değerlerin şahsiyet gelişimine etkisi ele alındığı için eserin ikinci kısmı analize dâhil edilmemiştir. Kitapta Geçen kavramların olgusal açıklamaları, analizleri ve ilişkisel sentezlemelerine bakılarak kişilik gelişimi açıklanmaya çalışılmıştır. Türk Kültüründe, ahlaki değerlerden biri olarak kabul edilen “şahsiyet” kişilik gelişiminde yerini sağlamlaştırmış bir kavramdır. Yetişen bireylere sosyal yükleme yapılırken şahsiyet merkeze alınmaktadır. İçerik sonucunda elde edilen bilgilere bakıldığı zaman eserde geçen kavramların olgusal zenginliği olduğu görülmüştür. Ahlakın hem gelişimsel hem de sosyal öğrenme ile açıklanması ile birey toplum arasındaki ilişkinin ve etkileşimin önemine değinildiği görülmüştür. Bunun yanı sıra Güngör’ün eserinde, kişiliği oluşturan ve şahsiyet olarak tanımlanan karakterin çevresel değişkenlerle ilişkili olduğu vurguladığı görülmüştür. Ahlaki yargıların insan ilişkilerinde düzenleyici bir güç olduğu, vicdan gelişimine ahlaki yüklemelerin temel teşkil ettiği açıklanmıştır. Böylelikle sosyal çevrenin değerlere uygun olmasının ahlaklı bireyler yetiştirilmesinde etkili olduğu ve şahsiyetli kişiler yetiştirileceği belirtilmiştir

Anahtar Kelimeler

Ahlak, Vicdan, Karakter, Şahsiyet, Kişilik

Effects Of Moral Values On Indıvıdualıty Development Accordıng To Erol Gungor

Öz

Personality consists of internal and external factors together with complex set of structures. One of these factors is a moral value that can be explained in the context of external psychosocial and ethic dimensions. Moral values are one of the most significant factors that are effective in the formation of personality. In this study Erol Gungor’s, one of the leading figures in Turkish Science History, “Moral Psychology and Social Morality” 1995 , the book which includes his views and analysis about moral philosophy, moral ethics and moral judgements, was examined. Content analysis of the book has shown that it consists of two parts. The first part of the book contains analysis on morality and its psychological aspects, while the second part was approached as a “social morality”. The second part of the book was not analyzed since the aim of the study was to examine the effect of moral values on personality development. Personality development was examined in compliance with theoretical explanations, analysis and relational syntheses of the concepts that were conveyed in the book. “Individuality”, which is considered as one of moral values of Turkish culture, is a concept that has strengthened its position in personality development. Individuality takes a centralized position when “social loading” is practiced for growing individuals. Content analysis has shown that the book is rich with theoretical concepts. In this book morality is explained in the context of both developmental and social learning and the importance of the relationship and interaction between the individual and society was emphasized. Besides this, it was emphasized that character, which forms the personality and is defined as “individuality”, is related to environmental variables. It was determined that moral judgements are considered as regulatory force in human relations and moral charges are the basis of conscience development. Consequently, it was determined that appropriateness of social environment to values is effective in training ethical individuals and individual personalities

Anahtar Kelimeler

Morality, Conscience, Character, Individuality, Personality

Kaynakça

• Akdoğan, A (2004). Bireysel ve toplumsal hayatta ahlaka olan ihtiyaç ve İslam. Ekev Akademi Dergisi, 8(18), 178-194.
• Aydoğdu, F. (2017). Erzincan değerler eğitimi projesinin öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi.
• Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(2), 1-9. Bayrakcı, M. (2007). Sosyal öğrenme kuramı ve eğitimde uygulanması. SAU Eğitim Fakültesi Dergisi, , 198-209.
• Bolat, Y. (2016). Sosyal değerleri ve değerler eğitimini anlamak. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(29), 322-348.
• Can, İ. (2017). Türk sosyolojisinde yeni arayışların imkânı ya da bir çıkış yolu olarak Erol Güngör sosyolojisi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(1), 165-188.
• Cevizli, A. (2002). Etik. İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Deniz, D. (2017). Kişilik bozukluklarında tanı güvenirliği ve cezai sorumluluk. Adli Tıp Bülteni, 22(2) 129.
• Durak, İ. (2018). Girişimcilik niyeti ile duygusal zekâ bazı sosyo-demografik değişkenler arasındaki ilişki: Üniversite öğrencileri üzerine bir araştırma. Manas Sosyal Araştırmalar dergisi, 7(1), 281-297.
• Ekşi, H. (2003) Temel insani değerlerin kazandırılmasında bir yaklaşım: Karakter eğitimi programları.
• Değerler Eğitimi Dergisi, 1(1), 79–96. Ekşi, H., Demirci, İ., Kaya, Ç., ve Ekşi, F . (2017). Karakter gelişim indeksinin Türk ergenlerdeki psikometrik özellikleri. Ege Eğitim Dergisi, 18 (2), 476-500.
• Eldeleklioğlu, J (2017). Kişilik gelişimi. (Ed) M. Engin Deniz. Eğitim Psikolojisi. Ankara: Pegem Yayınevi.
• Gündüz, M. (2010). Ahlak Sosyolojisi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Gürses, İ (2003). Din eğitimi değişkeni ile kişilik değişkenlerinin ilişkisi üzerine bir araştırma
• Gençlik dönemi ve eğitimi. (Sempozyum Bildirileri Kitabı), İstanbul: Ensar Neşriyat, 263-310. Hökelekli, H. (2011). Değerler psikolojisi ve eğitimi. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Karademir, T., Döşyılmaz, E., Çoban, B. Ve Kafkas, ME. (2010). Beden eğitimi ve spor bölümü özel yetenek sınavına katılan öğrencilerde benlik saygısı ve duygusal zeka. Kastamonu Eğitim Dergisi. (2), 653-674
• Kızıler, H. (2014). Ahlaki değerlerin şahsiyet oluşumuna etkisi. Milli Eğitim Dergisi, 44 (204), 5-17.
• Oktan, V. Ve Şahin, M. (2010). Kız ergenlerde beden imajı ile benlik saygısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(2), 544-556
• Özen, Y. (2012). Değerlerin kişilik ve kimlik kazanımındaki rolü. İnsan ve Toplum Bilimleri
• Araştırmaları Dergisi, 1(4), 167-181. Saruhan, M. S. (2007). Ahlak, hukuk ve din ilişkisi: Din ve ahlak felsefesi. Ankara: Ankara
• Üniversitesi Basımevi. Savi Çakar, F., ve Karataş, Z. (2012). Ergenlerin benlik saygısı, algıladıkları sosyal destek ve umutsuzluk düzeyleri: Bir yapısal eşitlik modeli çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, (4), 2392-2412.
• Saygılı, G., Kesecioğlu, T. E. ve Kırıkta, H. (2015). Eğitim Düzeyinin Benlik saygısı üzerindeki etkisinin incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 210-2017.
• Türkben, Y. (2010) Erol Güngör’ün vicdan anlayışı. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 42, 332.
• Uysal, E. (2008) Çağımızda değer kaymalarının doğurduğu sonuçlar ve etik kimliğin korunması.
• Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17(1), 67-79. Yazıcı, S. (2001). Felsefeye giriş. Bursa: Alfa Yayınları.
• Yönden, H. (2015). Ahlaki ilke ve ahlaki değer problemi üzerine. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Denizli: Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.