İNSANDA MERHAMET DUYGUSU VE DEĞER OLARAK MERHAMETLİ TUTUM

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 1, 16 - 37, 01.05.2018

Selahattin Avşaroğlu Ecenur Koyuncu

Öz

Bu çalışmada, insanoğlunun bireysel ve sosyal yaşamında en önemli değerlerinden biri olan merhamet ele alınmıştır. Merhametin olgusal ve kavramsal çerçevesinin ne olduğu belirlenmeye çalışılmıştır. Merhamet kavramının, insan yaşamında bireysel bir beceri mi yoksa sosyal yönlü boyutları ile karakterize olmuş bir değer mi olduğu tartışılmıştır. Bunun için merhametin insani değerler çerçevesinde ele alınması kararlaştırılmış ve bu yönüyle merhameti oluşturan çeşitli faktörler açıklanmaya çalışılmıştır. Yöntem olarak var olan bir kavramı ele alıp işlemek ve ne olduğunu betimlemeye çalışmak olduğu için kavramın içeriği analiz edilmiştir. Olgusal açıdan açıklayabilmek için bu yönde yapılmış çalışmalara ulaşılmış ve onların açıklamaları referans alınarak merhametli tutumun gerekçesi açıklanmaya çalışılmıştır. Çalışmada, yerli ve yabancı çalışmalar taranmış, Kutsal kitabımız Kuran ve hadislerde merhametin ne olduğu ile modern bilimler içerisinde sayılan psikolojide nasıl teşkil ettiğine bakılmıştır. Merhamet ile kavramsal olarak benzerlik gösteren bazı kavramlara da bakılmıştır. Aralarındaki anlamsal bağın ve etki gücünün insan yaşamındaki yerine bakılmıştır. Bu tür değerlerin ve pozitif kavramların nesiller üzerindeki etkisi bilinmektedir. Çocukların çeşitli karakter davranışları içerisinde yer alan ve gelişmelerinin önemli bir boyutunu alan okul sisteminde, merhametli davranış kazanımlarının önemli olduğu söylenebilir. Çeşitli etkinliklerle onların insani değerlerinde zenginleşmeleri ve sosyal yaşamlarına yansıtmaları önemlidir. Bunun için okul sisteminde anne baba, öğretmen ve çocuk arasında güçlü bir işbirliği sağlanabilir. Okullarda takım çalışmaları adı altında psikolojik danışma ve rehberlik servisleri ile işbirliği yapılarak merhamet duygularını artırıcı psiko-eğitim programları yapılabilir

Anahtar Kelimeler

Acıma, Empati, Merhamet, Sempati, Sevgi

People’s Sense Of Compassıon And Compassıonnate Attıtude As A Value

Öz

In this study, one of the most important values in human individual's social life is compassion has been tried to determine what is the factual and conceptual framework of compassion. It has been argued that the concept of compassion is an individual skill in human life or a value that is worthy of a social dimension. For this, it has been decided to treat mercy within the framework of human values, and various factors that constitute compassion in this direction have been tried to be explained. The content of the concept has been analyzed because it is a method to deal with an existing concept and try to describe what it is. In order to be able to explain from the point of view of facts, work carried out in this direction has been reached and the reason for the compassionate attitude has been tried to be explained with reference to their explanations. In the study, domestic and foreign studies were screened, and how our holy book constitutes the psychology of the modern science as well as what the mercy is in the Qur'an and Hadith. Some concepts that are conceptually similar to compassion have also been looked at.The semantic bonds between them and their power of influence are in place of human life. The effects of such values and positive concepts on the generations are known. It can be said that the achievement of compassionate behaviors is important in the school system which takes place in children's various character behaviors and takes an important dimension of their development. It is important that they enrich their human values with various activities and reflect them on their social lives. For this, a strong cooperation between parents, teachers and children can be provided in the school system. Psycho-education programs that enhance compassion emotions can be made by cooperating with school psychological counseling and guidance services under the name of teamwork

Anahtar Kelimeler

Pity, Empathy, Compassion, Sympathy, Love

Kaynakça

• Acar, M. C. (2012). Varoluşçu yaklaşım odaklı sorumluluk eğitimi programının ilköğretim 8. sınıf öğrencilerinin sorumluluk düzeylerine etkisi. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep: Gaziantep
• Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Aydın, M. Z. (2014). Merhamet. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Aydın, M. Z. & Akyol Gürler, Ş. (2014). Okulda değerler eğitimi (4. Baskı). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Bayramoğlu, A. (2011). Psikopatoloji ile ilişkili olarak öz-şefkat. Yayınlanmış Doktora Tezi, Ankara
• Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Biberci, F. (2010). 2-7 yaş arası çocuklarda sevgi ve merhamet değerlerinin hadisler ışığında öğretimi.
• Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Birşık, A. (2007). “Rahmet”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, Cilt: 34.
• Boellinghaus, I., Jones, F. W. & Hutton, J. (2014). The role of mindfulness and loving-kindness meditation in cultivating self-compassion and other-focused concern in health care professionals. Mindfulness, 5, 129-138.
• Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi. (1986). “Merhamet”. İstanbul: Gelişim Yayınları, Cilt: 13.
• Comte-Sponville, A. (2004). Büyük erdemler risalesi (Çev. I. Ergüden). İstanbul: İstanbul Bilgi
• Üniversitesi Yayınları. Çağrıcı, M. (2004). “Merhamet”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Ankara: TDV Yayınları, Cilt: 29.
• Demiray, K. (1988). “Acıma” maddesi, Temel Türkçe Sözlük (3. Baskı). İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Deniz, M. E. , Kesici, Ş. ve Sümer, A. S. (2008). The validity and reliability of the turkish version of the self-compassion scale. Socıal Behavıor And Personalıty, 36(9), 1151-1160.
• Doğan, D. M. (1981). Büyük Türkçe sözlük. Ankara: Birlik Yayınları.
• Dökmen, Ü. (2013). İletişim çatışmaları ve empati (49. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Emmons, R. A. & Paloutzian, R. F. (2003). The psychology of relıgıon. The Annual Review of Psychology, 54, 377–402.
• Ercan, R. (2014). Öğretmenlerde çocuk sevgisi. International Periodical For the Languages
• Literature and History of Turkish, 9(8), 435-444. Feyizli, H. T. (2006). Feyzü’l furkan Kur’an-ı Kerim meali (3. Baskı). İstanbul: Server İletişim.
• Gilbert, P. & Procter, S. (2006). Compassionate mind training for people with high shame and self- criticism: overview and pilot study of a group therapy approach. Clinical Psychology and Psychotherapy Clin. Psychol. Psychother, 13, 353–379.
• Gör, F. (2013). İlköğretim din kültürü ve ahlak bilgisi öğretim programında merhamet değeri.
• Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Hallowell, E. M. (2004). Affetmek Üzerine (Çev. E. Subaş). İstanbul: Dharma Yayınları.
• Heffernan, M., Quinn Griffin, M. T., McNulty, S. R. & Fitzpatrick, J. J. (2010). Self-compassion and emotional intelligence in nurses. International Journal of Nursing Practice, 16, 366-373.
• Hökelekli, H. (2008). Merhamet. Dem Dergisi, 1(4), 78-84.
• Hökelekli, H. (2013a). Ailede, okulda, toplumda değerler psikolojisi ve eğitimi (2. Baskı). İstanbul: Timaş Yayınları.
• Hökelekli, H. (2013b). Psikoloji, din ve eğitim yönüyle insani değerler. İstanbul: Dem Yayınları.
• Hutcherson, C. A., Seppala, E. M. & Gross J. J. (2008). Loving-kindness meditation ıncreases social connectedness. Emotion, 8(5), 720- 724.
• Kıcalı, Ü. Ö. (2015). Öz-şefkat ve tekrarlayıcı düşünmenin olumsuz duygulanım ve depresyon ile ilişkilerinin incelenmesi. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Küçükaydın, (2015). Fen bilimleri derslerinde merhamet eğitimi üzerine bir çalışma. Yayınlanmış
• Yüksek Lisans Tezi, Giresun: Giresun Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. Leary, M. R., Tate, E. B. , Adams, C. E. , Allen, A. B. & Hancock, J. (2007). Self-compassion and reactions to unpleasant self-relevant events: The implications of treating oneself kindly. Journal of
• Personality and Social Psychology, 92(5), 887–904. Lutz A., Brefczynski-Lewis J., Johnstone T., & Davidson R. J. (2008). Regulation of the neural circuitry of emotion by compassion meditation: Effects of Meditative Expertise. http://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.000189714.02.2018 tarihinde alınmıştır.
• Maslow, A. H. (1970). Motivation and personality (3th Ed.). New York: Harper & Row Publishers.
• Merdin, K. (2006). Kur’an-ı Kerim’de Rahmet Unsurları. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale
• Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Neely, M. E., Schallert, D. L., Mohammed, S. S., Roberts, R. M. & Chen, Y. (2009). Self-kindness when facing stress: The role of self-compassion, goal regulation, and support in college students’ well- being. Motivational Emotional, 33, 88–97.
• Neff, K. D. (2003a). The development and validation of a scale to measure self-compassion. Self and Identity, 2, 223-250.
• Neff, K. D. (2003b). Self-compassion: An alternative conceptualization of a healthy attitude toward oneself. Self and Identity, 2, 85-101.
• Neff, K. D., Hsieh Y., & Dejitterat K. (2005). Self-compassion, achievement goals, and coping with academic failure. Self and Identity, 4, 263 – 287.
• Neff, K. D., Kirkpatrick, K. L. & Rude, S. S. (2007). Self-compassion and adaptive psychological functioning. Journal of Research in Personality, 41, 139–154.
• Neff,K. D., & Vonk, R. (2009). Self-compassion versus global self-esteem: two different ways of relating to oneself. Journal of Personality, 77(1), 23-50.
• Nevevi. (2012). Riyazü’s- Salihin. A. Budak ve Ö. Çetinkaya (Ed.). İstanbul: Işık Yayınları.
• Özmen, F. (1999). Etkili eğitimin gerçekleştirilmesinde duyuşsal alanın Önemi - sevgi eğitimi . Fırat
• Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 193-198. Rague-Bogdan, T. L., Ericson, S. K., Jackson, J., Martin, H. M. & Bryan, N. A. (2011). Attachment and mental and physical health: Self-compassion and mattering as mediators. Journal of Conseling Psychology, 58(2), 272-278.
• Sargın N. (2015). Çocuklarda ruh sağlığı (3. Baskı). Konya: Eğitim Yayınevi.
• Sarıçam, H., & Akın, A. (2013). Affedicilik ölçeğinin türkçe uyarlaması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 19, 37-46.
• Sarıçam, H., & Biçer, B. (2015). Affedicilik Üzerinde Ahlaki Değer ve Öz-Anlayışın Açıklayıcı Rolü. Gefad / Gujgef, 35(1), 109-122.
• Sayar, K. (2015). Merhamet. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Schopenhauer, A. (2014). Merhamet ( Çev:Z. Kocatürk). İstanbul: Dergah Yayınları.
• Sznaider, N. (1998). The sociology of compassion: A study in the sociology of morals. Cultural Values, 2(1), 117- 139.
• Tarhan, N. (2011). Duyguların Psikolojisi. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Tarhan, N. (2015). Aile Okulu (21. Baskı). İstanbul: Timaş Yayınları.
• Tarhan, N. (2016). Değerler Psikolojisi ve İnsan (9. Baskı). İsatnbul: Timaş Yayınları.
• Tillman, D. (2014). 8-14 Yaş Grubu Öğrencileri İçin Yaşayan Değerler Eğitimi Etkinlikleri (Çev: V. Aktepe). Konya: Eğitim Yayınevi.
• Topçu, N. (2005). Ahlak. İstanbul: Dergah Yayınları.
• Tük Dil Kurumu, (1979). Türkçe Sözlük (6. Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Türk Dil Kurumu, (1932). Türkçe Sözlük, Ankara: Tük Dil Kurumu Yayınları (2. Cilt).
• Uğurlu, A. (2015). Izdırap ve Merhamet. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Waal, F. D. (2014). Empati Çağı (Çev: K. Yılmaz). Ankara: Akılçelen Kitaplar.
• Yavuzer, H. (2013). Çocuk Psikolojisi (36. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yavuzer, H. (2016). Çocuk Eğitimi El Kitabı (35. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yılmaz, M. (2014). Değerler Eğitimi ve Okul Etkinlikleri (2. Baskı). İstanbul: Dem Yayınları.