DARBE BAĞLAMINDA OSMANLI’DAN 1980’E KADAR ORDU-SİYASET İLİŞKİSİ

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 1, 53 - 69, 01.05.2018

Fatma Nesibe Çolak Abdulvahap Akıncı

Öz

Tarih boyunca Türk devletlerinde ordu ile siyasetin iç içe girdiği görülmektedir. Bu bağlamda Osmanlı Devleti’nde de böyle iç içe geçmiş bir yapının mevcut olması devletin son zamanlarında darbe girişimlerine maruz kalmasına sebep olmuştur. Osmanlı Devleti yıkıldıktan sonra yerine kurulan Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucularının asker kökenli olmalarından dolayı cumhuriyetin başlangıç yıllarında askerin siyasetten uzaklaşmasına sebep olsa da bu durum çok partili hayata geçişle beraber tekrar değişir. Bilhassa 1950 seçimiyle değişen iktidardan rahatsız olan askeri kesim kışladan çıkarak Türk halkını 1960 darbesiyle tanıştırır. Askeri vesayet, seçimle iş başına gelen sivil iktidarı düzeni tesis etmek adına iktidardan uzaklaştırsa da en büyük darbeyi demokrasiye vurmuştur. 1971 muhtırasıyla askerin sisteme dolaylı yoldan müdahale ettiği görülür. Asker ve sivil iktidar arasında yaşanan bu çatışmanın en ağır örneği 1980 darbesidir. Ülkedeki iç çatışma ve çözülemeyen ekonomik krizin yanı sıra siyasilerin de uzlaşmaz tavrı sonucunda ordunun yönetime bir kez daha el koyar. Türk siyasal hayatında ordunun-siyasete sürekli olarak müdahale etmesi, tarihimizde darbenin bir gelenek haline gelmesine yol açmıştır. Bu çalışmada tarihimiz boyunca ordunun devlet yönetiminde ve siyasette ne kadar etkili olduğu irdelenecektir

Anahtar Kelimeler

Ordu, siyaset, darbe, iktidar, devlet

IN THE CONTEX OF COUP ARMY-POLITICS RELATIONSHIP BETWEEN 1980 AND THE OTTOMAN

Öz

Throughout history, it has been seen that politics in the Turkish states are intermingled with the army. In this context, the existence of such a hollow structure in the Ottoman State caused the state to be exposed to coup attempts in the recent times. Established in place after the fall of the Ottoman Empire's military was away from politics if the cause of the early years of the republic due to their military background of the founders of the Republic of Turkey in this situation again varies with the transition to multi-party life. Particularly troubled by the changing elections of 1950, the military unit emerged from the winter to introduce the Turkish people to the 1960 coup. Military tutelage, the election of civilian power in order to establish the order to establish the power away from the largest hit in democracy hit. In 1971, it was seen that the soldier intervened indirectly in the system. The most severe example of this conflict between military and civilian power is the 1980 coup. Domestic conflict in the country and the unresolved economic crisis, as well as politics, are once again confiscated as a result of the uncompromising attitude of the army. The continuous intervention of the army-politics in the Turkish political life has led to the history becoming a tradition of the military. In this study, we will examine how effective the army is in state administration and politics throughout our history

Anahtar Kelimeler

Army, politics, coup, power, state

Kaynakça

• Ahmad, F. (2006). Bir Kimlik Peşinde Türkiye. (Sedat Cem Karadereli, Çev.). 1.Baskı. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Ahmad, F. (2010). Modern Türkiye’nin Oluşumu. (Yavuz Alogan, Çev.). 11.Baskı. İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Ahmad F. (2012). Demokrasi Sürecinde Türkiye (1945-1980). (Ahmet Fethi, Çev.). 4.Baskı. İstanbul: Hil Yayınları.
• Akıncı, A. (2013). Türk Siyasal Hayatında 1980 Sonrası Darbeler ve E-Muhtıra. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 39-58.
• Akıncı, A. (2014). Türkiye’nin Darbe Geleneği: 1960 ve 1971 Müdahaleleri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, Nisan 2014. 55-72.
• Burak, B. (2011). Osmanlı'dan Günümüze Ordu-Siyaset İlişkileri. International Journal of History, 3(1), 45-67.
• Börklüoğlu, L. (2010). 27 Mayıs 1960 Askeri Müdahalesi Sonrası Türkiye’de Ordu-Siyaset İlişkisi (1960-1965). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• Çelik, S. (2008). Osmanlı’dan Günümüze Devlet ve Asker Askeri Bürokrasinin Sistem İçindeki Yeri. 1.Baskı. İstanbul: Salyangoz Yayınları.
• Çetin, H. (2016). Türk Siyasal Hayatında Krizler Kahramanlar ve Hainler. V. Cilt. Vesayet Gölgesinde Siyaset: 1960-1980. Ankara: Orion Kitabevi.
• Dursun, Davut (2000). Ertesi Gün: Demokrasi Krizlerinde Basın ve Aydınlar. 1. Baskı, İstanbul: İşaret Yayınları.
• Dursun, D. (2001). 27 Mayıs Darbesi. İstanbul: Şehir Yayınları.
• Dursun, D. (2005). 12 Eylül Darbesi. İstanbul: Şehir Yayınları.
• Hale, W. (2014). Türkiye’de Ordu ve Siyaset. (Ahmet Fethi, Çev.). 1.Baskı. İstanbul: Alfa Yayınları.
• İpekçi, A. ve Coşar, Ö.S. (1965). İhtilalin İçyüzü. İstanbul.
• Kaboğlu, İ. (2012). Anayasa Hukuku Dersleri. 8.Baskı. İstanbul: Legal Yayıncılık.
• Karpat, K. (2015). Osmanlı’dan Günümüze Asker ve Siyaset. 2.Baskı. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Kırkpınar, D. (2009). 12 Eylül Askeri Darbesi’nin Gençliğin Üzerindeki Etkileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, İzmir.
• Köse, S. (2010). Türk Demokrasi Hayatında 12 Mart 1971 Muhtırası. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• Lewis, B. (1993). Modern Türkiye’nin Doğuşu. (Metin Kıratlı, Çev.). 5.Baskı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Neziroğlu, İ. (2002). Türkiye’de Demokrasinin Gelişmesinde Etkin Bir Araç Olarak Yazılı Basının Rolü: Cumhuriyet, Hürriyet, Milliyet ve Tercüman Gazetelerinin 1950-1980 Yılları Arasındaki Askeri Müdahalelere Yaklaşımı. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Özdemir, H. (1989). Siyasi Tarih (1960-1980). Sina Akşin ve diğerleri (Der). Türkiye Tarihi 4 Çağdaş Türkiye 1908-1980. içinde (s.191-261). İstanbul: Cem Yayınevi.
• Öztürk, M. (2000). Ordu ve Politika. 2.Baskı. Ankara: Gündoğan Yayınları.
• Pekin İ.H. ve A. Yavuz (2016). Asker ve Siyaset. 4.Baskı. İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Şahin, C. (2012). Osmanlı Toprak Sistemi Hakkında Genel Bir Değerlendirme. International Journal of Social Science, 5(6), 434-461
• Tepedenlioğlu, N. (2003). Ordu ve Politika. İstanbul: Kutup Yıldızı Yayınları.