15. YÜZYILDA NİĞDE MESCİTLERİ

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 1, 237 - 245, 01.05.2018

Nevzat Topal

Öz

Niğde Şehrinin Selçuklulardan itibaren önemli bir merkez olduğu bilinmektedir. Selçuklu hâkimiyeti ile birlikte Niğde’nin Selçukluların başkenti Konya’yı ülkenin doğu bölgelerine bağlayan önemli bir güzergâh üzerinde bulunduğu görülmektedir. Aynı şekilde İç Anadolu bölgesini güneye Akdeniz Bölgesi ve Suriye’ye bağlayan önemli geçiş güzergâhı üzerindedir. Niğde’nin bu konumu şehrin kısa sürede yükselmesine sebep olmuştur. Şehrin gelişmesi ve önemli bir ilim ve kültür merkezi olması vakıf kurumlarında da kendisini göstermektedir. Bu çalışmada kaynak olarak 15. Yüzyıl vakıf kayıtları ile 16. Yüzyıl başında düzenlenen tahrir defterleri kullanılarak Niğde Mescitleri değerlendirilmiştir

Anahtar Kelimeler

Niğde, Mescit, Selçuklu, Karamanoğlu, Osmanlı Devleti, Vakıf

The Niğde Mesjids According To 15th

Öz

It is known that Niğde City is an important center for the Seljuks. Along with the Seljuk domination, Niğde that it appears to be on an important route linking the Seljuks' capital, Konya, to the eastern regions of the country. Likewise, it is on the important transit route linking the Central Anatolia region to the southern Mediterranean region and Syria. This position of Niğde caused the city to rise in a short time. The fact that the city is developing and being an important scientific and cultural center also show itself in foundation institutions. In this study as a source that it was Niğde Mesjids were evaluated by using 15th-century foundation records with cadastral record books coordinated held at the beginning of 16th century

Anahtar Kelimeler

Niğde, Mesjid, Seljuk, Karamanoğlu, Ottoman Empire, Foundation

Kaynakça

• TK 564 (Ankara Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü, Kuyûd-ı Kadîme Arşivi, Tahrir Defteri, Nr. 564).
• TK 565 (Ankara Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü, Kuyûd-ı Kadîme Arşivi, Tahrir Defteri, Nr. 565).
• MC.O.116 (İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Atatürk Kitaplığı, Muallim Cevdet Tasnifi O.116/1)
• BOA.TD 1047 (Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Tahrir Defteri, 1047) Kitap ve Makaleler
• AKYURT, Yusuf, (1946), Resimli Türk Abideleri Niğde Şehri Cild XV. (TTK Kütüphanesi).
• Aziz b. Erdeşir-i Esterebâdi, (1990), Bezm u Rezm, Çev. Mürsel Öztürk, Ankara.
• Can, Yılmaz, (1995), İslam Şehrilerinin Fizikî Yapısı, Ankara.
• ÇAL, Halit, (2000), Niğde Şehrindeki Ahşap Tavanlı Cami ve Mescitler, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Elisseeff, Nikita, (1992), “Fizikî Plan”, İslam Şehri, edt. R. B. Serjant, çev., Elif Topçugil, İstanbul, s. 121-140.
• Ertuğrul, Ali, (2015), Anadolu Selçukluları Devrinde Yazılan Bir Kaynak: Niğdeli Kadı Ahmed’in El- Veledü’ş-Şefik ve’l-Hâdidü’l-Halik’i, Türk Tarih Kurumu, Ankara.
• Eyice, Semavi, (1997), “Mescid”, İA, VIII, s. 1-118.
• Hoca Sadettin Efendi (1979), Tacü’t-Tevarih, III, Haz. İsmet Parmaksızoğlu, Kültür Bakanlığı, Ankara.
• İbn Bibi, (1996), El-Evâmirü’l-Alâ’iyye Fi’l-Umûri’l-Alâ’iyye , C. I, çev. Mürsel Öztürk, Kültür Bakanlığı, Ankara.
• Metin, Rafet, (2007), XVI. Yüzyılda Orta Anadoluda Nüfus ve Yerleşme (Bozok, Kırşehir, Niğde, Nevşehir ve Keskin Örneği), (Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Yeniçağ Tarihi Bilim Dalı, Ankara.
• Metin, Rafet, (2009), “XVI. Yüzyılda Niğde ve Kırşehir Sancaklarında Mahalle Yapılanması”, Karadeniz Araştırmaları, Sayı: 20, s. 45-58.
• Önkal, Ahmet -Nebi Bozkut, (1992), “Cami”, DİA, VII, s. 46-56.
• Özkarcı, Mehmet, (2001), Niğde’de Türk Mimarisi, Ankara.
• Özkarcı, Mehmet, (2014), Türk Kültür Varlıkları Envanteri Niğde, I-II, TTK, Ankara.
• Topal, Nevzat, (2005), “Tyana ve Çevresine Yapılan Arap Akınları”, Niğde tarihi Üzerine, (edt. Musa Şaşmaz), Kitabevi, İstanbul, s. 17-24
• Topal, Nevzat, (2013), “15. Yüzyılın İlk Yarısında Niğde’nin Siyasal ve Kültürel Yapısı”, 1. Uluslararası Niğde Dil, Kültür ve Tarih Sempozyumu (03-06 Mayıs 2012/Niğde), Ankara- Nisan, s. 281-288.
• Topal, Nevzat, (2015), “13. Yüzyılda Niğde Çevresinde Ortaya Çıkan Bir İsyan: Niğde Hatıroğlu İsyanı”, 1. Uluslararası Türk Kültürü Araştırmaları Sempozyumu (12-13 Mart 2014/Nevşehir), Nevşehir 2015, s. 246-258.