KUR’AN’DA ŞER’İ, HİSSİ VE AKLİ HAŞİR ÖRNEKLERİNİN KELAM BAĞLAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 2, 143 - 162, 01.11.2017

Süleyman Koyuncu

Öz

Farklı dinlere mensup da olsa, inanan insanların akıllarını en çok meşgul eden husus, öldükten sonra dirilme olgusudur. Haşir olgusunu bu denli merak unsuru yapan durum, imana müteallık bir mesele olması sebebiyle daha iyi bilinen müşahede yani görsel alanın ispat yöntemiyle ele alınamıyor olmasıdır. Hz. İbrahim a.s. , haşirle ilgili imanını müşahede âleminin hakikatleriyle varlık düzeyinde aklen ve hissen kavramak istemiştir. Müfessirler de, haşirle ilgili şer’î, hissi görsel ve aklî ayetleri ele almış, tefsir yöntemi olarak gaybî bir mesele olan haşri, şehadet âlemindeki benzer olaylarla akla yakınlaştırmaya çalışmışlar, toplumların ahlakî, ilmî ve beşerî ilişkilerdeki seviyelerinin yükselmesini de hedeflemişlerdir. Biz de bu çalışmamızda, haşir meselesinin sadece semiyattan olmadığını, görsel boyutta da anlayışlara yakınlaştırmanın mümkün olduğunu göstermeye çalışacağız

Anahtar Kelimeler

Haşr, Ahiret, İman, Ceza, Mükafat

CONSIDERATION OF SHARIA, SENTIMENTAL NAMELY VISUAL AND MENTAL RESURRECTION CASES IN KORAN IN TERMS OF KALAM SCIENCE

Öz

Even if people are the member of various religion, posthumous resurrection phenomenon is the most preoccupying point for believers. The reason why coming together phenomenon in the last judgment has become object of curiosity is that it is unable to be addressed by the way of proof of visual area namely well-known sight due to the fact that it is concerning to faith. Prophet Abraham certainly believed resurrection and desired to upgrade his faith with sight universe truthsmentally and tactually. Glossators have dealt with sharia, sentimentalnamely visual and mental verses of Koran which refer resurrection after death and tried to explain it based upon their own scholarly knowledge. Also they tried to increase moral, scientific, humane levels of the societies. With this study, we will try to show that it is possible to rationalize gathering is not only based on faith but also bases on visual dimension within the scope of opinions concerning topic by ‘nass’ and scholarly people

Anahtar Kelimeler

Hasr, After death, Faith, Punishment, Reward

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel. (1421/2001). Müsned. Beyrut: Müessesetü’r Risale.
• Ali Özek ve Komisyon. (1413/1992), K. Kerim ve Türkçe açıklamalı meali. Suudi Arabistan.
• Âlûsî, Ebu’l-Fadl Şihabüddin es-Seyyid Mahmud el-Bağdadî, (1420/1999). Ruhu’l-maanî fî tefsiri’l-azim ve’s-seb’i’l-mesanî. Beyrut.
• Akkuş,Murat,(2014).Kur’ân’ınanlaşılmasında kıraât farklılıklarının rolü: et-tahrîr ve’t-tenvîr örneği, (yayınlanmamış doktora tezi). RTEÜSBE. Rize.
• Ateş, Süleyman, (1416/1995). Kur’an-ı Kerim tefsiri. İstanbul: Milliyet.
• Ayyaşî, Ebü’n-Nasr Muhammed b.Mesud İbn Ayyaş es-Sülemî, (1431/ 2010). Tefsiru Ayyaşî. Beyrut.
• Beğavî, Ebu Muhammed el-Hasen b. Mesud b. Muhammed b. el-Ferra, (1420/1999). Mealimü’t-tenzil fî tefsiri’l-Kur’an. Daru’l-İhyai’t-Türas el-Arabî.
• Buharî, Ebu Abdullah Muhammed b. Ebi’l-Hasen İsmail b. İbrahim,el-Mürre,el-Ahnef, (1402/ 1981). Sahihu’l-Buharî. İstanbul.
• Cüveynî,İmamü’lHarameynEbü’lMealîAbdülmelik, (1413/1992). Kitabü’l-irşad ila kavatii’l- edilleti fî usuli’l-i’tikad, Beyrut.
• Ebü’l Leys, Nasr b. Muhammed b. Ahmed b. İbrahim es-Semerkandî, (ts).Bahru’l-ulum. byy.
• Ebu’l Kasım, K. (1428/2007). et-Teshil li ulumi’t-tenzil, Beyrut.
• Ebussuûd, Muhammed b. Muhammed el-Amâdî, (1411/ 1990). İrşadü akli’s-selim ila mezaya’l-Kur’an’i’l-Kerim, Beyrut.
• Elmalılı, Hamdi Yazır, (ts). Hak dini Kur’an dili, İstanbul.
• Ferra, Ebu Zekeriyya Yahya b. Ziyad b. Abdillah, (1423/ 2002). Meani’l-Kur’an. Beyrut.
• Feydu’l-Kaşanî, Muhsin, (1429/ 2008). Tefsiru’s-Safî. Beyrut.
• Gölcük,Şerafeddin,Toprak,Süleyman, (1412/1991). Kelam. Konya.
• Hanefî,İbn Ebi’l İzz.(1408/1988). Şerhu’l-akîdeti’t-Tahaviyye. Beyrut.
• Hazin, Alaeddin Ali b. Muhammed b. İbrahim el-Bağdadî, (ts). Lübabü’t-tevil fî meani’t- tenzil, Beyrut.
• İbn Âşur, Muhammed et-Tahir, (1418/ 1997). Tefsiru’t-tahrir ve’t-tenvir. Tunus.
• İbn Fûrek, Muhammed b. el-Hasen b. Fûrek el-Ensarî,(2009-1430). Tefsiru İbn Furek, Suudi Arabistan.
• İbnü Hümam, Kemal, (1400/1979) Kitabü şerhi’l-müsayere, İstanbul.
• İbnKesir,Hafız İmadüddin Ebu’l-Fida İsmail,(1411/ 1990). Tefsiru’l-Kur’an’i’l-Azim. Beyrut.
• İbn Teymiyye,Ebu’l-Abbas Takıyyüddin Ahmed b. Abdülhakim b. Mecdiddin Abdisselam el- Harranî, (1402/ 1981). Mecmuatü’l-fetava, Riyat.
• ____________, (1412/ 1991). Der’u tearuzu’l-akl ve’n-nakl. Riyat.
• İmam Şafiî, Ebu Abdullah Muhammed b. İdris b. el-Abbas b. Osman b. Şafii b. Abdilmuttalip b. Abdimenaf el-Kureşiyy, (1427/2006).Tefsiru’ş-Şafii, Suudi Arabistan.
• Kıyıcı, Burhaneddin, (1430/ 2009). İbn Teymiyye’de akıl-nakil ilişkisi. Ankara.
• Kurtubî, Ebu Abdullah Muhammed b. Ahmed el-Ensarî, (1431/ 2010). el-Cami li ahkami’l- Kur’an, Kahire.
• Matüridî, Ebu MansurMuhammed b. Muhammed b.Mahmud,(1426/2005).Tevilatü Ehli’s- sünneti, tefsiru’l-Matüridî, Lübnan.
• Maverdî, Ebu’l-Hasen Ali b. Muhammed b. Habib, (1428/2007). en-Nüketü ve’l-uyun tefsiru’l-Maverdî. Beyrut.
• Meraği, Ahmed b. Mustafa, (1365/1946). Tefsiru’l-Meraği. Mısır.
• Mevdudî,Ebu’l-Â’la(1402/1981).Tefhimü’l-Kur’an,(Trc. Komisyon). İstanbul.
• Mutçalı, Serdar, (1416/1995).Arapça-Türkçe sözlük. İstanbul.
• Müslim, Ebu’l-Hasen Müslim b. el-Haccac, (ts). Sahih-i Müslim. Beyrut.
• Nesefî, Ebu’l Berekat Abdullah b. ahmed b. Mahmud, (1405/ 1984). Tefsiru’n-Nesefî. İstanbul.
• Razî, Ebu Abdullah Muhammed b. Ömer b. el-Hasen b. el-Hüseyin, (1420/1999). Mefatihu’l- ğayb, Daru’l İhyai’t Türas el-Arabî.
• Sabunî, Muhammed Ali, (1401/1980), Safvetü’t-tefasir. Mekke.
• Salebî, Ebu İshak Ahmed b. Muhammed b. İbrahim, (1423/ 2002). el-Keşf ve’l-beyan an tefsiri’l-Kur’an. Beyrut.
• San’anî, Abdurrazzak b.Hemmam,(1420/1999). Tefsiru Abdirrazzak. Beyrut.
• Savî, Ahmed, (1355/ 1934). Haşiyetü’l-allametü’s-Savî. byy.
• Şaranî, Abdulvehhab,(1317/1996). Kitabü’l yevakit ve’l-cevahir fî beyani akaidi’l-ekabir, Mısır.
• Şaravî, Muhammed Mütevelli,(1418/1997). Tefsiru’ş-Şaravî. Matabiu’l-Ahbari’l-Yevm.
• Şevkanî, Muhammed b. Ali b..Muhammed b. Abdillah,(1414/1993). Fethu’l-kadir, Beyrut.
• Tantavî, Muhammed Seyyid,(1418/1997). Tefsiru’l-Vasitî li’l-Kur’an’i’l-Kerim, Kahire.
• Tirmizî, Muhammed b. İsa b. Sevre b. Musa b. Dahhak, (1395/1975). Sünenü’t-Tirmizi. Mısır.
• Useymin, Muhammed b.Salih,(1428/2007). Nebzetün fi’l-akideti’l-İslamiyye. Riyad.
• Zemahşerî, Mahmud b. Ömer, (1407/1986). el-Keşşaf an hakaikı ğavamizi’t-tenzil ve uyunu’l- akavil fî vücûhi’t-tenzil, Beyrut.