DÎVÂN ŞİİRİNDE MİTOLOJİK BİR UNSUR OLARAK KARTAL FİGÜRÜ

Yıl 2016, Cilt: 1 Sayı: 1, 70 - 79, 01.01.2016

Özlem Güngör

Öz

Kartal figürü, mitolojik bir unsur olarak hemen hemen her medeniyet ve kültürde baskın bir motif olarak görülür. Kadim Türk mitolojisinde çok yaygın olarak gözlemleyebildiğimiz kartal figürü, gök ile yer arasındaki iletişimi sağlayan bir elçi olması, güç ve erki temsil etmesi, bazı kavimlerin atası olması gibi özellikleriyle dikkat çekmektedir. Bu figürün silik ve örtülü olsa da divan şiiri metinlerinde mitolojik dönemin bakiyelerine işaret eden bir unsur olarak işlendiği anlaşılmaktadır. Kartalın nesr, ukâb, bürküd ve karakuş adlarıyla hem kozmik hem de arzî bir unsur olarak estetik bir kalıba sokulması onun mitolojik bir figür oluşuna tanıklık eder. Bu makalede divan şiirinin verilerinden hareketle kartalın mitolojik bir figür olup olmadığı tartışılacaktır

Anahtar Kelimeler

Mitoloji, kartal, divan şiiri

AS AN ELEMENT MYTHOLOGICAL FIGURE EAGLE IN DIWAN POETRY

Öz

Eagle that is seen as virtually every civilization and culture as a dominant motif mythological elements. Ancient Turks widely eagle to be able to observe the mythology, is a messenger that allows communication between heaven and earth, and the power to represent the sooner, draws attention with features such as being the ancestors of some of the tribes. The meek and the covered diwan poetry, though this figure is understood to be treated as an element of text that points to the mythological era of the balance. Eagle nesr, ukabi, bürküd and blackbirds name with the introduction of a plastic mold and supply as well as an element of cosmic testifies to the fact his mythological figures. This article will discuss whether the data of divan poetry is a mythological figure of the movement eagle

Anahtar Kelimeler

mythology, eagle, diwan poetry

Kaynakça

• AKKUŞ, M. (1993). Nef’î Dîvânı, Ankara: Akçağ Yayınları.
• ARMUTAK, A., (2004), Doğu ve Batı Mitolojilerinde Hayvan Motifi II. Sürüngenler, Balıklar
• Kanatlılar ve Mitolojik Hayvanlar, İstanbul Üniv. Vet. Fak. Dergisi, 30 (2), s.143-157. ATEŞ, M. (2001). Mitoloji ve Semboller. İstanbul: Aksiseda Matbaası.
• AVŞAR, Z. Revâni Divânı. www.kulturturizm.gov.tr (Erişim tarihi: 01.10.2016).
• BAYAT, F. (2007). Türk Mitolojik Sistemi (Ontolojik ve Epistomolojik Bağlamda Türk Mitolojisi).
• C.I. İstanbul: Ötüken Yayınları. BORATAV, P. N. (2012). Türk Mitolojisi (Oğuzların- Anadolu, Azerbaycan ve Türkmenistan
• Türklerinin Mitolojisi). (Çeviri: Recep Özbay)Ankara: Bilgesu Yayıncılık. BOZKURT, F. (1995). Türklerin Dini. İstanbul: Cem Yayınevi.
• ÇORUHLU, Y. (1999). Türk Mitolojisinin ABC’si. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• ÇORUHLU, Y. (2000). Türk Mitolojisinin Anahatları. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• DEMİRBULAK, A. (2012). Erken Devir Türk Sanatının Kaynakları, Marmara Sosyal Araştırmalar
• Dergisi. sayı 3. Aralık. DURAN, R. (2012). Mitoloji ve Din. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını.
• ESİN, E. (2004). Orta Asya’dan Osmanlıya Türk Sanatında İkonografik Motifler. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• GEZGİN, D. (2007). Hayvan Mitosları. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• HANÇERLİOĞLU, O. (2000). Dünya İnançları Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• KARAKURT, D. (2012). Türk Mitoloji Ansiklopedisi (Açıklamalı- Resimli). e-kitap (Erişim Tarihi: (10.10.2016).
• KÜÇÜK, S. Bâkî Dîvânı. www.kulturizm.gov.tr (Erişim tarihi: 01.12.2016).
• MACİT, M. Nedîm Divânı. www.kulturturizm.gov.tr (Erişim tarihi: 01.12.2016).
• MEGEP. (2007). Hayvansal Motif ve Figürleri. Ankara: MEB Yayınları.
• OKÇU, N. Şeyh Galîb Dîvânı. www.kulturturizm.gov.tr (Erişim tarihi: 01.10.2016).
• ÖGEL, B. (1993). Türk Mitolojisi (Kaynakları ve açıklamaları ile destanlar) C.I. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• ÖRS, Y. (2001). “Takımyıldızların Mitolojik Öyküleri” Adlı Özel Konulu Çalışma. Ankara
• Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri. RADLOFF, W. (2008). Türklük ve Şamanlık. İstanbul: Örgün Yayınevi.
• TARLAN, A. N. (1945). Hayâlî Bey Dîvânı. İstanbul: Bürhaneddin Erenler Matbaası.
• TOPRAK, F. (2013). Çağatay Şiirinde Vahşi Hayvanlar Ve Yırtıcı Kuşlar. Turkish Studies
• International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 8/9 Summer, s. 105-124, Ankara. Türkçe Sözlük, (2011). “Kartal”. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• URAZ, M. (1994). Türk Mitolojisi. İstanbul: Düşünen Adam Yayınları.
• ZAVOTÇU, G. (2013). Klasik Türk Edebiyatı Sözlüğü. İstanbul, Kesit Yayınları.