AKADEMİNİN HABİTUSU VE TOPLUMSAL CİNSİYETİ: KADIN AKADEMİSYENLER

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 2, 167 - 181, 05.11.2020

Melek Halifeoğlu

Öz

Kadınlık ve erkeklik olgusu biyolojik varlıklarımızdan ziyade toplumsal ilişkilerin bir ürünüdür. Bu toplumsal ilişkiler, üretim sürecinde egemen düşüncenin oyun alanında ne kadar yer edindiğimizle alakalıdır. Ataerkil toplumsal norm ve üretim ilişkileri içerisinde kadınların özel alanla sınırlandırılması ve daha çok ev- aile işleriyle konumlandırılması kadının iş hayatında bazı zorluluklarla karşılaşmasına neden olur. Bu bağlamda, toplumsal hayatın her alanında olduğu gibi üniversitelerde de toplumsal cinsiyete dayalı ilişki biçimleri yeniden üretilmekte ve kadınlar biyolojik-toplumsal değeri üzerinden deneyimlenmektedir. Çalışmanın amacı, toplumsal hayattaki konumları sonucunda üniversitelerin cinsiyetlendirilmiş bir kurumsal habitusu olduğunu ve bu habitusun toplumsal cinsiyet ilişkileri bakımından farklı görünümlere sahip olduğunu sergilemektir. Akademik yazın ve istatistikler çerçevesinde görüldüğü üzere, kadın akademisyenler kurumsal habitus içerisinde toplumsal cinsiyet rollerinden ayrı hareket edememekte ve böylece, toplumsal hayattaki çok yönlü rollerinden ötürü, akademik ilerleme hiyerarşisinde erkeklerden geri kalmaktadırlar.

Anahtar Kelimeler

Kadın Akademisyenler, Habitus, Toplumsal Cinsiyet, Üniversite

Kaynakça

• Alkan, A. (2000). "Özel Alan-Kamusal Alan" Ayrımının Feminist Eleştirisi Çerçevesinde Kentsel Mekan. Kültür ve İletişim, 71-95.
• Althusser, L. (2010). İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları. (A. Tümertekin, Çev.) İstanbul: İthaki.
• Arnot, M. (1982). Male Hegemony, Social Class and Women's Education. The Journal of Education, 164(1), 64-89.
• Arnot, M. (2005). Reproducing Gender? Essays on educational theory and feminist politics. New York: RoutledgeFalmer.
• Arslan, G. E. (2014, Mayıs). Türkiye’de Çalışan Kadın Olmak ve Kadın Akademisyenler. Gazi Üniversiteli Öğretim Üyeleri Derneği Bülteni, 12(1), s. 36-40.
• Arun, Ö. (2014). İnce Zevkler - Olağan Beğeniler: Çağdaş Türkiye'de Kültürel Eşitsizliğin Yansımaları. Cogito Pierre Bourdieu(76), 167-192.
• Bildirici, M., Anafarta, E., & Elçin Aykaç. (2003). Türkiye Üniversitelerinde Kadın Emek Gücü. İktisat İşletme ve Finans, 92-108.
• Bourdieu, P. (2013). Outline of a Theory of Practice. (R. Nice, Çev.) Cambridge University Press.
• Bourdieu, P. (2015). Ayrım Beğeni Yargısının Toplumsal Eleştirisi. (D. Fırat , & G. Berkkurt, Çev.) Ankara: Heretik.
• Bourdieu, P. (2016). Sosyoloji Meseleleri. (F. Öztürk, B. Uçar , M. Gültekin , & A. Sümer, Çev.) Ankara: Heretik.
• Connell, R. W. (1998). Toplumsal Cinsiyet ve İktidar Toplum, Kişi ve Cinsel Politika. İstanbul: Ayrıntı.
• Çakır, İ., & Arslan, R. (2018). Türkiye’deki Üniversitelerde Kadın Akademisyenlerin Karşılaştıkları Sorunlar ve Bartın Üniversitesi’nde Çalışan Kadın Akademisyenler Üzerine Bir Araştırma. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(18).
• Darmody, M. (2012). Institutional Habitus and Secondary School Transitions: omparative study of Ireland and Estonia. Research in Comparative and International Education, 530-546.
• Ecevit, Y. (2011). Toplumsal Cinsiyet Sosyolojisine Başlangıç. Y. Ecevit, & N. Karkıner içinde, Toplumsal Cinsiyet Sosyolojisi (s. 2-31). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Er, D. (2008). Modern Türkiye’de kadın öğretim üyelerinin konumuna ve sorunlarına sosyolojik bir yaklaşım. Fırat Üniversitesi: Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• Ercan, F. (1998). 1980'lerde Eğitim Sisteminin Yeniden Yapılanması: Küreselleşme ve Neoliberal Eğitim Politikaları. F. Gök (Dü.) içinde, 75 Yılda Eğitim (s. 23-38). İstanbul: Tarih Vakfı.
• Ergöl, Ş., Koç, G., Eroğlu, K., & Taşkın, L. (2012). Türkiye’de Kadın Araştırma Görevlilerinin Ev ve İş Yaşamlarında Karşılaştıkları Güçlükler. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 2(1), 43-49.
• Kancı, T. (2008). Cumhuriyetin İlk Yıllarından Bugünlere Ders Kitaplarında Kadınlık ve Erkeklik Kurguları. N. Mutluer içinde, Cinsiyet halleri Türkiye'de toplumsal cinsiyetin kesişim sınırları (s. 88-102). İstanbul: Varlık.
• Kandiyoti, D. (2013). Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar Kimlikler ve Toplumsal Dönüşümler . İstanbul: Metis.
• Kocacık, F., & Gökkaya, V. B. (2005). Türkiye'de Çalışan Kadınlar ve Sorunları. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 6(1), 195-219.
• McDonough, P. M. (1997). Choosing Colleges How Social Class and Schools Structure Opportunity. State University of New York Press.
• O'Neil, M. L., Aldanmaz, B., Quiles, R. M., Rose, N., Altuntaş, D., & Tekmen, H. (2019). Türkiye’de Yükseköğretimdeki Cinsiyet Eşit(siz)liği 1984-2018. İstanbul: Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları Araştırma ve Uygulama Merkezi. Eylül 1, 2020 tarihinde https://gender.khas.edu.tr/sites/gender.khas.edu.tr/files/inline-files/Turkiyede%20Yuksekogretimdeki%20Cinsiyet%20Esitsizligi.pdf adresinden alındı
• Öztan, E., & Doğan, S. N. (2015). Akademinin Cinsiyeti: YTÜ Örneği Üzerinden Üniversite ve Toplumsal Cinsiyet. Çalışma ve Toplum, 3, 191-221.
• Reay, D., David, M., & Ball, S. (2001). Making a Difference? Institutional Habituses and Higher Education Choice. Sociological Research Online, 5(4). http://www.socresonline.org.uk/5/4/reay.html adresinden alındı
• Rosenfeld, R. A. (1986). The Basis of the Bargain: Gender, Schooling, by Carol O'Donnell. Contemporary Sociology, 15(1), 129-130. Eylül 12, 2020 tarihinde http://www.jstor.org/stable/2070977 adresinden alındı
• Sayılan, F. (2012). Toplumsal Cinsiyet ve Eğitim. F. Sayılan (Dü.) içinde, Toplumsal Cinsiyet ve Eğitim Olanaklar ve Sınırları (s. 13-68). Ankara: Dipnot.
• Şahin, E. Y. (2020). Bir Taşra Hikâyesi Daha: Taşra Üniversitesinde Kadın Akademisyen Olmak. Çalışma ve Toplum, 64(1), 229-267.
• Şentürk, B. (2015). Çokuz Ama Yokuz: Türkiye'de Akademisyen Kadınlar Üzerine Bir Analiz. ViraVerita E-Dergi, 1-22.
• Timur, T. (2007). Marksizm,İnsan ve Toplum. İstanbul: Yordam.
• Ünal, L. l., & Özsoy, S. (1998). Modern Türkiye'nin Sisyphos Miti: "Eğitimde Fırsat Eşitliği". F. Gök (Dü.) içinde, 75 Yılda Eğitim (s. 39-72). İstanbul: Tarih Vakfı.
• World Economic Forum. (2020). Global Gender Gap. Geneva: World Economic Forum.
• Yetiş, M. (2012). Hegemonya. G. Atılgan, & E. A. Aytekin içinde, Siyaset Bilimi Kavramlar, İdeolojiler Disiplinler Arası İlişkiler (s. 87-98). İstanbul: Yordam.
• Yılmaz, E., & Özdemir, G. (2012). Türkiye’de Kadın Akademisyen ve Araştırmacıların Karşılaştıkları Sorunlar ve Tarıma Bakış Açıları. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 9(2), 50-56.