Transubstantiation and Reincarnation in Classical Turkish Poetry

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 1, 78 - 90, 30.05.2023

Nihat Bıçak

https://doi.org/10.58648/inciss.1284892

Öz

People who are helpless in the face of death and who endeavour to alleviate the pain of death have developed different thoughts and beliefs. In this context, the spiritual ideas prevalent in ancient beliefs become increasingly important. The most important of these are transubstantiation and reincarnation. Because these understandings have found an area to spread independently together with the monotheistic religions. Therefore, it is an issue that should not be ignored. Considering the world in general and Hindu beliefs in particular, it can be said that billions of people regard this understanding as a belief. This subject, directly or indirectly, is often treated by poets of classical literature. The understanding of reincarnation is evident in poets close to the heterodox understanding of Islam. On the other hand, transubstantiation is used mostly for artistic purposes by poets from all walks of life and the expectation against death is expressed. However, it cannot be said that there are satisfactory studies on this subject in the literary field. Most of the studies are in the field of theology and are related to the Qur'an's approach to this issue. Therefore, in this study; this issue, which we think has been somewhat neglected, will be discussed. First of all, brief information about transubstantiation and reincarnation will be given and poetry examples will be given.

Anahtar Kelimeler

Classical Turkish Poetry, Transubstantiation, Reincarnation, Incarnation

Klasik Türk Şiiri’nde Tenasüh ve Reenkarnasyon

Öz

Ölüm karşısında çaresiz kalan ve ölüm acısını hafifletmek için uğraşan insan, farklı düşünceler, inançlar geliştirmiştir. Eski inanışlarda yaygın olan spiritüel düşünceler bu bağlamda giderek önem kazanır. Bunlardan en önemlileri tenasüh ve reenkarnasyondur. Çünkü bu anlayışlar, semavî dinlerle beraber bağımsız olarak yayılma alanı bulmuştur. Dolayısıyla göz ardı edilmemesi gereken bir konu olarak karşımıza çıkar. Dünya geneli ve özellikle Hindu inanışlar göz önünde bulundurulursa milyarlarca insanın bu anlayışı inanç olarak gördüğü söylenebilir. Bu konu, doğrudan veya dolaylı, klasik edebiyat şairleri tarafından sıklıkla işlenir. Reenkarnasyon anlayışı, Heterodoks İslam anlayışına yakın şairlerde belirgindir. Tenasüh ise her kesimden şair tarafından daha çok sanat amaçlı kullanılır ve ölüm karşındaki beklenti dile getirilir. Fakat buna rağmen edebî alanda bu konuyla ilgili tatmin edici çalışmaların olduğu söylenemez. Yapılan çalışmaların çoğu ilahiyat alanında olup Kur’an’ın bu konuya yaklaşımıyla ilgilidir. Dolayısıyla bu çalışmada; biraz göz ardı edildiğini düşündüğümüz bu konu ele alınacaktır. Öncelikle tenasüh ve reenkarnasyon hakkında kısa bilgi verilerek şiir örneklerine geçilecektir.

Anahtar Kelimeler

Klasik Türk Şiiri, Tenasüh, Reenkarnasyon, Enkarnasyon

Kaynakça

• Akalın, Kürşat Haldun (2015). “Krishna’nın Bhagavad Gita’sının İzdüşümü Olarak Günümüzün İncilleri”, Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2015/4, C.4, Sayı: 8, 204-24.
• Akalın, H. Şükrü vd. (2011). Türkçe Sözlük, Ankara: TDK.
• Ateş, Süleyman (1999). “Reenkarnasyon (Yeniden Bedenlenme)”, Kur’ân Mesajı İlmî Araştırmalar Dergisi, Ocak-Şubat-Mart 1999, Sayı: 13-14-15, 81-108.
• Avcu, Ali (2020). İslam'ın İlk Marjinalleri - Gulât-ı Şia, Ankara: Fecr Yay.
• Ayan, Hüseyin (2002). Nesimi Nesimi Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri ve Türkçe Divanının Tenkitli Metni I, Ankara: TTK Basım Evi.
• Baloğlu, Adnan Bülent ve Bulğen, Mehmet (2011). "Tenasüh", DİA, C.40, 443-46.
• Biltekin, Halit (2018). Şeyhî Dîvânı, Erişim Adresi: https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/61044,seyhi-divanipdf.pdf?0, Erişim Tarihi: 13.01.2022.
• Can, Şefik (1997). Konularına Göre Mesnevî Tercümesi C.III, İstanbul: Ötüken.
• Çavuşoğlu, Mehmed ve Tanyeri, M. Ali (1981). Hayretî – Dîvân (Tenkidli Basım).
• Gölpınarlı, Abdülbâki (1969). 100 Soruda Türkiye'de Mezhepler ve Tarikatler, Erişim Adresi: http://library.lol/main/2C1AC8E080F377442CF6712A4D60DC1B, Erişim Tarihi: 10.01.2021.
• Gölpınarlı, Abdülbâki (2018). Yunus Emre – Hayatı ve Bütün Şiirleri, İstanbul: İş Bankası Kültür Yay.
• Güllüce, Veysel (2001). Reenkarnasyon İddiaları Karşısında Kur’ân-ı Kerîm, Erzurum.
• Güllüce, Veysel (2007). “Mevlana’ya İsnat Edilen Reenkarnasyon ve Evrim Görüşleri”, Uluslar arası Mevlana ve Mevlevilik Sempozyumu Bildirileri-II, 155-60.
• Güneş, Deva (2011). Misâlî Dîvânı (İnceleme-Metin), Yüksek Lisans Tezi, Dumlupunar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
• Güzel, Abdurahman (2021). Kaygusuz Abdâl Külliyatı - Şehzâde Alaâddin Gaybî, Ankara: TDK Yay.
• Hâşim Divanı (ty).
• İsen, Mustafa (1990). Usûlî Divanı, Ankara: Akçağ Yay.
• Kahraman, Bahattin (1989). Arşi Dîvanı’nın Tenkidli Metni I-II, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Kalkışım, Muhsin (1992). Şeyh Gâlib Dîvânı, Doktora Tezi, İ.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kanar, Mehmet (2011). Osmanlı Türkçesi Sözlüğü, İstanbul: Say Yay.
• Karaman, Fikret (2017). “Tenasuh ve Reenkarnasyon Üzerine Bir Değerlendirme”, İ.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, Bahar 2017/8(1), 9-34.
• Kavruk, Hasan (ty). Şeyhülislam Yahyâ Dîvânı, Erişim Adresi: https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/10655,seyhulislamyahyadivanihasankavrukpdf.pdf?0, Erişim Tarihi: 26.03.2023.
• Küçük, Mehmet Alparslan (2020). Orta Asya’dan Anadolu’ya Türk Geleneğinde “Don Değiştirme”, Bilig, Yaz 2020, Sayı:94, 97-122.
• Mengi, Mine (2020). Mesîhî Dîvânı, Erişim Adresi: https://ekitap.ktb.gov.tr, Erişim Tarihi: 2021.
• Tanyeri, Mehmet Ali ve Kaçalin, Mustafa S. (1994). Âhî (Benli Hasan) – Dîvân, İstanbul.
• Tarlan, Ali Nihat (1945). Hayâlî Bey Dîvânı, Erişim Adresi: https://upload.wikimedia.org/wikisource/tr/3/35/Hay%C3%A2l%C3%AE_Bey_Divan%C4%B1.pdf, Erişim Tarihi: 22.07.2021.
• Tarlan, Ali Nihad (2017). Fuzûlî Divanı Şerhi, Ankara: Akçağ Yay.
• Taş, Hakan (2010). Vusûlî / Dîvân [İncele-Metin-Çeviri-Açıklamalar-Dizin], Erişim Adresi: https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/10660,vusuli-divanipdf.pdf?0, Erişim Tarihi: 18.01.2020.
• Yalap, Hakan (2014). İsmâîl Rüsûhî-yi Ankaravî – Şerh-i Mesnevî (Mecmû’atu’l-Letâyif ve Matmûratu’l-Ma’ârif) (II. Cilt) (İnceleme-Metin-Sözlük), Doktora Tezi, Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi, Niğde.
• Yılmaz, Ali vd. (2010). Makâlât, Ankara: TDV Yay.
• Yitik, Ali İhsan (2011). “Tenasüh” mad., DİA, C.40, 441-43.
• Yücel, Bilal (ty). Adnî Divanı, Ankara: Akçağ Yay.
• Zavotçu, Gencay (2018). Aşk İlinden Gönül Dilinden, Kocaeli: Umuttepe Yay.