USEFULLNESS OF THE ELEMENTARY TURKISH DICTIONARIES FOR THE ACTIVITIES OF THE MEANING IN THE WORDS IN SEVENTH GRADE TURKISH LESSON TEXTBOOK

Yıl 2015, Sayı: 5, 141 - 158, 01.08.2015

Ömer Kemiksiz

Öz

One of the important functions of Turkish lessons is to improve students’ main language skills. In performing these important functions, the text in the textbooks has important place. In addition to the improve students’ reading and understanding skills, the texts have the function of enriching their vocabulary. In this respect, it should be paid attention on selecting the texts supporting the students’ vocabulary. Moreover, the dictionaries should be prepared carefully since they are the resources that the students examine in order to find the means of the unknown words. In the present study, the words directing the students to the dictionaries in the activities of the means in the words in the textbook designed by Cem Veb Ofset were identified. Then, the frequency of taking place of these words in the dictionaries prepared for elementary students was determined. In the study designed based on document analysis as a type of qualitative research, ten school dictionaries were selected randomly and examined. In the light of the findings of the present study, the words in the activities usually took place in school dictionaries and they are suitable for the students to be used.

Anahtar Kelimeler

Teaching Turkish, text, activity, meaning in the words, dictionary.

İLKÖĞRETİM TÜRKÇE SÖZLÜKLERİN 7. SINIF TÜRKÇE DERSİ ÖĞRENCİ ÇALIŞMA KİTABINDAKİ “KELİMEDE ANLAM” ETKİNLİKLERİNDE KULLANILABİLİRLİĞİ

Öz

Türkçe derslerinin en önemli işlevlerinden biri öğrencilerin temel dil becerilerinin geliştirilmesidir. Bu amacın gerçekleştirilmesinde ders kitaplarında yer verilen metinler önemli bir yer tutar. Metinlerin öğrencilerin okuma-anlama becerilerini geliştirmesinin yanında onların kelime hazinelerini zenginleştirme gibi bir fonksiyonu da vardır. Bu sebeple ders kitaplarına alınacak metinlerin öğrencilerin kelime dünyasına katkı sunacak şekilde olmasına dikkat edilmelidir. Öğrencilerin metinde anlamını bilmediği kelimeler için başvuracağı en önemli kaynak olan sözlüklerin de aynı özenle hazırlanması şarttır. Bu çalışmada Cem Veb Ofset tarafından hazırlanan 7. Sınıf Türkçe dersi öğrenci çalışma kitabındaki kelimede anlam etkinliklerinde öğrencileri sözlük kullanmaya yönlendiren kelimeler tespit edilmiş, daha sonra bu kelimelerin ilköğretimler için hazırlanan Türkçe sözlüklerde ne sıklıkla yer aldığı belirlenmiştir. Nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi ile gerçekleştirilen çalışmada rastgele seçilen on adet okul sözlüğü değerlendirmeye alınmıştır. Çalışmanın bulgularına göre incelenen okul sözlüklerinin genel olarak etkinliklerdeki kelimelere yer verdiği ve öğrenciler tarafından kullanılmasının uygun olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türkçe öğretimi, metin, etkinlik, kelimede anlam, sözlük.

Kaynakça

• Aksan, D. (2003). Her yönüyle dil-ana çizgileriyle dilbilim (3.Cilt). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Akyol, H. (2008). Türkçe ilk okuma yazma öğretimi. Ankara: Pegem Yayınları.
• Akyol, H. ve Temur, T. (2009). Kelime hazinesinin geliştirilmesi. A. Kırkkılıç ve H. Akyol (Ed.) İlköğretimde Türkçe öğretimi içinde. (s. 193-229). Ankara: Pegem Yayınları.
• Arı, G. (2013). Kelime öğretimi. C. Yıldız (Ed.) Kuramdan uygulamaya Türkçe öğretimi içinde. (s.337-363). Ankara: Pegem Yayınları.
• Baltaş, Ş. ve Gökalp, E. (2014). İlköğretim Türkçe sözlük. İstanbul: Bordo Siyah Yayınları.
• Benekçi, Ş. (2015). İlköğretim Türkçe sözlük. Damla Yayınevi: İstanbul.
• Calp, M. (2010). Özel eğitim alanı olarak Türkçe öğretimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Cengiz, M. ve Cengiz, M. (2010). İlköğretim Türkçe sözlük. İstanbul: Kare Yayınları.
• Çeçen, M.A. (2002). İlköğretim öğrencilerinde kelime hazinesinin geliştirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Çiftçi, Ö. ve Çeçen, M.A. (2013). Kelime öğretimi. A. Güzel ve H. Karatay (Ed.) Türkçe öğretimi el kitabı içinde. (s. 335-350).Ankara: Pegem Yayınları.
• Demir, C. (2006). Türkçe/ edebiyat eğitimi ve kişisel kelime serveti. Millî Eğitim Dergisi, 169, 207-226.
• Elbir, B. ve Yıldız, H. (2013). Türkçe öğretiminde sözlük kullanımı ve sözlükçülük. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü Dergisi Türkçenin Eğitimi Öğretimi Özel Sayısı, 11, 249- 268.
• Göçer, A. (2001). Türk dili ile ilgili sözlüklere genel bir bakış ve günümüz ilköğretim sözlükleri. Türk Dili Dergisi, 598,388-403.
• Göçer, A. (2009). Türkçe eğitiminde öğrencilerin söz varlığını geliştirme etkinlikleri ve sözlük kullanımı. Turkish Studies, 4 (4), 1025-1055.
• Göçer, A. (2015). Türkçe dersi metin işleme sürecinde bağlam temelli sözcük öğretimi ve etkin sözcük dağarcığı oluşturmadaki işlevi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 3(1), 48-63.
• Göğüş, B. (1978). Türkçe ve yazın eğitimi. Ankara: Gül Yayınevi.
• Güneş, F. (2014). Türkçe öğretimi yaklaşımlar ve modeller. Ankara: Pegem Yayınları.
• Güzel, A. ve Karadağ, Ö. (2011). Türkçe eğitimi açısından okul sözlükleri. 3. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu Bildirileri. Dokuz Eylül Üniversitesi,16-18 Aralık 2010, İzmir. S. 449-456.
• Kaçmaz, E. (2012). İlköğretim Türkçe sözlük. Ankara: Gönül Yayıncılık.
• Karadağ, Ö. ve Kurudayıoğlu, M. (2010). 2005 Türkçe programına göre hazırlanmış ilköğretim birinci kademe Türkçe ders kitaplarının kelime hazinesi. Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, 27, 423- 436.
• Karadağ, Ö. (2011). İlköğretim Türkçe sözlüklerinin hazırlanmasında temel ölçütler. Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, 30, 193-206.
• Karadüz, A. (2009). Sözlük, sözcük anlamı ve öğrenme üzerine. Turkish Studies, 4 (4), 636-649.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Karatay, H. (2007). Kelime öğretimi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27 (1), 141-153.
• Komisyon. (2008). İlköğretim Türkçe sözlük. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• Komisyon. (2009). İlköğretim Türkçe sözlük. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Korkmaz, Z. (2010). Gramer terimleri sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları.
• Kuşçu, H. (2015). İlköğretim Türkçe altın sözlük. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
• MEB. (2006). İlköğretim Türkçe dersi (6, 7, 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: MEB Yayınları.
• MEB. (2009). İlköğretim Türkçe dersi (1-5. sınıflar) öğretim programı. Ankara: MEB Yayınları.
• Melanlıoğlu, D. (2013). Ortaokul öğrencilerinin sözlük kullanma alışkanlıkları: nitel bir araştırma. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 2(2), 266-284.
• Okur, A. (2011). İlköğretim Türkçe sözlükleri üzerine. Turkish Studies, 6 (1), 1512-1529.
• Özafşar, S. (2015). Türkçe sözlük. İstanbul: İlk Adım Yayınevi.
• Özbay, M. ve Melanlıoğlu, D. (2008). Türkçe eğitiminde kelime hazinesinin önemi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5 (1), 30-45.
• Püsküllüoğlu, A. (2014). Ortaokul Türkçe sözlük. Ankara: Arkadaş Yayınevi.
• Sever, S. (2011). Türkçe öğretimi ve tam öğrenme. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Şahbaz-Dağlıoğlu, E. (2014). İlköğretim Türkçe 7 öğrenci çalışma kitabı. Ankara: Cem Veb Ofset.
• Şenyıldız, A. (?). İlköğretim Türkçe sözlük. İstanbul: Şenyıldız Yayınevi.
• Tosunoğlu, M. (1999). Kelime servetinin eğitim öğretimdeki yeri ve önemi. Millî Eğitim Dergisi, 144, 71-73.
• Ünalan, Ş. (2006). Türkçe öğretimi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Yaman, H. (2010). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin sözlü kullanma alışkanlıkları üzerine bir değerlendirme. Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, 27, 735-751.
• Yaman, H. ve Dağtaş, A. (2014). Ortaokul 6, 7 ve 8. sınıf öğrencilerinin sözlüklere yönelik tutumları: betimsel bir analiz. Turkish Studies, 9 (3), 1581-1597.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, C. ve Okur, A. (2010). İlköğretim okullarındaki okuma etkinliklerinde göz ardı edilen bir konu: sözcük öğretimi. Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, 27, 753-773.
• Yılmaz, E. ve Koçmar, Y. (2009). İlköğretim okulları (6., 7., 8. sınıflar) için hazırlanan Türkçe sözlüklerin Türkçe ders kitaplarındaki söz varlığını yansıtması bakımından değerlendirilmesi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 79-98.