GERÇEĞİN YENİDEN İNŞASI: BULUNTU BELGESELLERDE YÖNETMENİN KONUMU: AYI ADAM BELGESELİ ÖRNEĞİ

Yıl 2025, Cilt: 5 Sayı: 2, 132 - 146, 30.09.2025

Musa Ak

Öz

Günümüzde dijital teknolojinin gelişmesi ve yaygınlaşmasıyla birlikte belgesel filmlerin üretimi ve ulaşılabilirliği artmıştır. Özellikle arşiv görüntülerin dijital platformlar üzerinden kolaylıkla kullanılabilir hale gelmesi yeni ifade biçimlerinin ortaya çıkmasına olanak sağlamıştır. Belgesel film mecrasında ortaya çıkan bu yeni ifade biçimlerinden biri de buluntu belgesellerdir. Buluntu belgeseller; başkaları tarafından çekilmiş cep telefonu görüntüleri, güvenlik kamerası görüntüleri ve haber içerikleri gibi amatör veya profesyonel imajların buluntu belgesel yönetmeni tarafından farklı bir bağlamda yeniden kurgulanmasıyla oluşturulan filmlerdir. Bu tür belgesellerin en önemli özelliği ise masa başında farklı zaman ve mekanlarda kayıt altına alınmış görsel materyallerin bir araya getirilmesiyle oluşturulmalarıdır. Başka bir ifadeyle imgeler aracılığıyla gerçeğin yeniden inşa edilmesidir.
Bu bağlamda amaçlı örnekleme yöntemiyle belirlenen önemli buluntu belgesellerden biri olan Werner Herzog’un Ayı Adam (Grizzly Man, 2005) belgeselinde yönetmenin konumu; arşiv görüntülerin kullanılması ve imajların yeniden bağlamlandırılması, melez ve deneysel bir yaklaşım, başkasının görüntüleri üzerine anlatı kurmak ve gerçeği yeniden inşa etmek temaları altında betimsel analiz yöntemiyle değerlendirilmiştir. Çünkü bu temalar buluntu belgesellerin özellikleri olmalarının yanı sıra yönetmenin de belgesel film yapım biçimine yönelik etik ve estetik tavrını ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Buluntu Belgesel , Ayı Adam , Werner Herzog , Belgesel Sinema , Yönetmen

THE RECONSTRUCTİON OF REALİTY: THE DİRECTOR’S POSİTİON İN FOUND FOOTAGE DOCUMENTARİES: A CASE STUDY OF GRİZZLY MAN

Öz

In the contemporary era, the evolution and mass adoption of digital technologies have profoundly transformed both the creation and the reach of documentary cinema. Specifically, the accessibility of and the ability to employ archival materials through digital technologies have fostered the emergence of innovative forms of expression. One of the innovative forms of expression in documentary filmmaking is the genre known as found documentaries. Found documentaries are characterized by the deliberate repurposing and recontextualization of archival and amateur footage, including recordings from mobile phones, security cameras, and news outlets, which are reframed by the director to convey new meanings. The defining characteristic of this documentary genre is the process of gathering and integrating visual content shot at various times and settings, thereby enabling a reconstruction of reality through images.
Werner Herzog’s Grizzly Man (2005), a prominent found documentary selected through purposive sampling, is analyzed through the lens of the director’s role. The descriptive analysis method is applied to examine themes such as archival footage usage, hybrid and experimental narrative forms, and the reconstruction of reality through narratives crafted from images created by others. These themes serve both to characterize found footage documentaries and express the director’s ethical and aesthetic position on the documentary production process.

Anahtar Kelimeler

Found Footage Documentary , Grizzly Man , Werner Herzog , Documentary Film , Director

Kaynakça

• Ak, M. (2022). Dijitalleşme ve Yeni Medya Döneminde Belgesel Film Estetiği. İstanbul: Doruk Yayınları
• Armes, R. (2011). Sinema ve Gerçeklik Tarihsel Bir İnceleme. (Barkot, Z. Ö. Çev), İstanbul: Doruk Yayıncılık
• Arnheim, R. (2002). Sanat Olarak Sinema, (Ünal. R. Çev.), Ankara: Öteki Yayınevi
• Aytekin, H. (2017). Türkiye’de Toplumsal Değişme ve Belgesel Sinema. İstanbul: BSB Yayınları
• Barnard, T. (2020). Mizansen, Dekupaj, Montaj (Demirtaş, B. Çev.), Dekupaj, 76-146. Eskişehir: Yort Yayınları
• Baudrillard, J. (2018). Sanat Komplosu. (Gen, E. ve Ergüden, I. Çev.), 6.Baskı, İstanbul: İletişim Yayınları
• Benjamin, W. (2015). Teknik Olarak Yeniden Üretilebilirlik Çağında Sanat Yapıtı. (Sarı, G., Çev.), İstanbul: Zeplin kitap
• Bordwell, D. & Thompson, K. (2012). Film Sanatı. (Yılmaz, E. & Onat, E. S. Çev.), De ki Yayınları
• Elmacı, T. (2011). Belgesel Sinema 2009-2010, (Aytekin, H., Ed.) Belgeselde Çoğalan İmge Buharlaşan Anlam. 41-50. İstanbul: BSB Yayınları
• Gaensheimer, S. & Schafhausen, N. (2020). İmajlarla Düşünmek (Üngür, E. Çev.), Önsöz, 15-16. Eskişehir: Yort Yayınları
• Gaudreauld, A. & Philippe, M. (2020). Kinematik Dönemeç: On Soruda Filmin Dijital Çağı .Eskişehir: Yort Yayınları
• Gürata, A. (2020). İmajlarla Düşünmek (Üngür, E. Çev.), Sönmeyen İmajlar, 7-13. Eskişehir: Yort Yayınları
• Herzog, W. (Yönetmen). (2005) Ayı Adam [Film]. ABD: Discovery Docs, Real Big Production, Lions Gate Entertainment
• Kıraç, R. (2008), Belgesel Sinema-2008. (Kutay. U., Ed.), Estetik Üstüne Meltem. İstanbul: BSB Yayınları
• Kessler, F. (2020). Mizansen, Dekupaj, Montaj (Demirtaş, B. Çev.), Mizansen, 6-75, Eskişehir: Yort Yayınları
• Kibaroğlu, B. (2019). Buluntu Filmler ve Korku Sinemasında Gerçeklik Yanılsaması. SEKANS Sinema Kültürü Dergisi. Ağustos 2019 | Sayı e11 : 1 28-139
• Kolker, R. (2009). Film, Biçim ve Kültür, (Ertınaz, F., Güney, A., Özen, Z., Şakır, O., Tokem, B., Tunalı, D., Yılmaz, E., Çev.) 2.Baskı. Ankara: De Ki Yayınevi
• Köprü, M. (2024). Kadrajın Ardına Bakmak: Kamera Arkası Çekimlerin Eski Ve Yeni İşlevleri Üzerine. Kurgu, 32(1), 74-92.
• Mükerrem, Z. (2016), Belgesel Estetiği Üzerine Düşünceler. Konya: Literatürk Academia
• Nichols, B. (2017). Belgesel Sinemaya Giriş, (Eruçman, D., Ed.), İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi
• Oktan, A. (2005). Türkiye’de Belgesel Sinema ve Süha Arın: Sanatın ve Bilimin Kesiştiği Noktada Bir Belgesel Sinemacı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Özçınar, M. (2011). Belgesel Sinema 2009-2010, (Aytekin, H., Ed.) Belgesel Sinemanın Ontolojik Kökeni ve Yarattığı Gerçeklik İmgesi Üzerine Bir Tartışma, 55-62. İstanbul: BSB Yayınları
• Rabiger, M. (2020). Bir Belgeseli Gerçekleştirmek (Asatekin, Ç. ve Şahin, F. Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Rombes, N. (2020). 10 /40/ 70 Dijital Film Kuramı Çağında Kısıtlamanın Özgürleştiriciliği (Çev. Demirtaş, B. & Canpolat, İ.E., Çev.). Eskişehir: Yort Yayınları
• Rotha, P. (2000). Belgesel Sinema. (Şener, İ., Çev.). İstanbul: İzdüşüm Yayınları
• Sauders, D.(2014). Sinemaya Giriş: Belgesel. (Kanıyaş, A. N., Çev). İstanbul: Kolektif Kitap
• Susam, A. (2015). Toplumsal Bellek ve Belgesel Sinema, İstanbul: Ayrıntı Yayınları
• Wees, W. C. (1993). Recycled Images: The Art and Polltics Of Found Footage Films, Anthology Film Archives: New York City
• Ziss, A. (2016). Estetik Gerçeği Sanatsal Özümsemenin Bilimi (Şahan, Y., Çev.). İstanbul: Hayalperest Yayınevi