TÜRK TELEVİZYON DİZİLERİNDE DÖNÜŞEN AİLE TEMSİLİ: ŞAKİR PAŞA AİLESİ DİZİSİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2025, Cilt: 5 Sayı: 2, 163 - 183, 30.09.2025

Ekin Bahar İlik , Zeynep Nihan Bakır

Öz

İlk dönemlerinde halkı bilgilendirmek amacıyla kullanılan televizyonun zamanla bu işlevi değişmiş, eğlenceye ve tüketime odaklanan bir araç haline gelmiştir. Bu değişim, televizyon içeriklerine ve dizilerindeki aile temsillerine de yansımıştır. Dizilerde inşa edilen aile temsili, zamanla medyanın gereksinimlerini besleyecek bir biçimde dönüştürülmüştür. Bu çalışma, popüler dizi içeriklerinden biri olduğu düşünülen Şakir Paşa Ailesi: Mucizeler ve Skandallar adlı dizinin, aile içerisindeki yasak ilişkinin temsiline ve ailenin yaşayış biçimlerine odaklanmaktadır. Bu yasak ilişkinin anlatı içinde nasıl sunulduğu, hangi anlatı stratejileriyle meşrulaştırıldığı ve bu sürecin toplumsal normlarla nasıl ilişkili olduğu ayrıntılı biçimde incelenmiştir. Araştırmanın amacı Şakir Paşa Konağı dizisindeki yer alan ailenin sunuluş biçiminin izleyiciye yansımasını incelemektir. Dizinin 1. ve 6. bölümleri arasındaki sahneler nitel araştırma yöntemlerinden biri olan betimsel analiz yöntemiyle çözümlenmiş, üç temel başlık altında sınıflandırılmıştır. Duygusallık, aile içi şiddet ve cinsellik temaları sahnelerde kullanılan görsel ve işitsel anlatım teknikleri, karakterler arası ilişkiler ve dramatik yapı üzerinden değerlendirilmiştir. Her tema altında, sahnelerin dramatik yapıya katkısı, karakter temsilleri ve izleyiciye sunulan duygusal yönlendirme biçimleri incelenmiştir. Duygusal müzikler, yavaşlatılmış sahneler ve genel atmosfer, izleyicinin ahlaki sorgulamanın ötesinde olayla duygusal bağ kurmasını sağlamaktadır. Şakir Paşa Ailesi: Mucizeler ve Skandallar dizisinde görüntüler ve anlatım diliyle aile içi yasak ilişki meşrulaştırılmaktadır. Dizi, izleyiciye yalnızca dramatik bir öykü sunmakla kalmaz, aynı zamanda toplumsal kuralları ve aile yapısını yeniden üretir. Aile değerleri ve mahremiyetini olumsuz etkileyecek sembollerin ve göstergelerin yansıtıldığı dizi de seyircilerine yönelik olumsuz bir algı sürecinin ekildiği görülmektedir. Çalışmanın dizilerdeki aile kavramının üzerinden kurgulanan anlam yaratma sürecini ortaya koyması açısından alana katkı sunulacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Televizyon , Medya , Dizi , Aile , Temsil

TRANSFORMING FAMILY REPRESENTATION IN TURKISH TELEVISION SERIES: A STUDY ON THE SERIES ŞAKİR PAŞA FAMILY

Öz

Television, which was initially used to inform and educate the public, has changed this function over time and has become a tool focused on entertainment and consumption. This change is also reflected in television content and family representations in series. The family representation constructed in series has transformed over time in a way that will feed the needs of the media. This study focuses on the representation of the forbidden relationship within the family and the lifestyles of the family in the series Şakir Paşa Family: Miracles ve Scandals, which is considered to be one of the popular series. Within the framework of this study, analysis was made on how a forbidden relationship has presented in the narrative, which narrative strategies legitimize it and how this process is related to social norms are analyzed in detail. The aim of the research is to examine the reflection of the way the family is presented in the series Şakir Paşa Familiy on the audience. The scenes between the first and sixth episodes of the series were analyzed using the descriptive analysis method and classified under three main headings. The themes of emotionality, domestic violence and sexuality were evaluated through the visual and auditory narration techniques used in the scenes, the relationships between the characters and the dramatic structure. Under each theme, the contribution of the scenes to the dramatic structure, the character representations and the emotional guidance styles presented to the audience were examined. Emotional music, slowed-down scenes and the general atmosphere ensure that the audience establishes an emotional connection with the event beyond moral questioning. In the series Şakir Paşa Family: Miracles and Scandals, while the forbidden relationship within the family is legitimized with the images and narrative language, the woman is shown as both an emotional and sexual object. The series not only presents the audience with a dramatic story, but also re-produces the social rules and family structure. It is also observed that a negative perception process is cultivated towards the audience in the series, where symbols and indicators that will negatively affect family values and privacy are disseminated. We believe that this research will contribute to the field with its revealing the meaning-creation process constructed over the family concept in the series.

Anahtar Kelimeler

Television , Family , Series , Media , Representation

Kaynakça

• Acar, Ö., & Koçak, H. (2023). Etkileşimlerin ve görünürlüklerin arttığı sosyal medyanın aile işleyişine etkisi. International Social Mentality and Researcher Thinkers Journal, 9(67), 2723–2732.
• Adorno, T. W. (2007). Kültür endüstrisi. İletişim Yayınları.
• Adorno, T. W., & Horkheimer, M. (2010). Aydınlanmanın diyalektiği. Kabalcı Yayınları.
• Anadolu Ajansı. (22 Şubat 2025). RTÜK Başkanı Şahin’den yayını durdurulan diziye ilişkin açıklama. (5 Mart 2025). https://www.aa.com.tr/tr/gundem/rtuk-baskani-sahinden-yayini-durdurulan-diziye-iliskin-aciklama/3489866?utm
• Atuk, F. G. (2021). Kadın, şiddet, medya ve temsil ilişkisini yeniden düşünme: Medyada ve medya aracılığı ile kadına karşı kadın şiddeti. Aksaray İletişim Dergisi, 3(2), 258-285.
• Balcı, F. (2016). Yılanların Öcü örneğinde gelenekten diziye aktarılan türküler (ilk on dört bölüm). Uluslararası Beşeri Bilimler ve Eğitim Dergisi, 2(1), 1–14.
• Baudrillard, J. (2011). Simülakrlar ve simülasyon. Doğu Batı Yayınları.
• Büyükyonca, G. (2019). Türk televizyon dizilerinin geleneksel Türk aile yapısına olan etkisinin popüler kültür bağlamında incelenmesi: Bir aile dizisi üzerine analiz. Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çelik, N. (2020). Televizyon dizilerinde aile temsilleri: Karşılaştırmalı bir analiz. Aile Kurumunun Bekasına Yönelik Çağdaş Fırsatlar/Tehditler Bildiriler Kitabı, 312–413.
• Çepni, S. (2014). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş. Celepler Matbaacılık.
• Cevher, R. (2020). Kitap incelemesi: Kamular türkü söyleyin – George Gerbner’in Yetiştirme Kuramı bakımından özgün araştırmalar. Atatürk İletişim Dergisi, 20, 121–124.
• Çığ, Ü. (2011). “George Gerbner”, Kadife karanlık II: Ayna şövalyeleri, Barış Çoban (Ed.). Su Yayınları.
• Çığ, Ü. (2018). Neoliberal dönemde medyanın dönüşümü ve Gerbner’i yeniden düşünmek. Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi, 29, 1–20.
• Çimen, L. K. (2008). Türk töresinde kadın ve aile. IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
• Çoban, D., & Kaplan, M. (2022). Aile içi şiddette medyanın rolü. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Kadın ve Aile Araştırmaları Dergisi, 2(1), 127–146.
• Ekmekçioğlu, G. (2019). Ekme yetiştirme kuramı bağlamında Kırşehir örnekleminde medyada kadın algısı. Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Elitaş, T., & Keskin, S. (2016). Küreselleşme sürecinde değişen geleneksel Türk aile yapısının televizyon dizilerindeki temsili. Journal of History School.
• Erdenk, E. (2012). Yerli dizilerde aile kavramının sunumu: Çocuklar Duymasın dizisi örneği. E. Dağtaş (Ed.), Küreselleşme, medya ve toplum. Birgün Kitap Yayıncılık.
• Fiske, J. (2010). Understanding popular culture. Routledge.
• Fromm, E. (1996). Sağlıklı toplum. Payel Yayınevi.
• Gerbner, G. (1996). The hidden side of television violence. In H. Schiller et al. (Eds.), Invisible crisis,27–34. Westview Press.
• Gerbner, G. (2010). Telling all the stories: Children and television. Sacred Heart University Review, 16(1), 37–54.
• Gündüz, T., Akyüz, A. N.,&Büyükşahin Sunal, A. (2020). Çocuk ve ergenlerde televizyon izleme sıklığı ve toplumsal cinsiyet kalıpyargıları: Ekleme kuramı bağlamında bir derleme çalışması. Nesne, 8(17), 333–358.
• Güngör, N. (2013). İletişim kuram ve yaklaşımlar. Siyasal Kitabevi.
• Hatipler, M. (2017). Postmodernizm, tüketim, popüler kültür ve medya. Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi (1), 32-50
• İlgün, A. (2006). 1990’lardan günümüze TV dizilerinde Türk aile yapısı. Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Karakoç, E. (2014). Medya aracılığıyla popüler kültürün aktarılmasında toplumsal değişkenlerin rolü. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 3(2).
• Kula, N. (2012). TV dizileri yoluyla yeniden üretilen tüketim kültürü. Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 1(4).
• Mutlu, M. (2021). Popüler kültürün ekonomi, teknoloji, medya, moda ve beden alanlarının kısa bir eleştirisi. Sosyologca, 22, 151–166.
• Okuroğlu, M. S. (2012). Türkiye’de medya tekelleşmesinin ekonomisi ve medya siyasaları. E. Dağtaş (Ed.), Küreselleşme, medya ve toplum. Birgün Kitap Yayıncılık.
• Özer, Ö. (2017). Medyada şiddet kullanımı: Şiddet ekonomisi, medyanın ideolojik şiddeti ve yetiştirme kuramı açısından bir değerlendirme. Marmara İletişim Dergisi, 27, 1–19.
• Özer, Ö. (2024). Medyada şiddetin temsili. TRT Akademi, 9(20), 5-33.
• Özkan, S. (2017). Gerbner’in kültürel göstergeler kuramı bağlamında televizyon haber içeriklerine ilişkin bir araştırma. Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi, 2(4), 129-141.
• Özçetin, B. (2024). Kitle iletişim kuramları: Kavramlar, okullar, modeller. İletişim Yayınları.
• Schiller, H. (1993). Zihin yönlendirenler, Çev. Cevdet Cerit, İstanbul: Pınar Yayınları.
• Slattery, M. (2015). Sosyolojide temel fikirler. Ü. Tatlıcan; Ü. Tatlıcan & G. Demiriz (Eds.). Sentez Yayıncılık.
• Tarhan, S. H., &Karakoç, E. (2020). Popüler kültür ürünü olarak televizyon dizilerinde ideolojinin sunumu. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(1), 70–91.
• Ünür, E. (2022). Kültürel Göstergeler projesi kapsamında Türk sinemasında şiddet ve cinsellik. Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 119–161.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8. baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, Y., & Pekdemir, G. (2022). Televizyon dizilerinde ailenin kültürel temsilinin kurgusal dönüşümü: ‘Yasak Elma’ dizisi örneği. Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi 7(14), 6–25.