Medya Okuryazarlığının Toplumsal Karşılığı Üzerine Ampirik Bir Çalışma (Elazığ İli Özelinde Akademisyenler İle Vatandaşlar Arasında Karşılaştırmalı Bir Analiz)Üzerine Ampirik Bir Çalışma (Elazığ İli Özelinde Akademisyenler İle Vatandaşlar Arasında Karşılaştırmalı Bir Analiz)

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 1, 48 - 72, 30.06.2019

Merve Barut Mustafa Yağbasan

Öz

Teknolojinin hızla geliştiği günümüzde kitle iletişim araçlarının işlevleri artmakta ve kullanımı çeşitlenmektedir. Bu çeşitliliğe ayak uydurmak, zorunlu bir hal almakla birlikte medya tarafından gönderilen yazılı, sözlü, işitsel iletileri zararlı ve yararlı ayrımına tabi tutarak almak, medya iletilerinin bilinçli tüketimi konusunda önem arz etmektedir. Bu bilince, medya okuryazarlığı donanımıyla erişmek mümkündür. Medya okuryazarlığı, medya iletilerini doğru algılayabilecek donanıma sahip olma ve bu iletileri eleştirel bir bakış açısıyla yorumlama yetkinliğidir denilebilir. Bu bağlamda bu çalışmanın amacı Elazığ ili özelinde bilgi düzeyi bakımından iki farklı kesimi temsil eden akademisyenler ile vatandaşların medya okuryazarlığı bilinci, medya okuryazarlığından haberdar olma durumları ve medya okuryazarlığı kavramını yaşamlarında ne denli uygulayabildikleri konusunda karşılaştırmalı bir analiz yaparak medya okuryazarlığının toplumsal karşılığını ortaya çıkarmaktır. Çalışma, Elazığ ilinde yaşayan 384 vatandaş ve Fırat Üniversitesinde çalışan 200 akademisyene rastgele (yansız) örneklem yoluyla yapılan yüz yüze anket çalışmasıyla ortaya konulmuştur. Elazığ ili özelinde akademisyenler ile vatandaşlar arasında karşılaştırmalı analizin yapıldığı anket çalışmasında, araştırmanın başlangıcında ortaya
konulan hipotezler, test edilmeye çalışılmıştır. Anketlerden elde edilen veriler; SPSS 22.0 programına girilerek değerlendirilmiş ve yorumlanmaya çalışılmıştır. Araştırma sonucunda değer atfedilebilecek önemli bilimsel verilere ulaşılmıştır. Bu bağlamda; medya okuryazarlığının bilinirliği, farkındalığı, düzeyi ve gündelik yaşam patriğindeki uygulanabilirliği belirgin ve açık farklar olmamakla birlikte yüzdelik dilimler açısından vatandaşlara oranla akademisyenlerde daha yüksek olduğu ve iki kesim (değişken) arasındaki (ki-kare) x² çözümlemesinde medya okuryazarlığının toplumsal karşılığının entelektüel düzlemde daha baskın olduğu sonucuna ulaşılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

medya, okuryazarlık, elazığ, vatandaş, akademisyen

An Empirical Study on the Social Opportunity of Media Literacy (A Comporative Analysis Between Academicians and Citizens in Elazığ)

Öz

Nowadays, with the rapid development of technology, the functions of mass media are increasing and their usage is diversified. Taking this diversity as a necessity and it is important to consciously consume the media messages by subjecting the written, verbal, and audible messages sent by the media to harmful and useful distinctions. It is possible to achieve access to media literacy with this awareness. Media literacy is the ability to have capability that can correctly perceive media messages and to interpret these messages from a critical point of view. In this context, the purpose of the study is to reveal the social balance of media literacy by making comparative analyzes on the awareness of media literacy, awareness of the media literacy and the extent to which citizens apply the concept of media literacy in their lives in Elazığ city, with academicians and citizens who representing two different levels in terms of knowledge
level. The study was conducted through a face-to-face survey conducted by random (neutral) sample of 384 citizens living in Elazığ in 2018-2019 and 200 academics working at Fırat University. In Elazığ province, a comparative analysis was conducted between academicians and citizens that in the questionnaire study, the hypotheses revealed at the beginning of the research were tried to be tested. The data obtained from the questionnaires were evaluated and interpreted by entering SPSS 22 program. As a result of the research, important scientific data that can be attributed to value have been obtained. In this context; the awareness, awareness level of media literacy, and applicability in everyday life are higher in the academics than in the citizens fraction (variable) in terms of percentiles, with no clear and obvious differences, and the social confrontation of media literacy is more dominant in the intellectual level in the (rec square) (x²) has been achieved. 

Anahtar Kelimeler

media, literacy, elazig, citizen, academician

Kaynakça

• 1- Alagözlü, Ç. (2012). “Türkiye’de ve Avrupa Birliği Ülkelerinde Medya Okuryazarlığı”, T.C Radyo ve Televizyon Üst Kurulu, Uzmanlık Tezi, ss:1-109.
• 2- Altun, A. (2010). Medya Okuryazarlığının Sosyal Bilg¬iler Programlarıyla İlişkilendirilmesi ve Öğretimi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Dok¬tora Tezi, Ankara.
• 3- Altun, A. (2014). “Medya Okur Yazarlığı Eğitimine Yönelik Türkçe Yayınlar: Bir Bibliyografya Denemesi”, Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, ss:5-15.
• 4- Bakan, U. (2010). İlköğretim Medya Okuryazarlığı Ders¬inin Öğrencilerin Eleştirel Düşünme Becerilerine Etkisi”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.
• 5- Creswell, W. (2013). Nitel, Nicel ve Karma Yöntem Yaklaşımları Araştırma Deseni, (4. Baskıdan Çev.), Eğiten Kitap Yayınları, Ankara.
• 6- Çelik, M. (2008). Egemen İdeolojinin Bir Aracı Olarak Medya ve Eleştirel Farkındalığın Gerekliliği: Medya Okuryazarlığı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• 7- Çetinkaya, S. (2008). Bilinçli Medya Kullanıcıları Yaratma Sürecinde Medya Okuryazarlığının Önemi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• 8- Elma, C. ve Diğ. (2010). “Türkiye’de Medya Okuryazarlığı Eğitimi: Medyanın İşleyişi ve Etik İlkeler Açısından Bir Değerlendirme”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, ss:1414-1458.
• 9- Gedik, M. (2015). “Türkçe Öğretmenliği Adaylarının Medya Okuryazarlığına İlişkin Görüşleri”, A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, ss:779-809.
• 10- Görmez, E. (2015). “Etkili Medya Okuryazarlığı Eğitimi ve Uygulamalarından Örnekler”, Bitlis Eren Üniversitesi Sos. Bil. Enstitüsü. Dergisi, Cilt:4 Sayı:1,ss:93-112.
• 11- İnal, K. (2009). Medya Okuryazarlığı Elkitabı, Ütopya Yayınevi, Ankara.
• 12- Kaptan, S. (1993). Bilimsel Araştırma ve İstatistik Teknikleri, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Yayınları, Ankara.
• 13- Karaman, M. (2010). “Öğretmen Adaylarının TV ve İnternet Teknolojilerini Kullanma Amaç ve Beklentilerinin Medya Okuryazarlığı Bağlamında Değerlendirilmesi”, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3/2, ss:51-62.
• 14- Krejcie and Morgan (1970). “Determining Sample Size For Research Activities”, Educationalmand Psychological Measurement, USA.
• 15- Kurt, A. A. ve Kürüm, D. (2010). “Medya Okuryazarlığı ve Eleştirel Düşünme Arasındaki İlişki: Kavramsal Bir Bakış”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl: 2, Sayı: 2, ss: 20-34.
• 16- Önal, H. İ. (2007). “Medya Okuryazarlığı: Kütüphanelerde Yeni Çalışma Alanı”, Türk Kütüphaneciliği, 21-3, ss: 35-359.
• 17- Sadriu, S. (2009). Seçmeli Medya Okuryazarlığı Dersi Alan İlköğretim İkinci Kademe Öğrencilerinin Ders Sonu Çıktılarına Yönelik Bir Pilot Araştırma, İstanbul Üniversitesi Sos. Bil. Enst, Yayınlanmamış Yüksek L. Tezi, İstanbul.
• 18- Semiz, L. (2013). Ortaokul Öğrencilerinin Medya Okuryazarlığı Yeterlikleri ve Medya Okuryazarlığı Dersini Yürüten Öğretmenlerin Karşılaştıkları Sorunlar, Gazi Üniversi¬tesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• 19- Solmaz, B. ve Yılmaz, R. A. (2012). “Medya Okuryazarlığı Araştırması ve Selçuk Üniversitesi’nde Bir Uygulama”, Selçuk İletişim Dergisi, 7 - 3, ss:55-61.
• 20- Şahin, A. (2011). Öğretmenler, Öğretmen Adayları ve Medya ile Bağı Olan Herkes İçin Eleştirel Medya Okuryazarlığı, Anı Yayıncılık, Ankara.
• 21- Şahin, M. (2012). Medya Okuryazarlığı Dersi Alan ve Alma¬yan İlköğretim Okulu Öğrencilerinin Medya Tüketim Alışkanlıkları Farklılaşması, Marmara Üniversitesi Sos. Bil. Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• 22- Taşkıran, N. (2007). Medya Okuryazarlığına Giriş, Beta Yayınları, İstanbul.
• 23- Türkoğlu, N. ve Şimşek, M. (2007). Medya Okuryazarlığı, Kalemus Yayınları, İstanbul.
• 24- Yılmaz, E. (2013). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Gazete ve Dergi Takip Etme Alışkanlıkları ile Eleştirel ve Medya Okuryazarlık Düzeyleri Arasındaki İlişki, Adnan Menderes Üniv. Sos. Bil. Enstitüsü, İlköğretim Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Aydın.