SENÂYÎ’NİN “KEREM” REDİFLİ KASİDESİNİN GELENEK İÇİNDEKİ YERİ

Yıl 2018, , 76 - 86, 27.12.2018

Neslihan Polat

https://doi.org/10.33157/INTURE.2019.0

Öz

Mollâ Câmî’nin Şevâhidü’n-nübüvve li-takviyeti ehli’l-fütüvve adlı Farsça eserini
Türkçeye tercüme eden mütercimlerden biri de XVI. yüzyıl şairlerinden
Senâyî’dir. Şairin, Divân’ı ve Ravzatü’l-ebrâr adlı manzum bir eseri
daha bulunduğu tezkireler tarafından kaydedilmişse de henüz bu eserlere
ulaşılamamıştır. Mevcut bilgilere göre Senâyî’nin günümüze ulaşabilmiş tek
eseri olan söz konusu tercümede Hz. Muhammed’in mucizeleri, ehl-i beytin ve
sahabelerin menkıbeleri anlatılmış; bu eser Kânûnî Sultan Süleymân’a sunulmak
için kaleme alınmıştır. Senâyî’nin bu eseri daha ziyade mensur bir metin
olmakla beraber içerisinde Arapça ve Farsça manzumeler de ihtiva eder. Bu
tercüme içerisinde mütercimin telif ettiği bazı manzum kısımlar da yer
almaktadır. Bu çalışmada, söz konusu kısımlardan biri olan “kerem” redifli
manzume incelenmiş, bilhassa Necâtî Bey ve Hayâlî Bey’in aynı redifli şiirleri
ile olan ortaklıkları başta olmak üzere manzumenin diğer “kerem” redifli
kasideler içindeki yeri üzerine düşünülmüştür. Tespit edilmiş olan “kerem”
redifli kasideler af dileği ya da ihsan beklentisi gibi maksatlarla yazılmış ve
bir devlet büyüğüne sunulmuştur. Senâyî’nin tevhîd türünde yazılmış olan bu
manzumesi özellikle yazılış amacı bakımından diğer örneklerden ayrılmaktadır

Anahtar Kelimeler

Mollâ Câmî, Senâyî, Şevâhidü’n-nübüvve, kerem kasidesi

THE PLACE OF THE SANAI’S ODE WITH THE “KEREM” REDIF IN TRADITION

Öz

     One of the interpreters, who translated
the Persian poem of Mulla Jami named “Şevâhidü’n-nübüvve
li-takviyeti ehli’l-fütüvve”, is the 16th century poet Sanai. Even
though it was stated by the collection of biographies that the poet has
Collected Poems and another poetry book named ‘Ravzatü’l-ebrâr’, this book
has not been found yet. According to the available information, miracles of
Prophet Mohammed and tales of ahlul bayt and the companions of Prophet Mohammed
are narrated in the said translation, which is the only book of Sanai that has
reached the present day; and this book was written for being presented to
Suleiman the Magnificent.  Despite the
fact that this book of Sanai is more of a prosaic text, it also includes some
Arabic and Persian poems. There are some poetic parts in this translation that
was compiled by the interpreter. The poem with “kerem” redif, which is one of
those poetic parts, is examined in this study, and the place of the poem within
the other odes with “kerem” redif was considered, most particularly its common
points with the poems of Necâtî
Bey and Hayâlî Bey containing same redifs. The identified odes with “kerem”
redif were written with the purposes of appealing for mercy or the expectance
of gift, and they were presented to a statesman. Having been written in tevhîd
type, this poem is differentiated from other samples in terms of its writing
purpose.

 

Anahtar Kelimeler

Mulla Jami, Sanai, Shawahid al-nubuwwah, ode

Kaynakça

• Ahdî, Gülşen-i Şu’arâ, Haz. Süleyman Solmaz, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara, 2005.
• CUNBUR, Müjgân, “Senâ’î”, Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi, C. 7, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara, 2007.
• ÇELTİK, Halil, Ahmed-i Rıdvân Dîvânı, Ankara 2017. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/55738,ahmed-i-ridvan-divanipdf.pdf?0 [erişim tarihi: 10.09.2018]
• DEVELİ, Hayati, “Dua ve Yas Motifi Olarak ‘baş aç-‘ Tabiri”, Türkiyat Mecmuası, S. 20, 2010, s. 85-111.
• ERSOYLU, İ. Halil, Cem Sultan’ın Türkçe Divan’ı, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 2013.
• GÖRE, Zehra, “Kerem Kasidelerine Dair”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 39, Erzurum 2009, s. 919-956.
• IRKILATA, Mehmet, Nazire Geleneği İçerisinde Kerem Kasideleri, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adana 2007.
• İPEKTEN, H.- İSEN, M.- TOPARLI, R. vd., Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 1988.
• İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Karesi Meşâhiri, Haz. Mehmet Sarı, Ahmet Karaman, Zağnos Kültür ve Eğitim Vakfı Yayınları, Balıkesir 1999.
• KARTAL, Ahmet, Klasik Türk Şiirinde Lâle, Akçağ Yayınları, Ankara 1998.
• Kâtip Çelebi, Keşfü’z-zünûn, Haz. Rüştü Balcı, C. 2, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2002.
• Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şuʽarâ, Haz. Aysun Sungurhan, 2017. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/55834,kinalizade-hasan-celebipdf.pdf?0 [erişim tarihi: 18.08.2018]
• KÖKSAL, M. Fatih, Sana Benzer Güzel Olmaz: Divan Şiirinde Nazire, Akçağ Yayınları, Ankara 2006.
• KURNAZ, Cemal-ÇELTİK, Halil, Divan Şiiri Şekil Bilgisi, H Yayınları, İstanbul 2011.
• Mehmed Süreyyâ, Sicill-i Osmânî, Haz. Nuri Akbayar, C. 5, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1996.
• Mehmed Tâhir, Osmanlı Müellifleri, Haz. Mustafa Tatçı, C. II, Bizim Büro Basımevi, Ankara 2003.
• Mehmed Tevfik, Kâfile-i Şu’arâ, Haz. Fatma Sabiha Kutlar Oğuz, Müjgân Çakır, Hanife Koncu, Doğu Kütüphanesi Yayınları, İstanbul 2012.
• ONAY, Ahmet Talat, Açıklamalı Divan Şiiri Sözlüğü: Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar ve İzahı, Haz. Cemal Kurnaz, Kurgan Edebiyat, Ankara 2013.
• ÖZTÜRK, Erdem Can, Lâmi’î Çelebi’nin Şevâhidü’n-nübüvve Tercümesi, Gece Kitaplığı, İstanbul 2015.
• ------------------------------, “Molla Câmî’den Kaynaklarda Zikredilmeyen Bir Tercüme: İbrahim İbn Hızır Es-Sirozî’nin ‘Alâ’imü’n-nübüvve’si”, Sûfî Araştırmaları, S. 11, 2015, s. 15-30.
• POLAT, Neslihan, Senâyî’nin “Menâkıb-ı Mûcizât-ı Resûlu’llâh” Adlı Eseri (Şevâhidü’n-nübüvve Tercümesi): İnceleme-Edisyon Kritikli Metin, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2017.
• SELÇUK, Engin, “Senâyî, Senâyî Mehmed Efendi”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, 2014. http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa =detay&detay=3382 [erişim tarihi: 13.08.2018]
• “Senâi Mehmed Efendi”, Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, C. 7, Dergâh Yayınları, İstanbul 1990.
• ŞENTÜRK, Ahmet Atilla, Osmanlı Şiiri Kılavuzu, C.2, Osmanlı Edebiyatı Araştırmaları Merkezi, İstanbul 2017. TARLAN, Ali Nihad, Ahmed Paşa Divanı, Akçağ Yayınları, Ankara 1992.
• -----------------------------, Hayâlî Dîvânı, Akçağ Yayınları, Ankara 1992.
• -----------------------------, Necâtî Beg Dîvânı, Akçağ Yayınları, Ankara 1992.