Öğretmen Adaylarının Özel Gereksinimli Bireylere Yönelik Tutumlarının Öğretmenlik Branşları ve Cinsiyetleri Açısından İncelenmesi: Anadolu Üniversitesi Örneği

Yıl 2019, Cilt 6, Sayı 1, 1 - 13, 30.04.2019

Dilara Ebru UÇAR Günay YILDIZER Caner ÖZBÖKE İlker YILMAZ Serdar KOCAEKŞİ

Öz

Bu çalışmanın amacı, farklı branşlarda eğitim alan öğretmen adaylarının, özel gereksinimli bireylere yönelik tutumlarının, cinsiyet ve öğretmenlik eğitimi alınan bölüm değişkenleri açısından incelenmesidir. Araştırmada veri toplama aracı olarak, “Yetersizlikten Etkilenmiş Kişilere Yönelik Tutum Ölçeği – O Formu” kullanılmıştır. Verilerin analizi için, tek yönlü varyans analizi (ANOVA) ve bağımsız gruplarda t-testleri kullanılmıştır. Analiz sonuçlarına göre özel gereksinimli bireylere yönelik tutumun erkek öğretmen adayları lehine anlamlı şekilde kadın öğretmen adaylarından farklılaştığı görülmüştür (p<0.05). ANOVA test sonuçları da benzer şekilde farklı öğretmenlik eğitimi programlarında öğrenim gören öğretmen adaylarının özel gereksinimli kişilere yönelik tutumları arasında anlamlı farklılıklar olduğunu ortaya koymuştur (p<0.05). Tanımlayıcı istatistik verileri Beden Eğitimi ve Resim-İş öğretmenlik programında öğrenim gören öğretmen adaylarının, özel gereksinimli bireylere yönelik tutumlarının normal gelişim gösteren bireylere yönelik tutumlarıyla oldukça benzer olduğunu göstermiştir. Sonuçlar, özel gereksinimli bireyleri tanımaya yönelik daha fazla ders içeren bölümlerdeki öğrencilerin bu bireylere yönelik tutumlarının normal gelişim gösteren bireylerden farklılaştığını göstermektedir. Öğretmen eğitim programlarının içeriğine özel gereksinimli bireylere yönelik kuramsal ve uygulamalı derslerin eklenmesi ve etkili şekilde uygulanması, olumlu tutum gelişimini desteklerken, özel gereksinimli bireylerin özel gereksinime ihtiyacı olmayan bireylerden farklılıklarının da anlaşılmasının önünü açarak, öğretmenlik uygulama sürecinin kalitesini arttırabilir.

Anahtar Kelimeler

Tutum, Öğretmen adayı, Özel gereksinimli bireyler

Examination of Teacher Candidates’ Attitudes Towards Special Needs Individuals in terms of Teaching Branches and Genders: The case of Anadolu University

Öz

The purpose of this study is to examine the attitudes of the prospective teachers towards disabled people in terms of their department and gender. “The Attitude Toward Disables Persons Scale” was used as data collection tool in the research. One-way analysis of variance (ANOVA) and independent samples t-test analysis were used to analyze the data. The results of the t-test revealed that the attitudes towards the special needs individuals of prospective male teachers was significantly different than prospective female teachers (p<0.05). ANOVA test results also revealed that there is a difference between the attitudes of the teacher candidates who were in different teaching programs (p<0.05). Descriptive statistics showed that the attitudes towards special needs individuals were similar to individuals without special needs among the teacher candidates who were educated in the Physical Education and Art Teacher Program. Prospective teachers, in the departments that have more courses to identify specific needs individuals, reported that disabled individuals were considerably different compared to normal individuals. The addition and effective application of theoretical and applied lessons in various teacher education departments may increase the quality of the teaching practice through the development of positive attitudes and understand the differences of the disabilities from the individuals who don’t need special needs.

Anahtar Kelimeler

Attitude, Preservice teacher, Special needs individuals

Kaynakça

• 1. Akbuğa B., & Gürsel F. (2007). Bilgilendirme yoluyla beden eğitimi spor yüksekokulu öğrencilerin engelli bireylere yönelik değişen tutumları. Spormetre Beden Eğitim ve Spor Bilimleri Dergisi, 5(1) 5-8.
• 2. Akyıldız, S. (2017). Öğretmen adaylarının engelli bireylere yönelik tutumlarının incelenmesi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 17 (39), 145-175.
• 3. Allday RA., Neilsen-Gatti, S., & Hudson, TM. (2013). Preparation for inclusion in teacher education pre-service curricula. Teacher Education and Special Education, 36(4), 298-311.
• 4. Alptekin S., & Batık, Ö. G. M. V. (2013). Özel Eğitim Bölümü Öğrencilerinin Yetersizlikten Etkilenmiş Kişilere Yönelik Tutumlarına Özel Eğitim Dersinin Etkisi/Effect of Special Education Course on Department of Special Education StudentsAttitudes toward Persons with Disability. e-International Journal of Educational Research, 4(4).
• 5. Avramidis E., Bayliss P., & Burden R. (2000). A survey into mainstream teachers’ attitudes towards the inclusion of children with special educational needs in the ordinary school in one local education authority. Educational Psychology, 20(2), 191-195.
• 6. Barr JJ., & Bracchitta K. (2008). Effects of contact with individuals with disabilities: positive attitudes and majoring in education. The Journal of Psychology, 142(3), 225–243.
• 7. D'Alonzo B J., Giordano G., & Cross, TL. (1996). Improving teachers' attitudes through teacher education toward the inclusion of students with disabilities into their classrooms. The Teacher Educator, 31(4), 304-312.
• 8. de Boer AA., & Munde, VS. (2015). Parental attitudes toward the inclusion of children with profound intellectual and multiple disabilities in general primary education in the Netherlands. Journal of Special Education, 49(3), 179–187.
• 9. Demirtaş H., Cömert M., & Özer, N. (2011). Öğretmen adaylarının öz yeterlik inançları ve öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları. Eğitim ve Bilim, 36(159), 96-111.10. Diken Hİ, (2017). Özel Eğitime Gereksinimi Olan Öğrenciler ve Özel Eğitim. Pegem Akademi, Ankara.
• 11. Esmer B., Yılmaz, E., & Güneş, AM., Tarım, K., Delican, B. (2017). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma öğrencilerinin eğitimine ilişkin deneyimleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(4), 1601-1618.
• 12. Fraenkel JR., Wallen, NE., & Hyun, HH. (2012): How to design and evaluate research in education (8th ed.). New York: McGraw-Hill.
• 13. Gürsel F. (2006). Engelliler için beden eğitimi ve spor dersinin öğrencilerinin engellilere yönelik tutumlarına etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 31(31), 67-73.
• 14. Gürsel F. (2007). Attitudes of physical education majors in turkey towards disability are changed by adaptive physical education training. Perceptual and motor skills, 104(1), 166-170.
• 15. Kagan D. M. (1992). Implication of research on teacher belief. Educational Psychologist, 27(1), 65-90.
• 16. Mastropieri M. A., & Scruggs, T. E. (2017). The inclusive classroom: Strategies for effective differentiated instruction. Pearson Higher (Çeviri Editörleri: Mustafa Şahin, Taner Altun). Ankara: Nobel yayınları.
• 17. Milli Eğitim Bakanlığı. (2000). Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ve Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• 18. Nash R. (2003). Inequality/difference in New Zealand education: Social Reproduction and the Cognitive Habitus. International Studies in Sociology of Education, 13, 171-191.
• 19. Özbaba N. (2000). Okul öncesi eğitimcilerin ve ailelerin özel eğitime muhtaç çocuklar ile normal çocukların entegrasyonuna (kaynaştırılmasına) karşı tutumları. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• 20. Özyürek M. (1977). Effects of live, audio and print presentations of a discussion about physical disabilities on attitude modification toward disabled persons in Turkey. University of Northern Colorado, (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
• 21. Özyürek, M. (2006). Engellilere yönelik tutumların değiştirilmesi. Ankara: Kök Yayıncılık.
• 22. Rimm K. SE., & Sawyer BE. (2004). Primary-grade teachers‘ self-efficacy beliefs, attitudes toward teaching, and discipline and teaching practice priorities in relation to the, responsive classroom“ approach. The Elementary School Journal, 104 (4), 321-341.
• 23. Ryan TA., & Scior K. (2014). Medical students’ attitudes towards people with intellectual disabilities: a literature review. Research in Developmental Disabilities, 35 (10), 2316–2328.
• 24. Sarı H., & Bozgeyikli, H. (2003). Öğretmen adaylarının özel eğitime yönelik tutumlarının incelenmesi: karşılaştırmalı bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (9), 183-204.
• 25. Sharma U., Forlin, C., & Loreman, T. (2008). Impact of training on pre‐service teachers' attitudes and concerns about inclusive education and sentiments about persons with disabilities. Disability & Society, 23(7), 773-785.
• 26. Smith J., & Hilton A. (1997). The preparation and training of the educational community for the inclusion of students with developmental disabilities: the MRDD position. Education and Training in Mental Retardation and Developmental Disabilities, 32(1), 3-10.
• 27. Stachura K., & Garven, F. (2003). Comparison of occupational therapy and physiotherapy students' attitudes towards people with disabilities. Physiotherapy, 89(11), 653-664.
• 28. Şahin F., & Güldenoğlu B. (2013). Engelliler konusunda verilen eğitim programının engellilere yönelik tutumlar üzerindeki etkisi. Amasya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Dergisi. 2(1), 214-239.
• 29. Şahin H., & Bekir, H. (2016). Üniversite öğrencilerinin engellilere yönelik tutumlarinin belirlenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3, 767-779.
• 30. Tabachnick BG., & Fidell LS. (2013). Using Multivariate Statistics (6th Edition). Boston: Allyn and Bacon.
• 31. Tavil Y. Z., & Özyürek, M. (2009). Gerçekçi bilgilendirme ve etkileşimde bulunmanın özel eğitim öğretmen adaylarının engelli kişilere yönelik tutumlarının değişmesine etkisi. Ekev Akademi Dergisi, 13(39), 265-276.
• 32. Tindall D., MacDonald W., & Carroll E., Moody B. (2015). Pre-service teachers’ attitudes towards children with disabilities: An Irish perspective. European Physical Education Review, 21(2), 206–221.
• 33. Tsang HWH., Chan F., & Chan CCH. (2004). Factors influencing occupational therapy students’ attitudes toward persons with disabilities: A conjoint analysis. American Journal of Occupational Therapy, 58(4), 426–434.
• 34. Tsangaridou N. (2006). Teachers' Beliefs. In Kirk D, Macdonald D, O'Sullivan M. (Eds.), The Handbook of Physical Education. 486-501.
• 35. Werner S., Peretz H., & Roth D. (2015). Israeli children’s attitudes toward children with and without disabilities. Early Childhood Research Quarterly (33), 98–107. 36. Winnick J., & Porretta D(Eds.). (2016). Adapted Physical Education and Sport, 6E. Human Kinetics.
• 37. YÖK (2010). Eğitim Fakültesi Öğretmen Yetiştirme Lisans Programları. Ankara.
• 38. Yuker HE., Block JR., & Young JH. (1970). The Measurement of Attitudes Towards Disabled Persons. Albertson, New York: Insurance Company of North America.