Ortaokul Öğrencilerinin Temel Demokratik Değerlere Karşı Tutumları İle Beden Eğitimi Dersindeki Sportmenlik Davranışlarının İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 3, 33 - 50, 31.12.2021

Merve Hasdemir , Zekihan Hazar

Öz

Değerler eğitimi ve sportmenlik davranışı bireyin hayatında doğru ve yanlışı ayırt ederek seçimlerini ve kararlarını etkileyen aynı zamanda bireyin bakış açısını genişleten en önemli faktörlerdendir. Beden eğitimi ve spor ise; bir eğitim aracı ve aynı zamanda ahlaki değerlerin ve sportmenlik davranışının kazandırılmasında önemli bir unsurdur. Bu araştırmada, ortaokul öğrencilerinin beden eğitimi dersindeki sportmenlik davranışları ile temel demokratik değerlere karşı tutumları arasındaki ilişki incelenmiştir. Araştırma; nicel araştırma modeline göre tasarlanmış olup, betimsel tarama ve korelasyonel (ilişkisel) araştırma desenleri kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini 11-14 yaş grubundaki ortaokul öğrencileri oluştururken, örneklemi ise uygun (kolayda ulaşılabilir) örneklem yöntemi kullanılarak Ankara ili Keçiören ilçesi 23 Nisan Ortaokulu 5,6,7 ve 8. sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Araştırmada ölçme aracı olarak öğrencilerin sportmenlik davranış algılarını belirlemek için Koç (2013) tarafından geliştirilen ‘‘Beden Eğitimi Dersi Sportmenlik Davranışı Ölçeği” ve değer yönelim algılarını tespit etmek için Uygun ve Engin tarafından geliştirilen “Temel Demokratik Değerler Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin istatiksel analizi ve çözümlenmesi için SPSS 22.0 paket programından yararlanılmıştır. Araştırmada bağımsız iki grup ortalamalarının karşılaştırıldığı, bağımsız örneklem olan t-testi kullanılırken, ikiden fazla bağımsız grup ortalamasının karşılaştırılmasında ise One Way ANOVA testlerinden yararlanılmıştır ayrıca iki ölçek arasındaki ilişkiyi belirlemek için Pearson Korelasyon testi kullanılmıştır. Araştırmada anlamlılık düzeyi p=,05 olarak alınmıştır. Araştırma bulguları doğrultusunda katılımcıların temel demokratik değerler ve sportmenlik davranışı ile ilgili tutumlarının cinsiyet değişkeni üzerinde etkili olduğu belirlenmiştir. Katılımcıların annelerinin eğitim durumu değişkeni üzerinde hiçbir etki görülmezken, babalarının eğitim durumu değişkeni incelendiğinde temel demokratik değerler üzerinde etkili olduğu, sportmenlik davranışı üzerinde herhangi bir etki olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca ortaöğretim öğrencilerinin beden eğitimi dersi sportmenlik davranışı ve temel demokratik değer algılarının yüksek düzeyde olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

beden eğitimi ve spor, değerler, ortaokul öğrencileri, sportmenlik

Kaynakça

• Akbaş, O. (2008). Değerler Eğitimi Dergisi, 6(16), 19-30
• Avcı N, N. (2007). Toplumsal Değerler ve Gençlik. (1. Baskı). Ankara: Siyasal (1 b.). Ankara : Siyasal Kitabevi.
• Aydın, M. (2011). Değerler, İşlevleri ve Ahlak. Eğitime Bakış.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç, Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Funda, D. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Dilmaç, B. (2002). İnsanca Değerler Eğitimi (s. 4). içinde Ankara: Nobel Yayınları
• Durmuş, Ç. (1999). Değerlerin Meslek Grupları Açısından İncelenmesi. Yayınlanmamış.
• Elik , T. (2017). Yüksek Lisans Tezi. Güneydoğu anadolu bölgesi futbol takımlarında amatör olarak futbol oynayan sporcuların sportmenlik yönelimleri ve empatik eğilim düzeyleri. İstanbul: İstanbul Gelişim Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Erkal , M. (1986). Sosyolojik Açıdan Spor. Ankara: Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı Yayınları.
• Fırat, N. (2007). Yayınlanmamış Doktora Tezi. Okul Kültürü ve Öğretmenlerin Değer Sistemleri. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü
• Gilligan 1979‟dan akt. Şafak. (2008). İlköğretim okullarında çalışan öğretmenler ve yöneticilerin bilişsel ahlaki yargı yeteneklerinin çok boyutlu olarak incelenmesi. İstanbul: Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gürpınar, B. (2009). Doktora Tezi. Basketbol ve futbol hakemlerinin karşılaştıkları sportmenlik dışı ve bu davranışların çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Ankara: Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü
• Gürpınar, R. (2016). Çevirenin Önsözü, Altyapı Sporlarında ve Beden Eğitiminde Değerler. Ankara: Nobel Yayıncılık
• Kapkın, B., & ark. (2018). Türkiye’de 1999-2017, 16, 185-209.
• Karasar, N. (1999). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kenan , S. (2009). Modern Eğitimde Kaybolan Nokta: Değerler Eğitimi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri.
• Koç, Y. (2013). Beden eğitimi dersi sportmenlik davranışı ölçeği (BEDSDÖ) geçerlik ve güvenirlilik çalışması, 15-96-14. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi.
• Kuşdil, M. N., & Kağıçıbaşı, Ç. (2000). Türk Öğretmenlerinin Değer Yönelimleri Ve Schwartz Değer Kuramı, 15-59-76. Türk Psikoloji Dergisi.
• Kuter , Ö. F., & Kuter , M. (2012). Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve, 75-94.
• Özbaydar, S. (1999). İnsan Davranışının Sınırları ve Spor Psikolojisi. Ankara: Altın Kitaplar.
• Özsoy, S. (2007). . Değerlere dayalı bir ortam yaratmak eşittir daha iyi bir dünya, 14,30,34.
• Pehlivan , Z. (2004). Fair-play kavramının geliştirilmesinde okul sporunun yeri ve önemi. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 49-53.
• Topçuoğlu, A. (1999). Üniversite Gençliğinin Değerleri. Ankara: Vadi Yayınları.
• Ulusoy, K., & Dilmaç, B. (2012). Değerler Eğitimi. Ankara: Pegem A Academy.
• Yaman , E. (2012). Değerler Eğitimi “Eğitimde Yeni Ufuklar”. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Yiğittir, S. (2009). İlköğretim sosyal bilgiler dersi 4 ve 5. Sınıf değerlerinin kazanılma düzeyi. Ankara , Gazi Üniversitesi: Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İlköğretim Ana Bilim Dalı Yayınlanmamış Doktora Tezi.