Kapsayıcı Eğitime Yönelik Öğretmen Tutum Ölçeği ile Kapsayıcı Eğitime Yönelik Öğretmen Özyeterlik Ölçeği: Ölçek Uyarlama Çalışması

Yıl 2023, , 1865 - 1883, 31.12.2023

Mehmet Demirkol , Nesih Kuşça

https://doi.org/10.17679/inuefd.1378932

Öz

Bu araştırma, öğretmenlerin kapsayıcı eğitime yönelik tutumları ve özyeterliklerini belirlemek amacıyla Kielblock (2018) tarafından Almanya ve Avusturalya'da geliştirilen iki ölçme aracının Türkçeye uyarlama sürecini ele almaktadır. Bu süreçte, "Kapsayıcı Eğitime Yönelik Öğretmen Tutum Ölçeği" ve "Kapsayıcı Eğitime Yönelik Öğretmen Özyeterlik Ölçeği" olmak üzere iki ölçek üzerinde çalışılmıştır. İlk aşamada her iki ölçek için dil eşdeğerliği sağlandıktan sonra uzman görüşlerine başvurulmuştur. Ardından hazırlanan ölçekler 2021-2022 eğitim-öğretim yılında Diyarbakır'da görev yapmakta olan 326 sınıf öğretmenlerine uygulanmıştır. Uygulama sonrası elde edilen veriler kullanılarak açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleri uygulanmış, güvenirlik katsayıları hesaplanmıştır. Uyarlama sonucunda, orijinal hali 38 maddeden oluşan ölçeğin maddeleri 33 maddeye indirgenmiştir. Ancak boyutlar orjinlinde olduğu dört boyutta (vizyon, farklılaştırma, kapsayıcı eğitime destek ve genel uygulamalar) kalmıştır. Güvenilirlik katsayıları hesaplamaları sonucunda elde edilen Croanbach alpha güvenirlik değerleri, dört boyutun da güvenilir olduğunu göstermektedir. Özyeterlik ölçeği ise orijinal tek boyutlu yapısını koruyarak 18 maddeyle uyarlanmış ve yüksek güvenirlik değerine sahip olduğu tespit edilmiştir. Uyarlama süreci sonucunda, bu ölçeklerin Türkiye eğitim sistemi ve kültürüne uygun olduğu, alanyazına değerli bir katkı sağlayacağı ve uygulamada etkili araçlar olarak kullanılabileceği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

kapsayıcı eğitim, tutum, özyeterlik, sınıf öğretmeni

Kaynakça

• Altunoğlu, A. (2019). Kapsayıcı eğitim kavramının felsefi, sosyolojik ve psikolojik temelleri. P. O. Taneri (Ed.), Kuramdan Uygulamaya Kapsayıcı Eğitim içinde (ss.25-43). Ankara: Pegem A.
• Ayvaz Y. (1995). Ana bileşenler analizi ve bir uygulama denemesi (Yayınlanmamış doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir
• Bayram, N. (2013). Yapısal eşitlik modellemesine giriş. Bursa: Ezgi
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. (17.Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. A., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri (20. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Corral, S. & Calvete, E. (2000). Machiavellianism: dimensionality of the mach IV and ıts relation to self-monitoring in a Spanish sample. The Spanish Journal of Psychology. 3(1). 3-13.
• Dedeoğlu, H. & Yılmaz-Atman, B. (2022) Eğitimde Kapsayıcılık. Milli Eğitim Bakanlığı. Ankara
• Demirkol, M. (2022). Kapsayıcı eğitimde öğretmen yeterlikleri. Altındağ Kumaş, Ö. ve Süer, S. (Ed.), Nitelikli Kapsayıcı Eğitim (Kuramdan Uygulamaya) içinde (s.51-85). Ankara: Pegem A.
• Demirtaş, Z. (2019). Uluslararası antlaşmalar çerçevesinde engellilerin eğitim hakkı Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Akademik Dergisi, (2), 39-59. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/809511
• Erkuş, A. (2021). Davranış bilimleri için bilimsel araştırma süreci. (7. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık. Göç İdaresi Genel Müdürlüğü (2022). Göç İstatistikleri, Geçici Koruma.
• Güngör, T. A. & Pehlivan, O. (2021). Kapsayıcı eğitimin Türk eğitim sistemindeki yeri ve önemi. Studies in Educational Research and Development, 5(1), 48-71. https://serd.artvin.edu.tr/en/download/article-file/1416759
• Gürbüz, S. (2021). AMOS ile Yapısal Eşitlik Modellemesi (2. Baskı ed.). Seçkin Yayıncılık.
• İslamoğlu, A. H., & Alnıaçık, Ü. (2014). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. İstanbul: Beta Yayınevi.
• Kalaycı, Ş. (2009). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri (4.baskı) Ankara: Asil Yayınları
• Karaman-Kepenekci, Y. (2006). A study of university students' attitudes towards children'srights in Turkey. The International Journal of Children's Rights, 14(3), 307-318. https://doi.org/10.1163/157181806778458095
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar-ilkeler-teknikler. Ankara: Nobel
• Kırılmaz, M. C. (2019). Sınıf öğretmenlerinin sığınmacılara yönelik kapsayıcı eğitimi gerçekleştirme durumunun incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi, Zonguldak.
• Kielblock, S. (2018). Inclusive education for all: Development of an instrument to measure the teachers’ attitudes. (Unpublished doctoral dissertations), Justus Liebig University Giessen, Germany, Macquarie University Sydney, Australia
• Kulaksızoğlu, A., Dilmaç, B., Ekşi, H., ve Otrar, M. (2003). Uyum ölçeği üniversite formunun dilsel eşdeğerlik ve geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 2(3), 49-64.
• Kusuma, A. & Ramadevi, K. (2013). Inclusive education-teacher competencies. Shanlax International Journal of Education, 1(3), 24-40. https://www.shanlaxjournals.in/pdf/EDN/V1N3/EDN_V1_N3_003.pdf
• Mantey, E. E. (2014). Accessibility to inclusive education for children with disabilities: a case of two selected areas in Ghana. (Unpublished doctoral dissertations), Siegen, Germany.
• Munro, B. H. (2005). Statistical Methods For Health Care Research. Philadelphia, PA: Lippincott Williams & Wilkins. pp. 351-376.
• Qvortrup, A. & Qvortrup, L. (2018). Inclusion: Dimensions of inclusion in education. International Journal of İnclusive Education, 22(7), 803-817. https://doi.org/10.1080/13603116.2017.1412506
• Rabi, N. M. & Zulkefli, M. Y. (2018). Mainstream teachers’ competency requirement for inclusive education program. International Journal of Academic Research in Business And Social Sciences, 8(11), 1779-1791. https://doi.org/10.6007/IJARBSS/v8-i11/5354
• Sağlam, H. İ. & Kanbur, N. İ. (2017). Sınıf öğretmenlerinin mülteci öğrencilere yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 7(2), 310-323. https://doi.org/10.19126/suje.335877
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H., & Müller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of psychological research online, 8(2), 23-74.
• Sperber, A. D. (2004). Translation and validation of study instruments for crosscultural research. Gastroenterology. 126,124-128. https://doi.org/10.1053/j.gastro.2003.10.016
• Stubbs, S. (2008). Inclusive education. Where there are few resources. Oslo, The Atlas Alliance Publ.
• Suhr, D. D. (2006). Exploratory or confirmatory factor analysis? (pp. 1-17). In.Cary: SAS Institute.
• Şimşek, H., Dağıstan, A., Şahin, C., Koçyiğit, E., Dağıstan Yalçınkaya G., Kart, M. ve Dağdelen, S. (2019). Kapsayıcı eğitim bağlamında Türkiye’de temel eğitim programlarında çok kültürlülüğün izleri. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 177-197. https://doi.org/10.31592/aeusbed.563388
• Tanrıkulu, F. (2018). Suriye krizi sonrası Türkiye’deki sığınmacıların ve göçmenlerin eğitimi: Geçmiş, bugün ve gelecek perspektifleri, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(3), 2585-2604. https://doi.org/10.17218/ hititsosbil.450208
• Ünal, R. & Aladağ, S. (2020). Kapsayıcı eğitim uygulamaları bağlamında sorunlar ve çözüm önerilerinin incelenmesi. Journal of Interdisciplinary Education: Theory and Practice, 2 (1) , 23-42. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1121494
• Winter, E. & O’Raw, P. (2010). Literature review of the principles and practices relating to inclusive education for children with special educational needs. National Council for Special Education. Trim, NorthernIreland.
• Yıldırım, E. (2017). Sosyal bilgiler dersinde sığınmacılara yönelik kapsayıcı eğitimin incelenmesi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Yılmaz, E. (2021). Yabancı dil öğretmenlerinin kapsayıcı eğitime yönelik tutumları ve özyeterliliklerinin değerlendirilmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Erciyes Üniversitesi, Kayseri.