Genin Ötesine Geçmek: Biyoloji Eğitiminde Epigenetik

Yıl 2021, , 74 - 89, 30.04.2021

Sibel İnan

https://doi.org/10.29129/inujgse.867966

Cited By: 2

Öz

DNA ve genin moleküler yapısı hakkında sorulmuş soruların birçoğu cevaplanmış olsa da son yıllarda yapılan araştırmalara göre her şey genlerden ibaret değildir. Biyoloji ve tıp alanlarında yaygın genetik analizler yetersiz kalmaktadır. Çevresel etmenler embriyodan yaşamın son anına kadar geçen süreçte gen ifadelerinde değişiklikler oluşmasına neden olabilmektedir. Gen ifadeleri kendilerini her hücrede farklı şekilde gösterir. Genlerin aktif veya pasif halde bulunmasına neden olan harici sebepleri inceleyen bilim dalına kelime manası "genetiğin üstünde" anlamına gelen "epigenetik" adı verilir. Epigenetik değişiklikler baz dizisinde bir değişime neden olmadan ortaya çıkar, sonraki nesillere aktarılır ve çoğu kez geriye dönüşümlüdür. Epigenetik işaretler çevre, beslenme ve hastalıklar arasındaki mekanik bağı ortaya koyar. İnsan ve toplum sağlığının yukarı çekilmesinde, sağlık hizmetlerinden yararlanmada, karmaşık özelliklerin genetiğini anlamada ve insanın sosyal konumunu belirlemede önem arz eder. Mevcut ortaöğretim programı 21. yüzyılın bilimiyle uyumlu ve bilimsel okuryazar yurttaşlar yetiştirmek için güncellenmeye ihtiyaç duymaktadır. Epigenetik, genetik kadar önemli bir çalışma alanıdır. Bu çalışma epigenetik üzerine literatür taraması yapılmış bir derlemedir. Bütün bunlardan hareketle bu çalışmada epigenetiğin ortaöğretim ders programında yer almasının gerekçeleri anlatılmıştır.

Anahtar Kelimeler

epigenetik, genetik, öğretim programı, biyoloji

Kaynakça

• Bae, J. B. (2013). Perspectives of international human epigenome consortium. Genomics & informatics, 11(1), 7.
• Bağcı-Kılıç, G., Haymana, F. ve Bozyılmaz, B. (2008). İlköğretim fen ve teknoloji dersi öğretim programı’nın bilim okuryazarlığı ve bilimsel süreç becerileri açısından analizi. Eğitim ve Bilim, 33 (150), 52-63.
• Barker DJ (1990) The fetal and infant origins of adult disease. BMJ 301: 1111.
• Bloomfield, M. & Hanson, C. (2015). ‘Beyond the gene: epigenetic science in twenty-first century culture’, Textual Practice, 29:3, 405-413.
• Bock, C. and Lengauer, T. (2008) Computational epigenetics. Bioinformatics 24: 1–10.
• Borghol N, Suderman M, McArdle W, et al. (2012) Associations with early-life socio-economic position in adult DNA methylation. International Journal of Epidemiology 41: 62–74. DOI: 10.1093/ije/dyr147.
• Cast´era, J. & Cl´ement, P., (2014). Teachers’ conceptions about the genetic determinism of human behaviour: a survey in 23 countries. Sci. Educ. 23, 417–443. https://doi.org/ 10.1007/s11191-012-9494-0.
• Corcoran, C., Perrin, M., Harlap, S., Deutsch, L., Fennig, S., Manor, O., Nahon, D., Kimhy, D., Malaspina, D. and Susser, E. (2009). Incidence of schizophrenia among second-generation immigrants in the Jerusalem perinatal cohort. Schizophrenia bulletin, 35(3), 596-602.
• Çepni, S., Bacanak, A., & Küçük, M. (2003). Fen eğitiminin amaçlarında değişen değerler: Fenteknoloji-toplum (Changing values in the goals of science education: Science-technologysociety). Journal of Values Education, 1(4), 7–29.
• Dalgaard K, Landgraf K, Heyne S, Lempradl A, Longinotto J, et al. (2016). Trim 28 haploinsufficiency triggers bi-stable epigenetic obesity. Cell 164(3):353–64. Denham, J., O'Brien, B. J., Harvey, J. T., & Charchar, F. J. (2015). Genome-wide sperm DNA methylation changes after 3 months of exercise training in humans. Epigenomics, 7(5), 717-731.
• Dougherty, M. J. (2009). Closing the gap: inverting the genetics curriculum to ensure an informed public. The American Journal of Human Genetics, 85(1), 6-12.
• Dougherty, M. J. (2010). It's time to overhaul our outdated genetics curriculum. The American Biology Teacher, 72(4), 218-218.
• Dougherty, M. J., Pleasants, C., Solow, L., Wong, A., & Zhang, H. (2011). A comprehensive analysis of high school genetics standards: are states keeping pace with modern genetics?. CBE—Life Sciences Education, 10(3), 318-327.
• Drits-Esser, D., Malone, M., Barber, N. C., & Stark, L. A. (2014). Beyond the central dogma: bringing epigenetics into the classroom. The american biology Teacher, 76(6), 365-369.
• Erdoğan, M. N., & Köseoğlu, F. (2012). Ortaöğretim fizik, kimya ve biyoloji dersi öğretim programlarının bilimsel okuryazarlık temaları yönünden analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(4), 2889-2904.
• Eş, H. ve Sarıkaya, M. (2010). A Comparison of Science Curriculum in Ireland and Turkey. Elementary Education Online, 9(3),1092-1105.
• Gezer, K., Köse, S., Durkan, N. & Uşak, M. (2003). Biyoloji Alanında Yapılan Program Geliştirme Çalışmalarının Karşılaştırılması: Türkiye, İngiltere ve ABD Örneği, Pamukkale Eğitim Fakültesi Dergisi, 2 (14), 49-62.
• Hillman, S. C., & Dale, J. (2018). Epigenetics. InnovAiT, 11(12), 689-692.
• Jablonka, E., & Lamb, M. J. (1998). Epigenetic inheritance in evolution. Journal of evolutionary biology, 11(2), 159-183.
• Jablonka, E., & Lamb, M. J. (2002). The changing concept of epigenetics. Annals of the New York Academy of Sciences, 981(1), 82-96.
• Joehanes R, Just AC, Marioni RE, Pilling LC, Reynolds LM, Mandaviya PR, Guan W, Xu T, Elks CE, Aslibekyan S, Moreno-Macias H, Smith JA, Brody JA, et al. (2016). Epigenetic Signatures of Cigarette Smoking. Circ Cardiovasc Genet. 9:436–47.
• Kang J, Daines JR, Warren AN, Cowan ML (2019) Epigenetics for the 21st-century biology student. J Microbiol Biol Educ 20:20.3.56. https://doi.org/10.1128/jmbe.v20i3.1687 Keller, E. F. (2004). Genin yüzyılı, Metis Bilim. İstanbul.
• Koca, S., & ŞİMŞEK, S. (2001). Ortaöğretim için alternatif bir fizik programı. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 37-45.
• Kuehner, J. N., Bruggeman, E. C., Wen, Z., & Yao, B. (2019). Epigenetic regulations in neuropsychiatric disorders. Frontiers in genetics, 10, 268.
• Kuzawa, C. W., & Thayer, Z. M. (2011). Timescales of human adaptation: the role of epigenetic processes. Epigenomics, 3(2), 221-234.
• Landecker, H. (2011). “Food as Exposure: Nutritional Epigenetics and the New Metabolism.” BioSocieties 6 (2): 167 – 194.
• Marczylo, E. L., Amoako, A. A., Konje, J. C., Gant, T. W., & Marczylo, T. H. (2012). Smoking induces differential miRNA expression in human spermatozoa: a potential transgenerational epigenetic concern?. Epigenetics, 7(5), 432-439.
• MEB, (2017). T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar) Ankara.
• MEB, (2018). T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Biyoloji Dersi (9, 10, 11 ve 12. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara.
• Moir, A., Jessel, D. (1992). Beynimizdeki Cinsellik, (çev. Esin Eden), Cep Kitapları: 101/Cinsellik: 04, 1. Basım, İstanbul: Cep Kitapları A.Ş
• Müller, R., Hanson, C., Hanson, M., Penkler, M., Samaras, G., Chiapperino, L., ... & Villa, P. I. (2017). The biosocial genome? Interdisciplinary perspectives on environmental epigenetics, health and society. EMBO reports, 18(10), 1677-1682.
• Newman, S. A. (2013). The demise of the gene. Capitalism Nature Socialism, 24(1), 62-72.
• Pickersgill, M., Niewöhner, J., Müller, R., Martin, P. and Cunningham-Burley, S. (2013) Mapping the new molecular landscape: Social dimensions of epigenetics. New Genetics and Society 32 (4): 429–447.
• Roseboom, T., S. de Rooij, and R. Painter. (2006). “The Dutch Famine and its Long-Term Conse-quences for Adult Health.” Early Human Development 82 (8): 485 – 491.
• Sadler, T. D. (2004). Informal reasoning regarding socioscientific issues: A critical review of research. Journal of Research in Science Teaching: The Official Journal of the National Association for Research in Science Teaching, 41(5), 513-536.
• Sharma, S., Kelly, T. K., & Jones, P. A. (2010). Epigenetics in cancer. Carcinogenesis, 31(1), 27-36.
• Silberner, Joanne. 2014. “The Khmer Rouge May be Partly to Blame for Diabetes in Cambodia.” Public Radio International, January 29. Retrieved on May 7, 2015 (http://www.pri.org/stories/2014-01-29/khmer-rouge-may-be-partlyblame-diabetes-cambodia).
• Süt, Ö. Ü. B. B. (2019). Hepatoselüler karsinomda histon varyantlarının meta-analizi. Tıp ve Sağlık Bilimleri, 27.
• Tekin, N., Aslan, O., Yağız, D. (2016). Fen bilimleri öğretmen adaylarının bilimsel okuryazarlık düzeyleri ve eleştirel düşünme. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5 (1), 23-50.
• Turgut, H. & Fer, S. (2006). Fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimsel okuryazarlık yeterliklerinin geliştirilmesinde sosyal yapılandırmacı öğretim tasarımı uygulamasının etkisi (The effect of social constructivist instructional design to prospective science teachers’ scientific literacy profiencies). Eğitim Bilimleri Dergisi: Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi, 24: 205-229 (In Turkish).
• Turgut, H. (2007). Herkes için bilimsel okuryazarlık. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 40(2), 232-256. Ünal, M. (1991). Madde bağımlılığı ve alkolizmde aile. Aile ve Toplum Dergisi. 1: 80- 85.
• Viltart, O., & Vanbesien-Mailliot, C. C. (2007). Impact of prenatal stress on neuroendocrine programming. TheScientificWorldJOURNAL, 7.
• WHO, (2013). Global action plan for the prevention and control of noncommunicable diseases 2013- 2020.