Dijital Oyun Bağımlılığı ve Okul Bağlılığı Arasındaki İlişki

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 21, 19 - 35, 12.04.2024

İlknur Tonga

https://doi.org/10.29129/inujgse.1294209

Öz

Özet: Bu araştırmanın amacı ortaokul öğrencilerinde dijital oyun bağımlılığı ile okul bağlılığı düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Araştırmanın verileri 2021-2022 eğitim-öğretim yılında 8. Sınıfta öğrenim görmekte olan 104’ü(%29,1) kız, 253’ü (%70,9)erkek olmak üzere toplam357 öğrenciden elde edilmiştir. Araştırmada Dijital Oyun Bağımlılığı Ölçeği ile Okula Bağlılık Ölçeğinden faydalanılarak veriler toplanmıştır. Analizler sonucu elde edilen puanların normal dağılım göstermesi üzerine; t Testi, tek yönlü varyans analizi ve korelasyon teknikleri ile bağımsız değişkenlerin bağımlı değişken üzerinde ki etkilerin yordanması için çoklu regresyon analizi kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre, öğrencilerin Okul Bağlılığı Ölçeği puanları ile Oyun Bağımlılığı Ölçeği puanları arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki vardır. Genel olarak; erkek öğrencilerin oyun bağımlılığı puanları, kız öğrencilere göre daha yüksektir. Savaş\dövüş türünde ve günde 4 saat ile üzeri oyun oynayan öğrencilerin okul bağlılığı puanları gruplar arasında en düşük, oyun bağımlılığı puanları gruplar arasında en yüksektir. Derslerinde başarılı olduğunu düşünen öğrencilerin oyun bağımlılığı puanları grup içinde en düşük, okul bağlılığı puanları grup içinde en yüksek olarak bulunmuştur. Ailesinin yüksek ve orta düzey ekonomik gelire ve ebeveyninin demokratik tutuma sahip olduğunu düşünen öğrencilerin okul bağlılığı puanları grup içerisinde en yüksek olarak bulunmuştur. Oyun bağımlılığı alt ölçeklerinin okul bağlılığını yordam gücü incelendiğinde sadece dijital oyun oynamaya yönelik aşırı odaklanma ve çatışma alt boyutunun negatif yönde anlamlı bir yordayıcı olduğu görülmekte ve bu da okul bağlılığındaki varyansın yüzde 11’ini açıkladığı görülmüştür. Genel olarak bulgular tartışılmış yorumlanmış ve önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler: Okul bağlılığı, dijital oyun bağımlılığı.

Anahtar Kelimeler

Dijital Oyun Bağımlılığı, Okul Bağlılığı, Ergenlik

Teşekkür

Çalışmamda engin bilgileri ile beni aydınlatan, yaklaşımı ve desteği ile ufuk açan değerli hocam Doç. Dr. M. Yüksel ERDOĞDU' ya sonsuz teşekkürlerimi sunarım.

Kaynakça

• Aktaş, B., & Bostancı, N. (2021). Covid-19 pandemisinde üniversite öğrencilerindeki oyun bağımlılığı düzeyleri ve pandeminin dijital oyun oynama durumlarına etkisi. Bağımlılık Dergisi, 22(2), 129-138.
• Altun, M. & Atasoy, M. (2018). Investgation Of Digital Game Addicton Of Children Between 9-11 Age Groups: Kırşehir Sample. International Journal of Eurasia Social Sciences, 9(33), 1740-1757.
• Aras, S. (2019). Bilgisayar oyun bağımlılığının ailedeki koruyucu etkenler ve kişisel özellikler açısından incelenmesi (Bursa ili örneklemi). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Afyon.
• Baldemir, H. ve Ayten, Ö. (2021). Dijital oyun bağımlılığının yeni yüzü olarak pubg mobile. İletişim Bilimi Araştırmaları Dergisi, 1(2), 139-153.
• Balıkçı, R. (2018). Çocuklarda ve ergenlerde çevrimiçi oyun bağımlılığı ve agresif davranışlar arasındaki ilişkinin incelenmesi (Master's thesis, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Baysan, Ç., Eş, A. Ç., & Tezer, M. (2019). Ergenlerin dijital oyun bağımlılığının okulda öznel iyi oluş açısından incelenmesi. Anadolu Psikiyatr. Derg, 20, 17-20.
• Bellici, N. (2015). Ortaokul öğrencilerinde okula bağlanmanın çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 48-65.
• Bilge, F., Tuzgöl, D. M., ve Çetin, B. (2014). Lise öğrencilerinde tükenmişliği ve okul bağlılığını etkileyen faktörler: Çalışma alışkanlıkları, yetkinlik inancı ve akademik başarı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(5), 1709-1728.
• Bilgin, H. C. (2015). Ortaokul öğrencilerinin bilgisayar oyun bağımlılık düzeyleri ile iletişim becerileri arasındaki ilişki (Master's thesis, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü).
• Brandhorst, I., Renner, T. ve Barth, G. M. (2022). Ergenlikte internet ve bilgisayar oyunu bağımlılığında ebeveyn faktörleri: Genel bir bakış. Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi ve Psikoterapisi Dergisi, 1-13 doi: 10.1024/1422-4917/a000817.
• Bülbül, H., Tunç, T., & Aydil, F. (2018). Üniversite öğrencilerinde oyun bağımlılığı: Kişisel özellikler ve başarı ile ilişkisi. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(3), 97-111.
• Ceylan, H., & Özgenel, M. (2022). Ortaokul öğrencilerinin okula bağlılıklarında önemli bir faktör: Okul kültürü. Temel Eğitim, (13), 32-46.
• Chiu, S. I., Lee, J. Z., ve Huang, D. H., (2004). Tayvan'da çocuk ve gençlerde video oyunu bağımlılığı. Siber Psikoloji ve davranış, 7 (5), 571-581. doi: 10.1089/cpb.2004.7.571.
• Chou, C., Condron, L. & Belland, J., C. (2005). A review of the research on Internet addiction. Educational Psychology Review, 17(4), 363-388 http://dx.doi.org/10.1007/s10648-005-8138-1
• Creswell, J. W. (2017). Eğitim araştırmaları: Nicel ve nitel araştırmanın planlanması, yürütülmesi ve değerlendirilmesi (H. Ekşi, Çev. Ed.). Edam.
• Çakır, Ö. Ayas, T. Horzum, M. B. (2011). Üniversite Öğrencilerinin İnternet ve Oyun Bağımlılıklarının Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi. Journal of Faculty of Educational Sciences, 44(2).
• Çavuş, S., Ayhan, B., & Tuncer, M. (2016). Bilgisayar oyunları ve bağımlılık: Üniversite öğrencileri üzerine bir alan araştırması. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 2016(43), 265-289.
• Çelebi, M. ve Çopur, K. D. (2019). Öğrencilerin okula yönelik tutumları ile ailenin sosyoekonomik yapısı arasındaki ilişkinin belirlenmesi: Niğde ili örneği. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 13(19), 786-814.
• Çelik, E. (2022). Çocuklarda dijital bağımlılığın öncülleri ve ardılları: Bir metasentez çalışması. Delibaş, H. (2019). Üniversite öğrencilerinde teknoloji ile ilgili bağımlılıklar ve ilişkili faktörler. (Yayımlanmamış tıpta uzmanlık tezi). Düzce Üniversitesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Düzce.
• Ekinci, N. E., Yalcin, I., & Ayhan, C. (2019). Analysis of loneliness levels and digital game addiction of middle school students according to various variables. World Journal of Education, 9(1), 20-27
• Eni, B. (2017). Lise öğrencilerinin dijital oyun bağımlılığı ve algıladıkları ebeveyn tutumlarının değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Haliç Üniversitesi Psikoloji Anabilim Dalı, İstanbul.
• Erdoğdu, M. (2018). Lise öğrencilerinin okula bağlılık ile genel öz-yeterlilik düzeyleri arasındaki ilişki. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(32), 205-227.
• Finn, J. D., & Voelkl, K. E. (1993). School characteristics related to student engagement. The Journal of Negro Education, 62(3), 249-268. https://doi.org/10.2307/2295464
• Fredricks, J. A., Blumenfeld, P. C., & Paris, A. H. (2004). School engagement: Potential of the concept, state of the evidence. Reviev of Educational Research, 74(1), 59-109. doi: 10.3102/00346543074001059
• Hazar, Z., & Hazar, M. (2017). Digital game addiction scale for children çocuklar için dijital oyun bağımlılığı ölçeği. Journal of Human Sciences, 14(1), 203-216.
• Hoeft, F., Watson, CL, Kesler, SR, Bettinger, KE ve Reiss, AL (2008). Bilgisayar oyunu oynama sırasında mezokortikolimbik sistemdeki cinsiyet farklılıkları. Psikiyatrik araştırma dergisi, 42(4), 253-258. https://doi.org/10.1016/j.jpsychires.2007.11.010
• Horzum, M. B., Aras, T., & Balta, Ö. Ç. (2008). Computer game addiction scale for children. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(30), 76-88.
• Icd, W. (11). for Mortality and Morbidity Statistics. QD85 Burnout (04/2019). Im Internet:(Stand: 16.10. 2019) http://id. who. int/icd/entity/129180281.
• Irmak, A. Y., & Erdoğan, S. (2016). Ergen ve genç erişkinlerde dijital oyun bağımlılığı: güncel bir bakış. Türk Psikiyatri Dergisi, 27(2), 128-137.
• İkiz, F. E., ve Sağlam, A. (2017). Ortaokul öğrencilerinin şiddet eğilimleri ile okula bağlılık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. İlköğretim Online, 16(3),
• Jeong, E. J. ve Kim, D. H. (2011). Social activities, self-efficacy, game attitudes, and game addiction. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 14(4), 213-221. Doi: 10.1089/siber.2009.02891235-1246.
• Jimerson, S. R., Campos, E., & Greif, J. L. (2003). Okul bağlılığı ve ilgili terimlerin tanımlarının ve ölçülerinin anlaşılmasına doğru. California Okul Psikoloğu, 8(1), 7-27. https://doi.org/10.1007/BF03340893
• Karabulut, B. (2019). Ortaöğretim öğrencilerinde dijital oyun bağımlılığı ve şiddet eğilimi ilişkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hasan Kalyoncu Üniversitesi Psikoloji Anabilim Dalı, Gaziantep.
• Kıldıran, Y. (2019). Lise öğrencilerinin zorbalıkla baş etme düzeyleri ve zorbalık eğilimi düzeyleri ile bilgisayar oyun bağımlılığı arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi Psikoloji Anabilim Dalı, İstanbul.
• Kılıç, S. (2013). Örnekleme Yöntemleri. Journal of Mood Disorders, 3(1).
• Kırbaç, M. (2019). Öğretmenlerin sınıf yönetimi anlayışı ile öğrencilerin okul bağlılığı, okul direnci ve akademik başarısı arasındaki ilişkilerin analizi. (Doktora tezi). İnönü Üniversitesi.
• Lopez-Fernandez, O. ve Kuss, D. J. (2020). Avrupa'da internet kullanımına bağlı zararlı bağımlılık sorunlarının önlenmesi: Bir literatür taraması ve politika seçenekleri. Uluslararası çevre araştırmaları ve halk sağlığı dergisi, 17(11), 3797. https://doi.org/10.3390/ijerph17113797
• Müezzin, E. (2015). Lise Öğrencilerinin Online Oyun Bağımlılıklarının Cinsiyet Açısından İncelenmesi. Türk Online Eğitim Teknolojileri Dergisi-TOJET.
• Nergiz, H. ve Nergiz, S. F. (2021). Çocuk, ergen veya gençlerde dijital oyun bağımlılığını araştıran ulusal lisansüstü tezlerin incelemesi. Gençlik Araştırmaları Dergisi, 9(23), 53-80.
• Özmen, M. (2019). Ortaokul öğrencilerinde dijital oyun bağımlılığı düzeyinin yordanması. (Master's thesis, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü).
• Pan, P. Y., ve Yeh, C. B., (2018). Ergenler arasında internet bağımlılığı, kendine zarar verme / intihar davranışını öngörebilir: ileriye dönük bir çalışma. Pediatri Dergisi, 197, 262-267. https://doi.org/10.1016/j.jpeds.2018.01.046
• Perdue, N. H., Manzeske, D. P., ve Estell, D. B. (2009). Okul bağlılığının erken yordayıcıları: Akranilişkilerinin rolünü keşfetmek. Okullarda Psikoloji, 46(10), 1084-1097. https://doi.org/10.1002/pits.20446
• Savcı, M., & Aysan, F. (2017). Teknolojik bağımlılıklar ve sosyal bağlılık: internet bağımlılığı, sosyal medya bağımlılığı, dijital oyun bağımlılığı ve akıllı telefon bağımlılığının sosyal bağlılığa yordayıcı etkisi. Düşünen Adam: Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi , 30(3), 202-216.
• Sherry, J. L., Greenberg, B. S., Lucas, K., & Lachlan, K. (2012). Video game uses and gratifications as predictors of use and game preference. In Playing video games (pp. 248-262). Routledge.
• Stiglic, N. ve Viner, R. M. (2019). Ekran süresinin çocukların ve ergenlerin sağlığı ve esenliği üzerindeki etkileri: incelemelerin sistematik bir incelemesi. BMJ açık , 9(1), e023191 doi: 10.1136/bmjopen-2018-023191
• Tabachnick, B. G., Fidell, L. S., & Ullman, J. B. (2013). Using multivariate statistics (Vol. 6, pp. 497-516). Boston, MA: pearson.
• Toker, S. ve Baturay, M. H. (2016). Oyun bağımlılığının öncülleri ve sonuçları. İnsan Davranışında Bilgisayarlar, 55, 668–679.
• Türkiye İstatistik Kurumu (2021), Çocuklarda Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması.
• Upadyaya, K., & Salmela-Aro, K. (2013). Development of school engagement in association with academic success and well-being in varying social contexts. European psychologist.
• Yalçın, S., ve Bertiz, Y. (2019). Üniversite öğrencilerinde oyun bağımlılığının etkileri üzerine nitel bir çalışma. Bilim Eğitim Sanat ve Teknoloji Dergisi, 3(1), 27-34.
• Yang, S. Y., Wang, Y. C., Lee, Y. C., Lin, Y. L., Hsieh, P. L., & Lin, P. H. (2022). Does smartphone addiction, social media addiction, and/or internet game addiction affect adolescents’ interpersonal interactions?. In Healthcare (Vol. 10, No. 5, p. 963). MDPI.
• Yılmaz, E. M. (2022). Lise öğrencilerinde okul bağlılığının algılanan ana babalık davranışı ve psikolojik ihtiyaç doyumu ile ilişkisi. Anakara Üniversitesi.
• Wang, M. T., ve Fredricks, J. A. (2014). Ergenlik döneminde okul bağlılığı, gençlerin sorunlu davranışları ve okulu bırakma arasındaki karşılıklı bağlantılar. Çocuk gelişimi, 85(2), 722-737. doi: 10.12691/eğitim-4-16-6.
• Weinstein, A. M. (2010). Bilgisayar ve video oyunu bağımlılığı—oyun kullanıcıları ile oyun dışı kullanıcılar arasında bir karşılaştırma. Amerikan uyuşturucu ve alkol kötüye kullanımı dergisi, 36(5), 268-276.https://doi.org/10.3109/00952990.2010.491879
• Wong, I. L. K., & Lam, M. P. S. (2016). Gaming behavior and addiction among Hong Kong adolescents. Asian Journal of Gambling Issues and Public Health, 6(1), 1-16.https://doi.org/10.1186/s40405-016-0016-x
• Woolley, M. E. ve Bowen, G. L. (2007). Risk bağlamında: Destekleyici yetişkinler ve ortaokul öğrencilerinin okula katılımı. Aile ilişkileri, 56(1), 92-104. https://doi.org/10.1111/j.1741-3729.2007.00442.x