Öğretmenlerin Algılarına Göre Yönetici Söylemleri İle Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılıkları Arasındaki İlişki

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 21, 151 - 180, 12.04.2024

Caner Dinler , Muharrem Köklü

https://doi.org/10.29129/inujgse.1312920

Öz

Amaç: Bu araştırmanın amacı, öğretmenlerin algılarına göre yönetici söylemleri ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarının düzeyini, öğretmen algılarının, öğretmenlerin bazı kişisel değişkenlerine göre anlamlı farklılık gösterip göstermediğini belirlemek; yönetici söylemlerine ilişkin algılar ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişkiyi ve söylemlerin örgütsel bağlılığı ne kadar yordadığını ortaya koymaktır.

Yöntem: Bu çalışma, genel tarama modellerinden tekil ve ilişkisel tarama modelinde tasarlanmıştır. Araştırmanın örneklemi farklı büyüklükteki 60 okulda görev yapan ve tabakalı örnekleme yöntemi ile seçilen 469 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırma kapsamında elde edilen veriler, örgütsel bağlılığı ölçmek için Allen ve Meyer (1990) tarafından geliştirilen; Meyer, Allen ve Smith (1993) tarafından yeniden gözden geçirilen, Dağlı, Elçiçek ve Han (2018) tarafından Türkçe’ye uyarlanan “Örgütsel Bağlılık Ölçeği (ÖBÖ)” kullanılmıştır. Yönetici söylemlerini ölçmek için araştırmacı tarafından geliştirilen “Yönetici Söylemleri Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmada, değişkenler arası ilişkileri ortaya koymak için korelasyon ve regresyon analizleri gerçekleştirilmiştir.

Bulgular: Araştırma bulguları incelendiğinde yönetici söylemlerinin örgütsel bağlılığı yordadığı gözlenmiş olup, ilham verici yönetici söylemlerinin istatistiki olarak örgütsel bağımlılığı manidar bir biçimde etkilediği saptanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, yönetici söylemleri ile örgütsel bağlılık ve bu değişkenlerin alt boyutları arasında anlamlı ilişkiler olduğu saptanmıştır.

Sonuçlar ve Öneriler: Araştırma neticesinde, örgütsel bağlılık ile Yönetici Söylemleri Ölçeğinin ilham verici söylem alt boyutu arasında olumlu yönde orta düzeyde, eleştirel söylem ve ben dili boyutları arasında ise olumsuz yönde düşük düzeyde bir ilişkinin var olduğu saptanmıştır. Ayrıca, yönetici söylemlerinin örgütsel bağlılığı yordadığı gözlenmiş olup, ilham verici yönetici söylemlerinin örgütsel bağımlılığı manidar bir biçimde etkilediği saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Söylem,, Yönetici,, Örgütsel Bağlılık,, Öğretmen

Teşekkür

Sayın editörlerim, saygılarımla çalışmalarınızda başarılar dilerim. İyi günler

Kaynakça

• Aka, B. (2017). Kamu ve özel sektörlerde çalışan yöneticilerin kuşak farklılıkları ve örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi: İzmir ilinde bir araştırma [Yayımlanmamış doktora tezi]. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi.
• Akarsu, B. (1998). "Beniçincilik", felsefe terimleri sözlüğü. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Allen, N. J., & Meyer, J. P. (1990). The measurement and antecedents of affective, continuance and normative commitment to the organization. Journal of occupational psychology, 63(1), 1-18 https://psycnet.apa.org/record/1990-21260-001.
• Allen, N. J., & Meyer, J. P. (1996). Affective, continuance, and normative commitment to the organization: An examination of construct validity. Journal of vocational behavior, 49(3), 252-276.
• Ayık, A., Diş, O., Çelik, Z. (2016). Okul müdürlerinin dönüşümcü liderlik rolleri ile okulların değişime açıklığı arasındaki ilişki. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(2), 547-564 https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/209729.
• Balay, R. (2000). Özel ve resmi liselerde yönetici ve öğretmenlerin örgütsel bağlılığı [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Baran, E. (2009). Süleyman demirel dönemi karikatürlerle karşılaştırmalı siyasi söylem analizi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Bennis, W. (2009). On becoming a leader. Basic Books, Perseus Books Group. Büyüköztürk, Ş. (2002). Sosyal bilimler için veri analizi el Kitabı, istatistik, araştırma deseni SPSS uygulamaları ve yorum. Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akedemi Yayınevi.
• Ceylan, A., Keskin, H., & Eren, Ş. (2005). Dönüşümcü ve etkileşimci liderlik ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişkilere yönelik bir araştırma. Yönetim, 16(51), 32-42 https://kutuphane.dogus.edu.tr/mvt/pdf.php.
• Çekiç, S. (2007). Matematik öğretmenliği lisans öğrencilerinin eleştirel düşünme gücünün bazı değişkenlere göre incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Çelikel, F. (2021). Örgüt iklimi ve örgütsel vatandaşlık davranışı açısından cam tavan algısı: Ankara’daki konaklama işletmelerde çalışanlar üzerine bir analiz [Yayımlanmamış doktora tezi]. İstanbul Gelişim Üniversitesi.
• Dağlı, A., Elçiçek, Z., & Han, B. (2018). Örgütsel bağlılık ölçeğinin türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Electronic Journal of Social Sciences, 17(68), 1788-1800 http://193.140.240.104/xmlui/bitstream/handle/11468/9373/%C3%96RG%C3%9CTSEL%20BA%C4%9ELILIK%20%C3%96L%C3%87E%C4%9E%C4%B0%E2%80%99N%C4%B0N%20T%C3%9CRK%C3%87EYE%20UYARLANMASI.pdf?sequence=1&isAllowed=y.
• Demirtaş, E., & Şama, E. (2016). Okullarda dönüşümcü liderlik ve örgütsel bağlılık ilişkisi. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi(10), 275-298 https://www.researchgate.net/profile/Erkan-Demirtas/publication/331939786_Relationship_between_Transformational_Leadership_and_Organizational_Commitment_at_Schools/links/5ed8131045851529452d60db/Relationship-between-Transformational-Leadership-and.
• Devran, Y. (2010). Haber söylem ideoloji (Vol. 15). Hiperlink Eğit. İlet. Yay. San. Tic. ve Ltd. Şti..
• Esterhammer, A. (2002). Romantic poetry. John Benjamins Publishing.
• Gaertner, K., Nollen, S. (1989). Career experiences, perceptions of employment practices, and psychological commitment to the organization. Human relations, 42(11), 975-991. https://doi.org/10.1177/001872678904201102
• Gezgin, S., Yalçın, S. (2018). Medya ve İletişime Diyalektik Bakış. S. Yalçın içinde, Liderlik ve İletişim. Eğitim Yayınevi.
• Gül, İ., & Saraç, G. (2018). Okul müdürlerinin demokratik tutumları. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(10), 155 - 172. https://doi.org/doi.org/10.20860/ijoses.435764
• Gül, Ö. (2019). Okullardaki güç mesafesinin lider üye etkileşimi üzerine etkisi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi.
• Gül, Ö., Tombak, N., & Yılmaz, K. (2015). Radikal insancıl paradigma açısından eğitim örgütlerine genel bir bakış. EYFOR VI Uluslararası Eğitim Yönetim Forumu Tam Bildiriler Kitabı (s. 78-95). Kıbrıs: Eğitim Yöneticileri ve Uzmanları Derneği.
• Gültekin, S. (2016). Eleştirel düşünmeye dayalı öğretim ilke ve yöntemleri dersi program tasarısının öğrenme ürünlerine etkisi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Balıkesir Üniversitesi.
• Gülveren, H. (2007). Eğitim fakültesi öğrencilerinin eleştirel düşünme becerileri ve bu becerileri etkileyen eleştirel düşünme faktörleri [Yayınlanmamış doktora tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Güven, M., & Kürüm, D. (2007). Öğretmen adaylarının sahip oldukları öğrenme stilleri ve eleştirel düşünme eğilimleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6(21), 60-90 https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/69970.
• Güven, S. (2015). Post modern siyaset ve söylem: Siyasi parti lider söylemleri üzerine bir çalışma [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Hangül, Ş. (2018). Okullardaki sosyal yapı ve doğal liderlik süreçlerinin sosyal ağ teorisi perspektifinden incelenmesi: Bir durum çalışması [Yayımlanmamış doktora tezi]. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi.
• Hayran, İ. (2000). İlköğretim öğretmenlerinin düşünme beceri ve işlemlerine ilişkin görüşleri [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Kocatepe Üniversitesi.
• Karabağ, İ. (2010). Dil ve şiddet. İkaros Yayınları.
• Karaoğlu, M. (1996). Tansu Çiller ve söylemi. Saray Medikal Yayıncılık.
• Kepenekci, Y. K., & Nayır, F. (2014). Okul iklimini insan haklarına duyarlılık boyutunda sorgulama: Liseler üzerine bir araştırma. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(1), 1-16 https://dergipark.org.tr/tr/pub/trkefd/issue/21473/230149.
• Kocaman, A. (2003). Söylem üzerine. ODTÜ Geliştirme Vakfı Yayıncılık, Özkan Matbaacılık.
• Korkmaz, Ö. (2009). Öğretmenlerin eleştirel düşünme eğilim ve düzeyleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 1-13 https://dergipark.org.tr/tr/pub/kefad/issue/59520/855964.
• Latifoğlu, N., & Saklı, A. R. (2019). Motivasyonel dil Kullanımının örgütsel bağlılık üzerindeki etkisi: Çaykur'da bir uygulama. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(10), 251-268. https://doi.org/10.34086/rteusbe.665201
• Manion, J. (2005). From management to leadership: Practical strategies for health care lLeaders. John Wiley & Sons.
• Meriç, E., & Erdem, M. (2013). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin algılarına göre okul yönetiminde kayırmacılık. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 3(3), 467-498 https://dergipark.org.tr/tr/pub/kuey/issue/10319/126559#:~:text=Ancak%20%C3%B6%C4%9Fretmenlere%20g%C3%B6re%20okullar%C4%B1nda%20g%C3%B6rev,uygulamalar%C4%B1nda%20nadiren%20kay%C4%B1rmac%C4%B1l%C4%B1k%20yapt%C4%B1klar%C4%B1n%C4%B1%20d%C3%BCs%C3%BCn.
• Meyer, J., Allen, N., & Smith, C. (1993). Commitment to organizations and occupations: Extension and test of a three-component conceptualization. Journal of Applied Psychology, 78(4), 538-551. https://doi.org/10.1037/0021-9010.78.4.538
• Morgan, R., Hunt, S. (1994). The commitment-trust theory of relationship marketing. Journal of Marketing, Vol. 58 (July 1994), 20-38 https://sci-hub.se/10.1177/002224299405800302.
• Mowday, R., Lyman W., P., Richard M. , S. (2013). Employee—organization linkages: The psychology of commitment, absenteeism, and turnover. Academic press.
• Pagès, M., Bonetti, M., De Gaulejac, V., & Descendre, D. (1987). O poder das organizações: a dominação das multinacionais sobre os indivíduos. Atlas.
• Richard, W., George Kops, K. (1994). Etkili ve güzel konuşma sanatı ( Çev. Melih Üzmez ). Gün Yayıncılık.
• Saylık, N. (2015). Okul müdürlerinin eleştirel liderlik yeterliklerinin öğretmen görüşlerine göre incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
• Şahin, Ç. Ç. (2014). Okul yöneticisi tarafından psikolojik tacize maruz kalan öğretmenlerin görüşlerinin incelenmesi. Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi, 2(2), 1-13 https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/17499.
• Şen, Ü. (2009). Türkçe öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme tutumlarının çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Zeitschrift für die Welt der Türken, 1(2), 69-89 https://www.academia.edu/32143702/T%C3%BCrk%C3%A7e_%C3%96%C4%9Fretmeni_Adaylar%C4%B1n%C4%B1n_Ele%C5%9Ftirel_D%C3%BC%C5%9F%C3%BCnme_Tutumlar%C4%B1n%C4%B1n_%C3%87e%C5%9Fitli_De%C4%9Fi%C5%9Fkenler_A%C3%A7%C4%B1s%C4%B1ndan_De%C4%9Ferlendirilmesi.
• Sözen, E. (2017). Söylem, belirsizlik, mübadele, bilgi/güç ve refleksivite. Profil Kitap.
• Toolan, M. (1997). What is critical discourse analysis and why are people saying such terrible things about it? Language and Literature, 6(2), 83-103. https://doi.org/10.1177/096394709700600201
• Tümkaya, S. (2011). Fen bilimleri öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimleri ve öğrenme stillerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(3), 215-234 https://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423907630.pdf.
• Tümkaya, S., Aybek, B., & Aldağ, H. (2009). Üniversite öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimleri ve problem çözme becerilerinin incelenmesi. Eurasian Journal of Educational Research, 36, 57-74.
• Van Dijk, T. ( 1998). İdeoloji: Çok disiplinli bir yaklaşım. Adaçayı.
• Waldman, D., Yammarino, F. (1999). CEO Charismatic leadership: Levels-of-management and levels-of-analysis effects. Academy of Management Review, 24(2), 266-285 https://www.jstor.org/stable/259082.
• Wiener, Y. (1982). Commitment in organizations: A normative view. Academy of management review, 7(3), 418-428. https://doi.org/10.5465/amr.1982.4285349
• Yıldırım, N. (2012). Eğitim denetmeni ve bakanlık denetmeni imajları üzerine karşılaştırmalı bir çalışma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 18(1), 143-166 https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/108186.
• Yılmaz, H., & Kaymaz, A. (2014). Kurumsal bir risk unsuru: Mobbing (işyerinde psikolojik taciz). Denetişim, 14, 74-80 https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/208747.
• Zayif, K. (2008). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi.