Okul Psikolojik Danışmanlarının Deprem Sonrası Süreçte Gözlemledikleri Sorunlar ve Çözümleri

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 22, 124 - 136, 03.11.2024

Supha Nur Küçükbahçe , Murat Canpolat

https://doi.org/10.29129/inujgse.1505645

Öz

Afet sonrasında öğrencilerde pek çok sorun görünmektedir.6 Şubat Kahramanmaraş merkezli deprem sonrasında yaşanan kayıplardan dolayı aileler, çocuklar, öğretmenler, öğrenciler, veliler bu süreçte depremin olduğu toplumsal çevrede; bireysel ve sosyal açıdan psikolojik sorunlar, fiziksel rahatsızlıklar, ekonomik sıkıntılarla karşı karşıya kalmaktadır. Okulların tekrar başlamasıyla birlikte afetlerin olumsuz etkilerini öğrenciler okula taşımaktadır. Bu çalışmanın amacı, 6 Şubat depreminden sonra okulların açıldıktan sonra öğrencilerin sorunlarını okul psikolojik danışmanlarının deneyimleri doğrultusunda incelemektir. Bu amaç doğrultusunda araştırmanın katılımcıları Adıyaman ilinin Çelikhan ilçesinde görev yapmakta olan okul psikolojik danışmanları oluşturmaktadır. Bu çalışmada derinlemesine incelemek amacıyla nitel araştırma yöntemi kullanıldı. Katılımcılara, amaçlı örnekleme yöntemi kullanılarak 7 okul psikolojik danışmana ulaşıldı ve görüşmeler yapıldı. Görüşmecilerden veri toplamak için yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Rehberlik servisinde yapılan görüşmeler kayıt altına alındı. Kayıt altına alınan görüşmeler deşifre edilip detaylıca incelendikten sonra analize hazırlandı. Veri analizi için nitel veri analiz yöntemlerinden biri olan içerik analiz kullanıldı. Analiz sonucunda elde edilen bulgular 3 ana tema etrafında toplandı. Ana temalar; görülen sorunlar, müdahaleler ve travmatik danışmandan oluşmaktadır. Araştırma bulgularına dayanarak gelecekte olası bir afet ve sonrası için gerekli çalışmalar yapılabilir.

Anahtar Kelimeler

okul psikolojik danışmanı, depremin okula etkisi, öğrenci sorunları, nitel araştırma

Kaynakça

• Alipour, F., & Ahmadi, S. (2020). Social support and posttraumatic stress disorder (PTSD) in earthquake survivors: A systematic review. Social Work in Mental Health, 18(5), 501-514.
• Arslan, M. (2023). Okul müdürlerinin 6 Şubat Kahramanmaraş Depremi sonrası okullarda karşılaştıkları sorunlar ve bu sorunlara ilişkin çözüm önerileri. International Journal of Social Humanities Sciences Research, 10(97), 1550-1559.
• Aslanderen, M., & Berkant, H. G. (2023). Okul Öncesi Eğitiminde Depremin Öğretimine İlişkin Öğretmen Görüşleri. Eğitim Yansımaları, 7(2), 22-34.
• Aviles, A. M., Anderson, T. R., & Davila, E. R. (2006). Child and adolescent social‐emotional development within the context of school. Child and Adolescent Mental Health, 11(1), 32-39.
• Bıçakçı, A. B. & Okumuş, F. E. E. (2023). Depremin psikolojik etkileri ve yardım çalışanları. Avrasya Dosyası, 14(1), 206-236.
• Boyd-Webb, N. (2007). Play therapy with children in crisis. New York: The Guilford Press.
• Briere, J., Kaltman, S. & Green, B. L. (2008). Accumulated childhood trauma and symptom complexity. Journal of Traumatic Stress: Official Publication of The International Society for Traumatic Stress Studies, 21(2), 223226.
• Brymer M., Taylor M., Escudero P., Jacobs A., Kronenberg M., Macy R., Mock L., Payne L.,Pynoos R. ve Vogel J. Psychological first aid for schools: Field operations guide, 2nd Edition. (2012). Los Angeles: National Child Traumatic Stress Network.
• Chapman E, Smith JA. Interpretative Phenomenological Analysis and the New Genetics. Journal of Health Psychology. 2002;7(2):125-130. doi:10.1177/1359105302007002397.
• Creswell, J. W. (2003). Research design: Qualitative, quantitative and mixed methods approache. Sage Publication.
• Creswell, J. W. (2015). Nitel araştırma yöntemleri beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. (M. Bütün ve S.B. Demir, Çev.) Ankara: Siyasal.
• Downe-Wamboldt, B. (1992). Content analysis: Method, applications and issues. Health Care for Women International, 13, 313-321.
• Du, B., Ma, X., Ou, X., Jin, Y., Ren, P. & Li, J. (2018). The prevalence of posttraumatic stress in adolescents eight years after the Wenchuan earthquake. Psychiatry Res. 1,262.
• Ekşi A., (2016), Afetlerden Sonra Ortaya Çıkabilecek Çevresel Risklerin Yönetimi, Hastane Öncesi Dergisi,1(2), 15- 25.
• Galea, S., Nandi, A., & Vlahov, D. (2005). The epidemiology of post-traumatic stress disorder after disasters. Epidemiologic reviews, 27(1), 78-91.
• Gökalp, G. ve Yalçınkaya, A.U. (2018). Okullarda Kriz ve Karar Verme. Ö. Erdur-Baker ve T. Doğan (Ed.), Kriz danışmanlığı içinde (s. 111-136). Ankara: Pegem Akademi.
• Gözübüyük A.A., Duras E., Dağ H., Arıca V., (2015), Olağan üstü Durumlarda Çocuk Sağlığı, Journal of Clinical and Experimental Investigations, 6(3), 324-330. Gündüz, B. (2012). Okul psikolojik danışmanlarında yetkinlik inancı ve tükenmişlik. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(3), 1749-1767.
• Han, F. (2010). Studies on college student psychological crisis intervention system. International Journal of Psychological Studies, 2(1), 151-154.
• Husserl, E. (1970). The crisis of European science and transcendental phenomenology. IL: Northwestern University Press.
• Jaksec, C.M., Dedrick, R.F. ve Weinbberg, R. B. (2000). Classroom Teachers Ratings of the Acceptability of In-Class Crisis Intervention Services. Traumatology, 6, 1, 9–23.
• Kaid, L. L. (1989). Content analysis. In P. Emmert & L. L. Barker (Eds.), Measurement of communication behavior (pp. 197-217). New York: Longman.
• Karabulut, D. & Bekler, T. (2019). Doğal afetlerin çocuklar ve ergenler üzerindeki etkileri. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 5(2), 368-376.138491-205.
• Karataş, Z. ve Baltacı, H. Ş. (2013). Ortaöğretim kurumlarında yürütülen psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerine yönelik okul müdürü, sınıf rehber öğretmeni, öğrenci ve okul rehber öğretmeninin (psikolojik danışman) görüşlerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14 (2), 427-460.
• Kaştan Y., (2015), Türkiye'de Göç Yaşamış Çocukların Eğitim Sürecinde Karşılaşılan Problemler, Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(4), 216-229.
• Kaya, M., ve Yıldırım, (2017). Liselerde çalışan psikolojik danışmanların okullarda yaşanan kriz durumlarına ilişkin algıları. İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 6(2), 835-857.
• Livanou, M., Bassoglu, M., Ssalcioglu, E., & Kalendar, D. (2002). Traumatic stress responses in treatment-seeking earthquake survivors in Turkey. The Journal of nervous and mental disease, 190(12), 816-823.
• Maya, Ġ. (2014). Kamu ilkokullarında yöneticilerin sergiledikleri kriz yönetimi beceri düzeylerine ilişkin öğretmen görüşleri. Yönetim Bilimleri Dergisi, 12(23), 209-235.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber. (S. Turan, Çev. Ed.) Ankara: Nobel.
• Openshaw, L. 2011. “School-based support groups for traumatized students.” School Psychology International, 32(2), 163-178.
• Osborne, J. W. (1994). Some similarities and differences among phenomenological and other
• methods of psychological qualitative research. Canadian Psychology/Psychologie Canadienne, 35, 167–189.
• Özcebe H., (2013), Afetlerde Çocuk ve Ergen Sağlığı Hizmetleri, Acil ve Afet Durumlarında Sağlık Yönetimi, Hacettepe Üniversitesi Yayınları, 243-254.
• Özçetin, A., Maraş, A., Ataoğlu, A., İçmeli, C. (2008). Deprem Sonucu Gelişen Travma Sonrası Stres Bozukluğu ile Kişilik Bozuklukları Arasında İlişki. Düzce Tıp Fakültesi Dergisi. 2. 8-18.
• Özen, Y. (2011). Eğitim kurumlarında yönetsel ve bireysel krize müdahalenin planlanması ve eğitimi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi(3), 119-140.
• Öztan, M.O, Bolova, G., Özdemir, T., Sayan, A., Elmalı, F. ve Köylüoğlu G. (2019). Üçüncü Basamak Bir Hastanedeki Pediyatrik Travma Hastalarının Değerlendirilmesi ve Travma şiddetini Öngören Faktörlerin Saptanması. İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Hastanesi Dergisi 9(1) s. 17-22.
• Pascapurnama D.N., Murakami A., Chagan- Yasutan H., Hattori T., Sasaki H., Egawa S., (2018), Integrated health education in disaster risk reduction: Lesson learned from disease outbreak following natural disasters in Indonesia, International Journal of Disaster Risk Reduction, 29, 94–102.
• Patton, M. Q. (2002). Two Decades of Developments in Qualitative Inquiry: A Personal, Experiential Perspective. Qualitative Social Work, 1(3), 261-283. https://doi.org/10.1177/1473325002001003636.
• Silwal, S., Dybdahl, R., Chudal, R., Sourander, A., Lien, L. (2018). Psychiatric symptoms experienced by adolescents in Nepal following the 2015 earthquakes. J Affect Disord.
• Sönmez, M. B. (2022). Depremin psikolojik etkileri, psikolojik destek ve korkuyla baş etme. Totbid Dergisi, 21(3), 337-343.
• Wolmer, L., Laor, N., Dedeoglu, C., Siev, J., Yazgan, Y. 2005. “Teacher-mediated intervention after disaster: A controlled three-year follow-up of children’s functioning.” Journal of Child Psychology and Psychiatry, 46, 1161–1168.
• Yehuda, R., Hoge, C. W., McFarlane, A. C., Vermetten, E., Lanius, R. A., Nievergelt, C. M., Hobfoll, S. E., Koenen, K. C., Neylan, T. C. & Hyman, S. E. (2015). Post-traumatic stress disorder. Nature Reviews Disease primers, 1(1), 1-22.
• Yeşilyaprak, B. (2016). 21.yüzyılda eğitimde rehberlik hizmetleri. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H., (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (6. baskı).
• Seçkin Yayınevi.
• Yıldız-Önal, Y. ve Köseoğlu, S. A. (2021). Psikolojik danışmanların yas danışmanlığına ilişkin değerlendirmeleri. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2), 592- 604.
• Yin, R. K. (2014). Case study research design and methods (5.baskı.). London: SAGE Publication.
• Yule, W. & Smith, P. (2015). Post traumatic stress disorder. In A. Thapar, D. S. Pine, J. F. Leckman, S. Scott, M. J. Snowling, and E. Taylor (Eds.), Rutter's Child and Adolescent Psychiatry (pp. 806-821). Wiley. Gündüz, B. (2012). Okul psikolojik danışmanlarında yetkinlik inancı ve tükenmişlik. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(3), 1749-1767.
• Han, F. (2010). Studies on college student psychological crisis intervention system. International Journal of Psychological Studies, 2(1), 151-154.
• Husserl, E. (1970). The crisis of European science and transcendental phenomenology. IL: Northwestern University Press.
• Jaksec, C.M., Dedrick, R.F. ve Weinbberg, R. B. (2000). Classroom Teachers Ratings of the Acceptability of In-Class Crisis Intervention Services. Traumatology, 6, 1, 9–23.
• Kaid, L. L. (1989). Content analysis. In P. Emmert & L. L. Barker (Eds.), Measurement of communication behavior (pp. 197-217). New York: Longman.
• Karabulut, D. & Bekler, T. (2019). Doğal afetlerin çocuklar ve ergenler üzerindeki etkileri. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 5(2), 368-376.138491-205.
• Karataş, Z. ve Baltacı, H. Ş. (2013). Ortaöğretim kurumlarında yürütülen psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerine yönelik okul müdürü, sınıf rehber öğretmeni, öğrenci ve okul rehber öğretmeninin (psikolojik danışman) görüşlerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14 (2), 427-460.
• Kaştan Y., (2015), Türkiye'de Göç Yaşamış Çocukların Eğitim Sürecinde Karşılaşılan Problemler, Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(4), 216-229.
• Kaya, M., ve Yıldırım, (2017). Liselerde çalışan psikolojik danışmanların okullarda yaşanan kriz durumlarına ilişkin algıları. İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 6(2), 835-857.
• Livanou, M., Bassoglu, M., Ssalcioglu, E., & Kalendar, D. (2002). Traumatic stress responses in treatment-seeking earthquake survivors in Turkey. The Journal of nervous and mental disease, 190(12), 816-823.
• Maya, Ġ. (2014). Kamu ilkokullarında yöneticilerin sergiledikleri kriz yönetimi beceri düzeylerine ilişkin öğretmen görüşleri. Yönetim Bilimleri Dergisi, 12(23), 209-235.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber. (S. Turan, Çev. Ed.) Ankara: Nobel.
• Openshaw, L. 2011. “School-based support groups for traumatized students.” School Psychology International, 32(2), 163-178.
• Osborne, J. W. (1994). Some similarities and differences among phenomenological and other
• methods of psychological qualitative research. Canadian Psychology/Psychologie Canadienne, 35, 167–189.
• Özcebe H., (2013), Afetlerde Çocuk ve Ergen Sağlığı Hizmetleri, Acil ve Afet Durumlarında Sağlık Yönetimi, Hacettepe Üniversitesi Yayınları, 243-254.
• Özçetin, A., Maraş, A., Ataoğlu, A., İçmeli, C. (2008). Deprem Sonucu Gelişen Travma Sonrası Stres Bozukluğu ile Kişilik Bozuklukları Arasında İlişki. Düzce Tıp Fakültesi Dergisi. 2. 8-18.
• Özen, Y. (2011). Eğitim kurumlarında yönetsel ve bireysel krize müdahalenin planlanması ve eğitimi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi(3), 119-140.
• Öztan, M.O, Bolova, G., Özdemir, T., Sayan, A., Elmalı, F. ve Köylüoğlu G. (2019). Üçüncü Basamak Bir Hastanedeki Pediyatrik Travma Hastalarının Değerlendirilmesi ve Travma şiddetini Öngören Faktörlerin Saptanması. İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Hastanesi Dergisi 9(1) s. 17-22.
• Pascapurnama D.N., Murakami A., Chagan- Yasutan H., Hattori T., Sasaki H., Egawa S., (2018), Integrated health education in disaster risk reduction: Lesson learned from disease outbreak following natural disasters in Indonesia, International Journal of Disaster Risk Reduction, 29, 94–102.
• Patton, M. Q. (2002). Two Decades of Developments in Qualitative Inquiry: A Personal, Experiential Perspective. Qualitative Social Work, 1(3), 261-283. https://doi.org/10.1177/1473325002001003636.
• Silwal, S., Dybdahl, R., Chudal, R., Sourander, A., Lien, L. (2018). Psychiatric symptoms experienced by adolescents in Nepal following the 2015 earthquakes. J Affect Disord.
• Sönmez, M. B. (2022). Depremin psikolojik etkileri, psikolojik destek ve korkuyla baş etme. Totbid Dergisi, 21(3), 337-343.
• Wolmer, L., Laor, N., Dedeoglu, C., Siev, J., Yazgan, Y. 2005. “Teacher-mediated intervention after disaster: A controlled three-year follow-up of children’s functioning.” Journal of Child Psychology and Psychiatry, 46, 1161–1168.
• Yehuda, R., Hoge, C. W., McFarlane, A. C., Vermetten, E., Lanius, R. A., Nievergelt, C. M., Hobfoll, S. E., Koenen, K. C., Neylan, T. C. & Hyman, S. E. (2015). Post-traumatic stress disorder. Nature Reviews Disease primers, 1(1), 1-22.
• Yeşilyaprak, B. (2016). 21.yüzyılda eğitimde rehberlik hizmetleri. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H., (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (6. baskı).
• Seçkin Yayınevi.
• Yıldız-Önal, Y. ve Köseoğlu, S. A. (2021). Psikolojik danışmanların yas danışmanlığına ilişkin değerlendirmeleri. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2), 592- 604.
• Yin, R. K. (2014). Case study research design and methods (5.baskı.). London: SAGE Publication.
• Yule, W. & Smith, P. (2015). Post traumatic stress disorder. In A. Thapar, D. S. Pine, J. F. Leckman, S. Scott, M. J. Snowling, and E. Taylor (Eds.), Rutter's Child and Adolescent Psychiatry (pp. 806-821). Wiley.