Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Sosyal Değerler Kazanımlarının Farklı Değişkenlere Göre İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 1, 59 - 71, 31.12.2020

Özlem Dönmez , Gizem Sözen Elanur Demirkaya Demirdaş

Öz

Okul öncesi eğitim, çocuğun toplum içinde uyumlu yaşayabilmesi için bazı değerleri içselleştirmesini sağlar. Dünya ve Türkiye’de okul öncesi dönemde sosyal değerler eğitimi ile ilgili yeterli çalışmaya rastlanmaması, bu çalışmayı önemli kılmaktadır. Bu araştırmanın genel amacı; okul öncesi dönem çocuklarının sosyal değerler kazanımlarının farklı değişkenlere göre incelenmesidir. Bu amaç doğrultusunda okul öncesi dönem çocuklarının sosyal değerler kazanımları çocukların yaşına, cinsiyetine, okul öncesi eğitim alma süresine, anne ve baba eğitim durumuna, sınıf mevcuduna, aile çocuk sayısına, anne ve baba yaşına, anne çalışma durumuna göre farklılaşıp farklılaşmadığı incelenmiştir.
Bu çalışmada nicel araştırma yöntemlerinden “İlişkisel Tarama Modeli'” kullanılmıştır. Bu araştırmanın çalışma grubu Maltepe ilçesinde MEB'e bağlı 2 devlet anaokuluna devam eden 200 çocuktur. Araştırmada veri toplama aracı olarak, araştırmacılar tarafından geliştirilen “Aile Bilgi Formu” ve Atabey ve Ömeroğlu (2016) tarafından geliştirilen “Okul Öncesi Sosyal Değerler Kazanım Ölçeği” kullanılmıştır. Veriler istatistik paket programına girerek program aracılığıyla çözümlenmiştir.
Verilerin normal dağılıp dağılmadığını görmek amacıyla normallik testi yapılmış, çarpıklık - basıklık ve Kolmogorov Smirnov testi sonuçlarına göre verilerin normal dağılmadığı görülmüştür. Verilerin çözümlenmesinde, parametrik olmayan fark ve ilişki testleri (Mann Whitney U, Kruskal Wallis, Spearman Korelasyon testi) yapılmıştır.
Bu çalışmanın bulgularına göre, cinsiyet değişkenine göre saygı, sorumluluk alt boyutlarında ve ölçek toplam puanında kızların lehine anlamlı bir farklılık görülmüş, diğer alt boyutlarda bir fark bulunmamıştır. Sınıftaki çocuk sayısı değişkeni ile işbirliği alt boyutu arasında negatif yönlü anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Annenin yaşı değişkenine göre, işbirliği ve nezaket alt boyutlarında 40-49 yaş lehine anlamlı bir fark bulunmuştur. Çocukların yaşı ile nezaket alt boyutu arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişki görülmüştür. Okul öncesi eğitim süresi, aile çocuk sayısı, annenin eğitim durumu ve çalışma durumu, babanın yaşı ve eğitim durumu değişkenlerine göre ise bir farka rastlanmamıştır.
Araştırma bulguları ilgili literatür çerçevesinde tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Değer, sosyal değer, değerler eğitimi, okul öncesi

Examination of the Social Values Acquisitions of Preschool Aged Children According to Different Variables

Öz

Preschool children are required to internalize some social values in order to be compatible with the society. This study is important because of the contribution to the relevant literature. The main aim of the research is to examine the social values acquisitions of preschool aged children according to different variables. In accordance with that aim, whether preschool children’s social values differ according to children’s ages, gender, duration of preschool education, mothers’ and fathers’ education levels, class size, number of the child in the family, mothers’ and fathers’ ages, and mothers’ working status were examined.
In this quantitative research, “Relational Screening Model” was used. Data was collected from 200 preschool children via “Family Information Form” developed by researchers and “The Scale for Preschool Social Values Acquisition” developed by Atabey and Ömeroğlu in 2016. The data analysis was done through statistical package program. In order to see whether the data is normally distributed or not, normality test was conducted and Kolmognov Smirnov, skewness-kurtosis values were examined. Because of the data distributed abnormal, non-parametric comparison and correlation tests (Mann Whitney U, Kruskal Wallis, Spearman Correlation Test) were conducted.
According to the results of the study, there is a difference according to gender in respect, responsibility, and social values points in favor of girls. There is a negative correlation between class size and social values. There is a difference according to mothers’ ages in cooperation and kindness points in favor of 40-49 ages. There is a positive correlation between children’s ages and social values. There is no difference according to the period of preschool education, number of the child in the family, mothers’ education levels and working status, fathers’ ages and education levels.
Results of the study is discussed in light of the relevant literature.

Anahtar Kelimeler

Value, social value, values education, preschool education

Kaynakça

• Aktepe, E. ve Yalçınkaya, E. (2016). Okul ortamında değerler eğitiminin öğrenci görüşlerine göre çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(17), 113-131.
• Aktepe, V. ve Yel, S. (2009). İlköğretim öğretmenlerinin değer yargılarının betimlenmesi: Kırşehir ili örneği. Türk Eğitim Bilgileri Dergisi, 7(3), 607-622.
• Arıcı, D. ve Bartan, M. (2020). Çocuğu okul öncesi eğitime devam eden annelerin çocuklarına değer edindirme sürecine yönelik görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(1), 279-294.
• Atabey, D. (2014). Okul öncesi sosyal değer kazanımı ölçeğinin geliştirilmesi ve sosyal değerler eğitimi programının anasınıfına devam eden çocukların sosyal değerler kazanımına etkisinin incelenmesi (Yayınlanmış Doktora Tezi ). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Atabey, D. ve Ömeroğlu, E. (2016). Okul öncesi sosyal değerler kazanımı ölçeğinin geliştirilmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(35) ,101-135.
• Atabey, D. ve Ömeroğlu, E. (2016). Sosyal değerler eğitimi programının ana sınıfına devam eden çocukların sosyal değerler kazanımına etkisinin incelenmesi. Akademik Bakış Dergisi, 58, 593-617.
• Ateş, Ö. T. (2017). Türkiye'de değerler eğitimi uygulamalarının öğrencilere kazandırılması istenen önemli özellikler üzerindeki etkisi. Değerler Eğitimi Dergisi, 15(34).
• Bakioğlu, A. ve Levent, F. (2014). Türkiye'nin geleceği için önemli bir yatırım: Etik değerler eğitimi. Yeni Türkiye Dergisi, 258-261.
• Bartan, S. (2018). Okul öncesi öğretmenlerinin değerler ve değerler eğitimi hakkındaki görüşleri ile sınıf içi uygulamalarının incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kütahya.
• Canbeldek, M. & Erdoğan, N. I. (2017). The effects of early childhood classroom size and duration on development of children. Eurasian Journal of Educational Research, 68, 257-271.
• Coşkun, Y. ve Yıldırım, A. (2009). Üniversite öğrencilerinin değer düzeylerinin bazi değişkenler açısından incelenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 311-328.
• Çalışkan, H. ve Sağlam, H. İ. (2012). Hoşgörü eğilim ölçeğinin geliştirilmesi ve ilköğretim öğrencilerinin hoşgörü eğilimlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri (Ek Özel Sayı), 1431-1446.
• Dereli İman, E. (2014). Değerler eğitimi programının 5-6 yaş çocuklarının sosyal gelişimine etkisi: sosyal beceri, psiko-sosyal gelişim ve sosyal problem çözme becerisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(1).
• Elibol Gültekin, S. (2008). 5 yaş çocuklarının sosyal becerilerinin bazı değişkenler açısından değerlendirilmesi (Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Erdem, M. (2020). Hasan Aycın'ın çocuk kitaplarında eğitsel değerler (Yüksek Lisans Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• Erkuş, S. (2012). Okul öncesi öğretmenlerinin okul öncesi eğitim programındaki değerler eğitimine ilişkin görüşlerinin değerlendirmesi (Yüksek Lisans Tezi). Dicle Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Diyarbakır.
• Gökçek, B. S. (2007). 5-6 yaş çocukları için hazırlanan karakter eğitimi programının etkisinin incelenmesi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Ilgın, T. İ. (2010). Okul öncesi çocukların sosyal beceri düzeyleri ve sosyal değer kazanımları ile ebeveyn sosyal beceri düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Karabük Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Karabük.
• Işıkoğlu, N. (2007). Quality in preschool education institutions. Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Dergisi, 9(18), 37-47.
• İlğan, A., Karayiğit, D., ve Çetin, B. (2013). Ortaokul öğrencilerinin demokratik değerlere sahip olma düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 110-114.
• Kara, B. (2017). İlköğretim okullarında değerler eğitimi uygulamalarına ilişkin öğretmen görüşleri. (Yüksek Lisans Tezi). Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
• Karasu, M. ve Aktepe, V. (2009). Öğretmenlerin Değerler Eğitimine Bakış Açıları. 8.Ulusal Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu. Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir, 21-23 Mayıs, s. 397-413.
• Kaymak, N. (2020). Yerli ve yabancı çizgi filmlerin evrensel değerler bakımından incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kulaksızoğlu, A., ve Dilmaç, B. (2000). İnsani değerler eğitim programı. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 199-208.
• Kurtdede Fidan, N. (2009). Öğretmen adaylarının değer öğretimine ilişkin görüşleri. Kuramsal Eğitimbilim, 2(2), 1-18.
• Lovat, T. (2017). Values education as good practice pedagogy: Evidence from Australian empirical research. Journal of Moral Education, 46(1), 88-96.
• MEB (2013). Okul Öncesi Eğitim Programı. Temel Eğitim Genel Müdürlüğü. http://tegm.meb.gov.tr/dosya/okuloncesi/ooproram.pdf adresinden alınmıştır.
• Micozkadioglu, I. I. ve Berument, S. K. (2011). The effects of day care quality on first grade children’s social competence and academic achievement. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 33, 123-140.
• Morcom, V. E. (2016). Scaffolding peer collaboration through values education: Social and reflective practices from a primary classroom. Australian Journal of Teacher Education, 41(1), 81-99.
• Neslitürk, S. ve Deniz M. E. (2013). Anne değerler eğitimi programının 5- 6 yaş çocuklarının sosyal beceri düzeylerine etkisi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 4(4), 103-116.
• Neslitürk, S., Özkal N. ve Dal, S. (2015). 5-6 yaş çocuklarının değer kazanım süreçlerine anne değerler eğitimi programının etkisi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 883-899.
• Oğuz, Ö. (2020). Çocuk edebiyatında değerler (Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Oktay, A., Zembat, R., Koçyiğit, S., Özdemir, A. A., Tok, E., ve Özdemir Beceren, B. (2016). Okul Öncesi Eğitime Giriş. Hedef Yayınları, Ankara.
• Öztürk, E. & Can A. A. (2020). The effect of music education on the social values of preschool children. Cypriot Journal of Educational Science, 15(5), 1053-1064.
• Öztürk Samur, A. (2011). Değerler eğitimi programının altı yaş çocuklarının sosyal ve duyusal gelişimlerine etkisi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• San Bayhan, A. ve Artan, İ. (2009). Çocuk gelişimi ve eğitimi. İstanbul: Morpa.
• Sapsağlam, Ö. ve Ömeroğlu, E. (Ed.). (2016). Okul öncesi dönemde karakter ve değerler eğitimi. Ankara: Pegem.
• Skalická, V., Belsky, J., Stenseng, F. ve Wichstrøm, L. (2015). Reciprocal relations between student–teacher relationship and children’s behavioral problems: Moderation by child-care group size. Child Development, 8(5), 1557-1570.
• Şen, M. (2020). Temel eğitimde değerler eğitimi kapsamında Türk ve yabancı animasyon filmlerinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Thornberg, R. (2016). Values education in Nordic preschools: A commentary. International Journal of Early Childhood, 48(2), 241-257.
• Thornberg, R. ve Oğuz, E. (2013). Teachers' views on values education: A qualitative study in Sweden and Turkey. International Journal of Educational Research, 59(1), 49-56.
• Tokdemir, M. A. (2007) Tarih öğretmenlerinin değerler ve değer eğitimi hakkındaki görüşleri. (Yüksek Lisans Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Trawick-Smith, J. (2013). Erken çocukluk döneminde gelişim: çok kültürlü bir bakış açısı. B. Akman (Ed.), Okul öncesi dönem çocuklarında sosyal ve duygusal gelişim (Çev: H. Z. İnan). Ankara: Nobel.
• Turp Özdemir, Z. (2020). Türkiye'de çocuk kanallarında yayınlanan çizgi filmlerin değerler eğitimi açısından incelenmesi ve bu çizgi filmlerin Türkçe öğretimine katkısı (Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ulavere, P. ve Veisson, M. (2015). Values and values education in Estonian preschool child care institutions. Journal of Teacher Education for Sustainability, 17(2), 108-124.
• Uslu, S. Ş. (2019). Okul öncesi dönem çocukların yılmazlıkları ile sosyal değerleri kazanımları ve ailelerin yılmazlıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Uyanık Balat, G. (2012). Okul Öncesinde Değerler Eğitimi. Gülden Uyanık Balat (Ed.), Okul Öncesinde Değerler Eğitimi ve Etkinlik Örnekleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Uyanık Balat, G. ve Balaban Dağal, A. (2009). Okul Öncesi Dönemde Değer Eğitimi Etkinlikleri. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Uzunkol, E. (2014). Hayat Bilgisi Öğretiminde Uygulanan Değerler Eğitimi Programının Öğrencilerin Özsaygı Düzeyleri, Sosyal Problem Çözme Becerileri ve Empati Düzeylerine Etkisi (Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Üner, E. (2011). Okul öncesi eğitim programındaki 36-72 aylık çocuklara farklılıklara saygı eğitimi kazandırmanın öğretmen görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi (Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• Ünlü, İ. ve Metin, Ö. (2016). İlköğretim öğrencilerinin cinsiyet değişkenine göre değerlere ulaşma düzeyleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(2), 697-713.
• Ünsal, S. (2019). Okul öncesi döneme yönelik çizgi filmlerin değerler bağlamında incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Karabük Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Karabük.
• Yıldırım, K. (2009). Türk sınıf öğretmenlerinin değerler eğitimine ilişkin deneyimleri: Fenomonolojik bir yaklaşım. Eğitim Araştırmaları, 35, 165-184.