Geçmişte Dış Mekânlarda Oynanan Anadolu Çocuk Oyunları

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 140 - 151, 31.07.2021

Zeynep Kılıç Dilan Bayındır

Öz

Bu araştırmanın amacı, geçmişte Anadolu’da dış mekanlarda oynanan çocuk oyunlarını oyuncu sayısı, oyuncu yaş grupları, oyun türü ve oyun materyallerine göre incelemektir. Araştırma, nitel bir araştırmadır. Araştırmaya Türkiye’nin 35 farklı ilinden, yaş ortalaması 51.49 olan, 111 kişi katılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından hazırlanan demografik bilgi formu ve yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Verilerin analizinde ise içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada yer alan katılımcılar toplam 123 oyun tanımlamıştır. Bu oyunlar öncelikle oynandığı yere göre sınıflandırılmıştır. Buna göre, katılımcıların çocukken oynadıkları oyunların 12’i iç mekânda, 84’ü dış mekânda ve 27’si de hem iç hem de dış mekânda oynanmaktadır. Bu araştırma kapsamında, yalnızca dış mekânlarda oynanan 111 oyun incelenmiştir. Sonuç olarak, yetişkinlere kendi çocukluklarında oynadıkları oyunlar sorulduğunda, anlatılan oyunların özellikle dış mekanlarda oynanan, koşma, atlama, yakalama gibi fiziksel oyunlar olduğu görülmektedir. Oyuncuların yaş aralıklarına göre incelendiğinde temelde 3 kategorinin oluştuğu, bu kategorilerin 5 yaş üstü, 9 yaş üstü ve 12 yaş üstü olduğu; oyunların tamamına yakınının grup oyunu olduğu belirlenmiştir. Oyunların çoğunda materyal kullanılmaktadır ve materyal kullanılan oyunların yaklaşık yarısında doğal materyaller, diğer yarısında ise doğal olmayan materyaller kullanılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Çocuk oyunları, Anadolu, dış mekan oyunları, nitel araştırma

Outdoor Plays of Children of Anatolia in the Past

Öz

The aim of this research is to examine the children's outdoor plays in Anatolia in the past according to the number of players, age groups, play types, and play materials. This research is a qualitative study. 111 people from 35 provinces with an average age of 51.49 participated in the study. The semi-structured interview form prepared by the researchers was used as the data collection tool in the study. The content analysis method was used in the analysis of the data. Participants in the study defined a total of 123 plays. These plays are primarily classified according to where they are played. 12 out of 123 plays that the participant played in their childhood were played indoors, 84 were played outdoors, and 27 were played both indoors and outdoors. In this research, 111 outdoor plays of these 123 plays were examined. To conclude, when adults were asked about the plays they played in their childhood, it was seen that most of the plays described were physical games such as running, jumping, and catching which are played outdoors. It is seen that almost all of these plays are group plays. Most of the plays involve materials. Almost half of the plays using materials use natural ones, and the other half use artificial materials.

Anahtar Kelimeler

Children play, Anatolia, outdoor play, qualitative research

Kaynakça

• Aral, N., Baran, G., Pedük, Ş. ve Erdoğan, S. (2003). Eğitimde drama (2. Baskı). İstanbul: Ya-Pa.
• Artar, M., Onur, B. ve Çelen, N. (2002). Çocuk oyunlarında üç kuşakta görülen değişimler. Çocuk Forumu, 5(1), 35-39.
• Bal, A. (2005). Zonguldak kenti yeşil alan sistemindeki çocuk oyun alanlarının durumunun peyzaj mimarlığı ilkeleri açısından irdelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Zonguldak.
• Başal, H. A. (2007). Geçmiş yıllarda Türkiye’de çocuklar tarafından oynanan çocuk oyunları. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 243-266.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri. (19. Baskı). Ankara: Pegem Yayıncılık
• Bozbay, H. (2013). Geçmişten günümüze aşık oyunları. Foklor/Edebiyat, 19(73), 147-161.
• Cherney, I. ve London, K. (2006). Gender linked differences in the toys, television shows, computer games and outdoor activities of 5 to 13 year-old children. Sex Roles, 54, 717-726.
• Comenius, J.A. (1964). Büyük Didaktika, (Çev.; Hasip A. Aytuna), Ankara: Milli Eğitim Basımevi (Özgün eser 1632 tarihlidir).
• Çakırer-Özservet, Y. (2015). Geleneksel çocuk oyunları için sokak temelli geleneksel oyun alanlarının yeniden keşfi. I. Uluslararası Türk Dünyası Çocuk Oyun ve Oyuncakları Kurultayı Tam Metin Bildiri Kitabı içinde s. 264-269. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Çukur, D. (2009). Çocuk dinlenimi açısından oyunun önemi ve konut yakın çevresinde oyunun değerini artırıcı mekânsal düzenlemeler. Ege Mimarlık, 14-17.
• Durualp, E. ve Aral, N. (2018). Oyunun gelişimi ve türleri. A. B. Aksoy (Ed.) Çocuk ve Oyun içinde s. 33-56. Ankara: Hedef Yayıncılık.
• Froebel, F. (1906). The education of man. New York: D. Appletone.
• Ginsburg, K. R. (2007). The importance of play in promoting healthy child development and maintaining strong parent-child bonds. PEDIATRICS, 119(1), 182–191. DOI: https://doi.org/10.1542/peds.2006-2697
• Herrington, S. & Studtmann, K. (1998). Landscape interventions: new directions fort he design of children’s outdoor play environment. Landscape and Urban Planning, 42, 191-205.
• Kaçar, S. (2016). Okul öncesi normal gelişim gösteren 5-6 yaş grubu çocukların tercih ettikleri oyun türlerinin dil gelişimi ve problem çözme becerisi üzerine etkisinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Karsten, L. (2005). It all used to be better? Different generations on continuity and change in urban children’s daily use of space. Children’s Geographies, 3(3), 275–90. http://dx.doi.org/10.1080/14733280500352912
• Koçyiğit, S., Tuğluk, M.N. ve Kök, M. (2007). Çocuğun gelişim sürecinde eğitsel bir etkinlik olarak oyun. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 16, 324-342.
• Kolcu, Ş. (2014). Farklı bilişsel tempodaki çocukların oyun davranışlarının ve akran ilişkilerinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Louv, R. (2010). Doğadaki son çocuk - çocuklarımızdaki doğa yoksunluğu ve doğanın sağaltıcı gücü. Temürcü, C. (Çev.). Ankara: TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları. (orijinal yayının baskısı 2008).
• Maxwell, L.E., Mitchell, M.R. & Evans, G.W. (2008). Effects of play equipment and loose parts on preschool children’s outdoor play behavior: an observational study and design intervention. Children, Youth and Environments, 18(2), 36-63.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis (2. Ed.). Newbury Park, CA: Sage Publications. Montessori, M. (1973). The Montessory method. Cambridge, MA: Bentley.
• Mustapa, N.D., Maliki, N.Z. & Hamzah, A. (2015). Repositioning children’s developmental needs in space planning: a review of connection to nature. Procedia-Social and Behavioral Sciences 170, 330-339.
• Nicholson, S. (1971). The theory of loose parts. Lanscape Architecture, 62 (1), 30-34.
• Özbakır, İ. (2009). Geleneksel Türk çocuk oyunlarında doğal oyuncaklar ve oyuncak olmuş hayvanlar. Journal of World of Turks, 1(1), 147-162.
• Özyürek, A., Tezel Şahin, F. ve Gündüz, Z. B. (2018). Nesilden Nesile Kültürel Aktarımda Oyun ve Oyuncakların Rolü, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27 (1), 1-12.
• Parten, M. B. (1932). Social participation among pre-school children. The Journal of Abnormal and Social Psychology, 27(3), 243–269. https://doi.org/10.1037/h0074524
• Pehlivan, H. (2005). Oyun ve öğrenme. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Piaget, J. (1951). Play, dreams and imitation in childhood. New York: Norton.
• Piaget, J. (1952). The origins of intelligence in children. New York: International Universities Press.
• Plato. (1955). The republic. Baltimore: Penguin Books.
• Rousseau, J. J. (1966). Emile. (W.Boyd, Çev.) New York: Teachers College Press.
• Soydan, S. (2017). Bilimsel süreç becerileri. B. Akman, Uyanık-Balat, G ve T. Güler-Yıldız (Eds.) Okul Öncesi Dönemde Fen Eğitimi içinde s. 51-98. Ankara Anı Yayıncılık.
• Tuğrul, B., Ertürk, H. G., Özen-Altınkaynak, Ş. ve Güneş, G. (2014). Oyunun üç kuşaktaki değişimi, The Journal of Academic Social Science Studies, 27, 1-16. http://dx.doi.org/10.9761/JASSS2388
• Ünsal, Ö. (2017). Oyun türleri ve oyun alanları. A. Önder ve H. Arslan-Çiftçi, (eds.). Erken Çocuklukta Oyun ve Oyun Yoluyla Öğrenme içinde s. 73-94. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Yavuzer, H. (2003). Doğal harika bir tedavi: oyun. evde ve okulda mutlu çocuk yetiştirmenin temelleri. (4. Baskı). İstanbul: Çocuk ve Aile Kitapları
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (8. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, S. ve Bulut, Z. (2002). Kentsel mekânlarda çocuk oyun alanları planlama ve tasarım ilkeleri. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 33 (3), 345-351.