Türk Yerel Yönetim Sisteminde “Yeni Büyükşehir” Uygulamasının Kapatılan Bir Belde Belediyesi Üzerinden Değerlendirilmesi

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 1, 209 - 235, 27.03.2019

Onur Kemal Yılmaz

https://doi.org/10.14782/ipsus.539219

Öz

Türkiye’de yerel yönetimler alanında çok önemli bir düzenleme 2012 yılında 6360 sayılı Kanun ile

hayata geçirilmiş; yeni büyükşehir uygulaması artık Türk yerel yönetim sisteminin en öne çıkan özelliği

olmuştur. Düzenleme kapsamında ilk olarak büyükşehir belediyeleri kendi illerinin mülki sınırlarına

kadar sorumlu olmuşlardır. İkinci olarak büyükşehir idaresi bulunan illerde mevcut olan belde

belediyeleri ve köy idareleri kapatılarak, en yakın ilçeye bağlı mahalle konumuna getirilmişlerdir. Üçüncü

olarak da büyükşehir bulunan illerde il özel idareleri kapatılmıştır. Böylece yeni büyükşehir sistemiyle

birlikte büyükşehir idaresi bulunan illerde en önemli hizmet yüklenicisi kurum, tüm il geneline hizmet

götürecek olan büyükşehir belediyeleri olmuştur. 2014 yerel yönetim seçimleriyle uygulamaya giren bu

düzenlemenin üzerinden yaklaşık beş yıl (bir seçim dönemi) geçmiştir. Dolayısıyla bu zaman dilimi,

yapılan yeni düzenlemenin irdelenmesi için gerekli olan verileri bizlere sağlamaktadır. Bu kapsamda

yeni büyükşehir uygulamasının kapatılan bir belde belediyesi üzerinden incelenmesi konunun daha

somut ve ölçülebilir olmasını sağlamaktadır. Bu çalışma kapsamında amaçlanan, kapatılan Altınoluk

belde belediyesi üzerinden konunun değerlendirilmesidir. Öncelikle konunun temellerini açıklamak

için Türkiye’de yeni büyükşehir sisteminin teorik altyapısı açıklanmıştır. Daha sonra Balıkesir

Büyükşehir Belediyesi ve Edremit Belediyesi yetkilileriyle, ayrıca Altınoluk’ta görev yapan muhtarlarla

mülakat tekniğine dayalı görüşmeler yapılarak, yeni büyükşehir sisteminin Altınoluk’a olan yansımaları

tespit edilmeye çalışılmıştır. Çalışmada ikinci olarak anket yöntemi kullanılmış, Altınoluk halkının

yeni büyükşehir uygulamasına yönelik görüşleri öğrenilmiştir. Çalışma kapsamında son olarak gözlem

yöntemi kullanılmış, yeni büyükşehir uygulamasına göre Altınoluk’a Balıkesir ve Edremit Belediyeleri

tarafından yapılan yatırımlar sahada gözlemlenmiştir. Yapılan araştırmalar neticesinde Balıkesir ve

Edremit Belediyelerinin yetkilileriyle yapılan görüşmede, yeni büyükşehir sistemiyle küçük yerleşim

yerlerinin daha büyük ölçekli ve kaliteli hizmet aldığı; dolayısıyla yeni büyükşehir sisteminin Türk yerel yönetim sistemi için önemli bir fayda sağladığı dile getirilmiştir. Altınoluk halkı ile yapılan anket

sonucunda belde belediyesinin kapatılmasına önemli oranda karşı çıkıldığı görülmüştür. Sahada

yapılan gözlemlerde ise, Balıkesir ve Edremit Belediyeleri tarafından Altınoluk’a bir hizmet döneminde

geniş çaplı yatırımlar yapıldığı dikkat çekmiştir.

Anahtar Kelimeler

6360 Sayılı Kanun, Metropol Belediye, Bütünşehir, Ölçek Ekonomisi, Dışsallık

Evaluation of “New Metropolitan Municipal” Implementation in Turkish Local Government System Through a Closed Municipality

Öz

A very important regulation in the field of local governments in Turkey was implemented in 2012 with the

law numbered 6360. The “new metropolitan municipal” application is now the most prominent feature

of the Turkish local government system. In the scope of regulation, the metropolitan municipalities

have been responsible for their whole province boundaries. Secondly, district municipalities and village

administrations which are located in the metropolitan provinces are closed. Third, provincial private

administrations are closed in the metropolitan provinces. Thus, the most important service contractor

in metropol areas in Turkey has been the metropolitan municipalities. Approximately five years have

passed (an electoral period) since this regulation was implemented in 2014 with local government

elections. This time period provides us the data which is necessary for the investigation of this new

metropolitan municipal regulation. In this context, the examination of the new metropolitan municipal

model through a closed municipality is more tangible and measurable. Altınoluk was selected as an

example fort his study. Firstly, the theoretical infrastructure of new metropolitan municipal system

in Turkey is explained in order to explain the basics of the issue. Then, interviews are made with the

officials of Balıkesir Metropolitan Municipality, Edremit Municipality and “muhtars” who are serving

in Altınoluk. In the second stage, a survey was held with the people of Altınoluk. Finally, investments

were observed which are made in Altinoluk by Balıkesir and Edremit municipalities. As a result of

these researches which are conducted with the authorities of Balıkesir and Edremit municipalities, it is

remarked that the new metropolitan municipal system brings a larger scale and high quality services to

small settlements. As a result of the survey which is conducted with the people of Altınoluk, it was seen

that people are opposed to closure their municipality. In the field observations it was seen that, a wide

range of investments were made by the Balıkesir and Edremit municipalities during an election period.

Anahtar Kelimeler

The Law no 6360, Metropol Municipality, Unicity, Economies of Scale, Externality

Kaynakça

• Akcagündüz, E. (2010) “Kamu Tercihi Teorisi ve Türkiye Üzerine Olan Etkisi Üzerine Bir İnceleme”, Ekonomi Bilimleri Dergisi, 2(2): 29-35. Akıllı, H. (2010) “Türkiye’deki Yerel Yönetim Sistemindeki Dönüşümün Sayısal Sonuçları: Antalya Örneği”, Türk İdare Dergisi, (469): 20-30. Arıkboğa, E. (2012) “Büyükşehir Belediye Modeli ve Reform”, Marmara Sosyal Araştırmalar Dergisi, (2): 1-32. Bozlağan, R. (2005) Liderlik Yaklaşımları ve Belediyeler, İstanbul: Hayat Yayınları. Çetin, T. (2005) “Çevresel Dışsallıklar ve İçselleştirme Yöntemleri”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(3): 143-166. Erat, V. (2016) “Mahalli İdare Birimi Olarak Köyler ve 6360 Sayılı Yasanın Etkileri”, BEU Akademik İzdüşüm, 1(1): 87-98. Erbay, Y. (2017) “Türkiye’de Yerel Yönetimlerin Geleceğini Şekillendiren 6360 Sayılı Yeni Büyükşehir Yasası”, Belediyelerin Geleceği ve Yeni Yaklaşımlar, 2: 127-138. Eryılmaz, B. (2013) Kamu Yönetimi, Kocaeli: Umuttepe Yayınları. Güler, M ve Zengin, G. (2017) “Gider ve Hizmet Bölüşümü Açısından Yeni Büyükşehir Belediye Sisteminin Tekirdağ Üzerinden Analizi”, Belediyelerin Geleceği ve Yeni Yaklaşımlar, 2: 86-102. Güngör, S. (2012) “Yerel Yönetim ve Merkezi Yönetimin Görev Paylaşımı”, Akademik Bakış Dergisi, (32): 1-12. Karasar, N. (2012) Bilimsel Araştırma Yöntemi, Ankara: Nobel Yayınevi. Kaya, M. F. (2013) “Sürdürülebilir Kalkınmaya Yönelik Tutum Ölçeği Geliştirme Çalışması”, Marmara Coğrafya Dergisi, (28): 175-193. Nemec, J., Matejova, L. ve Soukpova, J. (2016). “Small Is Beatiful – The Pros and Cons of Territorial Fragmentation Regarding teh Example of the Czech Republic”, Comperative Studies and Regionally – Focused Cases Examining Local Governments, CO: Sadioğlu, U. ve Dede, K. Oktay, T. (2011) Osmanlı’da büyükşehir belediye yönetimi: İstanbul Şehremaneti. İstanbul: Yeditepe. Oktay, T. (2016) “Metropol Kent Yönetimi Yaklaşımları ve Uygulama Modelleri”, Strategic Public Management Journal, 2(4): 49-71. Ökmen, M., Parlak, B. (2013) Kuram ve uygulamada yerel yönetimler: kavramlar, yaklaşımlar, yapılar ve mevzuat, Ankara: Orion. Özaslan, R. K., Akıllı, H. ve Özaslan, K. (2014) “6360 Sayılı Kanun Çerçevesinde Gümüşlük Belde Belediyesi’nin Kapatılmasına İlişkin Yöre Halkının Algısı”, Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimleri Dergisi, 36(2): 215-235. Özçelik, Y. (2014) “Yerel Yönetimler Reformu ve Ölçeklendirme Sorunu”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, (19): 1126-1141. Sağbaş, İ. (2003). “Türkiye’de Yerel Yönetim Harcamaları ve Ölçek Ekonomileri”, Maliye Dergisi, (143): 1-14. Taşdemir, M. ve Taşdemir, F. (2016) “Öğretmen Adaylarının Bilimsel Araştırma Kavramına Yükledikleri Metaforlar”, Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1): 419-438. Toprak, Z. (1993) “Altıncı Daire-i Belediye”. Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, (1): 220- 223. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, Kabul Tarihi: 18.10.1982, Resmi Gazete, Tarih: 9.11.1982, Sayı: 17863, md.123, 126, 127. Erişim Adresi: https://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa_2011.pdf Zengin, O. (2014) “Büyükşehir Belediyesi Sisteminin Dönüşümü: Son On Yılın Değerlendirmesi”, Ankara Barosu Dergisi, (2): 93-116. 1580 Sayılı Belediye Kanunu, Kabul Tarihi: 3.4.1930, Resmi Gazete, Sayı: 1471, Tarih: 14.4.1930. Erişim Adresi: http://www.yds.gov.tr/dosyalar/132.697.8039-1580.pdf 3030 sayılı Büyükşehir Belediyelerinin Yönetimi Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun, Kabul Tarihi: 27.6.1984, Resmi Gazete, Sayı: 18453, Tarih: 9.7.1984. Erişim Adresi: https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/KANUNLAR_KARARLAR/kanuntbmmc067/ kanuntbmmc067/kanuntbmmc06703030.pdf 3306 sayılı Adana İlinde Seyhan ve Yüreğir Adıyla İki İlçe Kurulması Hakkında Kanun, Kabul Tarihi: 5.6.1986, Resmi Gazete, Sayı: 19139, Tarih: 19.6.1986. Erişim Adresi: http://www.mevzuat.gov.tr/ MevzuatMetin/1.5.3306.pdf 3391 sayılı Bursa İli Merkezinde Osmangazi, Yıldırım ve Nilüfer Adıyla Üç İlçe Kurulması Hakkında Kanun, Kabul Tarihi: 18.6.1987, Resmi Gazete, Sayı: 19500, Tarih: 27.6.1987. Erişim Adresi: http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.3391.pdf 3398 sayılı Gaziantep İli Merkezinde Şehitkamil ve Şahinbey Adıyla İki İlçe Kurulması Hakkında Kanun, Kabul Tarihi: 20.6.1987, Resmi Gazete, Sayı: 19500, Tarih: 27.6.1987. Erişim Adresi: http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.3398.pdf 3399 sayılı Konya İli Merkezinde Karatay, Selçuklu ve Meram Adıyla Üç İlçe Kurulması Hakkında Kanun, Kabul Tarihi: 20.6.1987, Resmi Gazete, Sayı: 19500, Tarih: 27.6.1987. Erişim Adresi: http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.3399.pdf 3508 sayılı Kayseri İl Merkezinde Melikgazi ve Kocasinan Adıyla İki İlçe Kurulması Hakkında Kanun, Kabul Tarihi: 7.12.1988, Resmi Gazete, Sayı: 20019, Tarih: 14.12.1988. Erişim Adresi: http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.3508.pdf 504 sayılı Yedi İlde Büyükşehir Belediyesi Kurulması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, Kabul Tarihi: 2.7.1993, Resmi Gazete, Sayı: 3911, Tarih: 9.9.1993. Erişim Adresi: http://www. mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/4.5.504.pdf 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu, Kabul tarihi: 10.7.2004, Resmi Gazete, Sayı: 25531, Tarih: 23.7.2004, Geçici Madde 2. Erişim Adresi: http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5216. pdf 5393 sayılı Belediye Kanunu, Kabul Tarihi: 3.7.2005, Resmi Gazete, Sayı: 25874, Tarih: 13.7.2005. Erişim Adresi: http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5393.pdf 5747 sayılı Büyükşehir Belediyesi Sınırları İçerisinde İlçe Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun, Kabul Tarihi: 6.3.2008, Resmi Gazete, Sayı: 26824, Tarih: 22.3.2008. Erişim Adresi: http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5747.pdf 593 sayılı Sakarya İlinde Büyükşehir Belediyesi Kurulması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, Kabul Tarihi: 14.1.2000, Resmi Gazete, Sayı: 23985, Tarih: 6.3.2000. Erişim Adresi: http://www. mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/4.5.593.pdf 6360 Sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, Kabul Tarihi: 12.11.2012, Resmi Gazete, Sayı: 28489, Tarih: 6.12.2012. Erişim Adresi: http://www.mevzuat.gov.tr/ MevzuatMetin/1.5.6360.pdf http://secim.iha.com.tr/. (18.9.2018) http://www.edremit.bel.tr/index.php/2016/07/06/muhtarlarimiz/. (18.9.2018) http://www.edremit.bel.tr/index.php/2016/07/22/nufus/. (18.9.2018) http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist. (16.9.2018) https://www.e-icisleri.gov.tr/Anasayfa/MulkiIdariBolumleri.aspx. (16.9.2018)