SIR JOHN MALCOLM'S “THE HİSTORY OF PERSİA: FROM THE MOST EARLY PERİOD TO THE PRESENT TİME” (1815) IN TERMS OF ORIENTALISM

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 13, 73 - 84, 29.12.2024

Ural Hatemi

Öz

Since the 18th and 19th centuries, European travellers and politicians have writ-ten numerous works about Iranian geography, society and states. Some of these works have directly influenced Iranian historiography and prevailing political ideologies. One of the most important works that laid the foundation of modern Iranian historiography was Sir John Malcom's History of Persia, published in 1815. This book was the first to deal with the history of Iran in a modern langu-age. Consequently, the text represents an important contribution to the deve-lopment of Iranian historiography. Moreover, it is a seminal work in terms of its approach and discourse on Iranian history. In fact, it constitutes a key reference for historiographers who favour Persian nationalism. It also represents one of the earliest works of British orientalism on Iran. Consequently, this work is also significant in elucidating the contributions of British Orientalism to the unders-tanding of Iran and the region during the 18th and 19th centuries. This article examines this work and its author.

Anahtar Kelimeler

Sir John Malcolm, History of Iran, British Orientalism, Iranian Historiography

SİR JOHN MALCOLM’UN “İRAN TARİHİ; EN ERKEN DÖNEMDEN GÜNÜMÜZE” (1815) ESERİNİN ORYANTALİZM AÇISNDAN İNCELENMESİ

Öz

18. ve 19. yüzyıllardan itibaren Avrupalı seyyah ve politikacılar İran coğrafyası, toplumu ve devletleri hakkında birçok eserler kaleme almışlar. Bu eserlerin bir kısmı zamanla İran tarih yazarlığı ve yaygın olan siyasi ideolojileri doğrudan etkilemiştir. İran modern tarih yazınının temelini oluşturan önemli eserlerden biri Sir John Malcom’un 1815 yılında yayımladığı “İran Tarihi” kitabıdır. Bu kitap ilk kez İran tarihini modern bir dille ele almıştır. Bu yüzden İran tarih yazımı açısından önem taşımaktadır. Ayrıca kitap, İran tarihine yaklaşımı ve söylemi açısından da önem arz eder. Nitekim Pers milliyetçiliğini yeğleyen tarih yazarların derinden etkilendiği ve sürekli atıfta bulundu bir eser olarak karşımıza çıkmaktadır. Ayrıca bu kitap, İngiliz oryantalizminin İran konusunda ilk çalışmalarından biridir. Dolayısıyla İngiliz oryantalizminin 18-19. yüzyıllarda İran ve bölgedeki çalışmalarını anlama açısından da bu eser önem taşır. Bu makalede söz konusu eser ve yazarını tartışmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sir John Malcom, İran Tarihi, İngiliz Oryantalizmi, İran Tarih yazımı.

Kaynakça

• A. K. S. Lambton, (1995). Sir John Malcolm and the History of Iran, British Institute of Iran Studies, London.
• Bigdelu, Rıza, (2012). Peyvend-e Şark Şinasi ve İstimar der Ketab-e Tarih-e İran Ser Can Malkom, İttilaat Hikmet ve Marifet, Yıl 7. Sayı 3., Tahran, ss. 9-12.
• Fraser, James, History of Nadir Shah (1742), London.
• Ghadimi Gheydari, Abbas, (2014). Tedavom ve Tehevvol-e Tarih-nevisi der İran-e Asr-e Kaçar, Tahran, ss. 169-179.
• Hallingbery, William, (1981). Ruzname-ye Sefer-e Heyet Sir John Malcolm, Çev. Huşeng Emiri, Ketabsera Yayınları, Tahran.
• Kaye, John William, The Life and Correspondence of Major-General Sir John Malcolm, G.C.B., Late Envoy to Persia, And Governor of Bombay; From Unpublished Letters and Journals, 2 vols., London, 1856.
• Khalili, Mohsen, (2006). Negd-i ez Diger, İranşenasi İngilisi, Pejuheşname-ye Ulum-e Siyasi, Cilt 1, Sayı 2, Bahar Tahran, s. 138.
• Mahmud, Mahmud, (1999). Tarih-i Revabit-i Siyasi İran ve İngiliz der Gharn-e 19, Eghbal Yayınları, Tahran, C. 1., s. 33-44.
• Malcolm, Sir John, (2000). Tarih-e Kamel-e İran, Farsça Çev. Mirza İsmail Hayret, Efsun Yayınları, Tahran.
• Tarafdari, Ali Muhammed, (2018). Melligerayi, Tarihnegari ve Şeklgiri-ye Hovi-yet-e Milli Novin der İran, Emir Kebir Yayınları, Tahran.
• Vakıf Aslanov, (2016) “Jean Chardin ve Seyahatnamesi”, Çev. Muhammet Kemaloğlu ve Aran Erdebilli, Doğu Araştırmaları, Sayı. 15., 1, ss. 75-150.
• William Hollingbery, (2011). A Journal of Observations, made during the Brit-ish Embassy to the Court of Persia, in the years 1799, 1800 and 1801, British Library, Historical Print Editions, London.
• Yap, M. A., (1981). Do Moverrih-i İngilis-i Tarih-i İran, Farsça Çev. Yakup Ajend, Gosterde Yayınları, Tahran.
• https://islamansiklopedisi.org.tr/browne-edward-granville
• https://islamansiklopedisi.org.tr/ingiliz-dogu-hindistan-sirketi