İslâm Bilim Tarihi: İslâm Coğrafyasının Bilim Mirası Üzerine Konuşmalar

Yıl 2019, Sayı: 41, 194 - 199, 31.01.2019

Canan Ağyürek

https://doi.org/10.26570/isad.517444

Öz

İslâm bilim tarihi ya da İslâm tıp tarihi gibi bu başlığın daha spesifik türlerine

ve İslâm bilim tarihi yazıcılığına hayli uzun bir zamandır Batı akademyasının

dikkatle eğildiği bilinmektedir. Farklı teoriler ve söylemler çerçevesinde

ortaya çıkmış devâsâ literatürden sonra Fuat Sezgin, George Saliba ve

Rüşdî Râşid gibi bilim tarihçilerinin öncülüğünde İslâm bilim tarihi çalışmaları

farklı bir evreye girmiştir. İlim dünyasının İslâm bilim tarihine yönelik

algısının değişmesinde merhum Fuat Sezgin’in olağanüstü gayretlerini ve

özellikle onun Wissenschaft und Technik im Islam (İslâm’da Bilim ve Teknik,

I-V, İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş. Yayınları, 2008) ile

muhallet eseri Geschichte des arabischen Schrifttums’u, yaygın olarak bilinen

kısaltmasıyla GAS’ı zikretmek gerekir. Toplam on yedi cilt olan GAS’ın ilk cildinin

Türkçe’ye çevrildiğini de hatırlatalım (Arap-İslâm Bilimleri Tarihi, I, İstanbul:

Prof.Dr. Fuat Sezgin İslam Bilim Tarihi Araştırmaları Vakfı Yayınları,

2015). Diğer yandan daha mütevazi eserlerin de alana olan katkısı yadsınamaz.

Rüşdî Râşid’in editörlüğünde yayımlanan üç ciltlik Encyclopedia of History

of the Islamic Sciences (London&New York: Routledge, 1996) ile George

Saliba’nın Islamic Science and the Making of the European Renaissance (Cambridge:

The MIT Press, 2007) adlı eserini de bu halkaya ekleyebiliriz. Türkçe’de

ise İslâm bilim tarihinin özellikle Osmanlı dönemi için IRCICA tarafından

yayımlanmış literatür çalışmaları büyük bir hizmet olarak görülmeli, ayrıca

İhsan Fazlıoğlu’nun birçok çalışması bu alanda yapılan yöntem yanlışlarına,

eksikliklere dikkat çekmesi açısından önemli olmalarının ötesinde bilhassa

Seçluklu ve Osmanlı bilim mirasının bilinmeyen mümtaz şahsiyetlerini ve

eserlerini ilim dünyasının dikkatlerine sunmuş, kavram ve teori düzeyinde

yeni ufuklar açmıştır. Nihayet İslâm Düşünce Atlası’nın (ed. İbrahim Halil Üçer,

I-III, Konya: Konya Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, 2017) İslâm düşünce

ve ilim tarihinin dönemlendirilmesi üzerine yaptığı öneriler, coğrafyalar

arasındaki etkileşimler ve âlimlerin ilişkilerine yönelen bakışı başta olmak

üzere birçok açıdan heyecan verici bir çalışma olduğunu ifade etmek gerekir.

Anahtar Kelimeler

islam bilim tarihi, bilim tarihi

Kaynakça

• Cebbar, Ahmed, çv. Lütfi Fevzi Topaçoğlu, İstanbul: Küre Yayınları, 2016, 272 sayfa.