Gazzâlî ve İnsan Sorunu: Mişkātü’l-Envâr’a Özel Bir Vurguyla

Yıl 2013, Sayı: 30, 25 - 57, 01.09.2013

Musa Duman

Öz

Bu makalede, Gazzâlî’nin insan tasavvurunu ve bu tasavvurun Gazzâlî’nin tüm bir epistemolojik ve metafizik projesi açısından imalarını inceliyorum. Gazzâlî’de iki ayrı insan görüşünün bulunduğunu savunuyorum; mekansal ve tözsel insan görüşü. Ayrıca, İbn Sînâ’nın etkisi altında Gazzâlî’nin son tahlilde tözsel görüşe kaydığını ileri sürüyorum. Bu bağlamda, öte yandan, Gazzâlî’nin gerçekleştirdiği sentezde bazı hayati Kelâmî Eş‘arî unsurların da bulunduğunu göstermeye çalışıyorum. Söz ko nusu sentez klasik-dönem sonrası Müslüman dünyayı karakterize eden başat dindarlık formunun temelinde yatmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Gazzâlî, insani öz, nefs, ışık, töz, bilgi, içsellik.

al-Ghazālī and the Question of Man: With a Particular Emphasis on the Mishkāt al-Anwār

Öz

In this paper, I explore al-Ghazālī’s understanding of human beings and the impli- cations of this understanding for al-Ghazālī’s entire epistemological and metaphysi- cal project. I argue that al-Ghazālī has two divergent views of the human being, namely the human being as a spatial self and a substantial self, and that, under the influence of Avicenna, he ultimately tends towards the substantial view. However, I also hold that there are some crucial Kalami Asharite elements in the synthesis he achieved, a synthesis which underlies the main form of piety in the orthodox Muslim world , characterizing the post-classical age of the Muslim world

Anahtar Kelimeler

al-Ghazālī, human essence, soul, light, substance, knowledge, interiority