Ali Kuşçu ve Risâle fî vaz‘i’l-müfredât’ı

Yıl 2008, Sayı: 19, 87 - 114, 01.01.2008

Abdullah Yıldırım

Öz

Ali Kuşçu bilim tarihinde, özellikle matematik ve astronomi alanlarında yaptığı çalışmalarla tanınmaktadır. Nitekim hakkında yapılan çalışmaların neredeyse tamamı, Kuşçu’yu özellikle bu yönleriyle ele almıştır. Kuşçu’nun hayatı ve eserlerine dair bilgi içeren klasik biyografi kaynaklarının da bu durumda pay sahibi oldukları söylenebilir. Ancak müellif matematik ve astronomi dışında kelâm, fıkıh usulü ve dilbilim gibi disiplinlerde de önemli eserler vermiştir. Bu nedenle Kuşçu’nun söz konusu disiplinlere ilişkin çalışmalarının incelenip değerlendirilmesi, özelde Kuşçu’nun düşünce dünyasının genelde İslâm-Türk bilim ve düşünce tarihinin doğru bir biçimde anlaşılması ve eksiksiz bir şekilde yorumlanmasına zemin hazırlayacaktır. Bu çalışmada Ali Kuşçu’nun entelektüel biyografisine ilişkin kısa bir girişten sonra Risâle fî vaz‘i’l-müfredât adlı eserinin tenkitli neşri ve tercümesi yapılarak muhtevası tahlil edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Ali Kuşçu, vaz, müfred, anlam, kelime

‘Ali al-Kushji and His Risala f¢ wad‘ al-mufradat

Öz

Linguists prior to Ali Kushji were of the opinion that the purpose of simple (noncompound) words in speech was to “remind (one) of the meaning”. According to Kushju, this view is partially correct. So, in addition, some simple words, like compound words, are intended to “create a new meaning that the audience is unaware of”. What the formation of a new meaning implies is not the invention of a meaning that did not previously exist, but rather the specification of a term that had been previously generally recognized. For this reason, al-Kushji, instead of classifying words as “simple” or “compound” in connection with the intention of the speech, separates the words into those that were known generally before the speech and those that were known with a specific meaning. This is so because, according to al-Kushji, the thing that “reminds one of the meaning” of the speech’s purpose is that the meaning was understood specifically before the speech. In this article, ‘Ali al-Kushji’s work entitled Risåla fi wad‘ al-mufradåt has been critiquely edited and translated, and the contents of this treatise have been evaluated in connection with the question of what is the purpose of the speech.

Anahtar Kelimeler

‘Ali al-Kushji, wad‘, mufrad, meaning, word

Kaynakça

• Reşad, Fâik, Eslâf, İstanbul: Asır Kütüphanesi, 1894.