TÜRKİYE’DE EMEK PİYASALARININ ESNEKLEŞTİRİLMESİNİN YENİ ARACI: YARI ZAMANLI İSTİHDAM

Yıl 2015, Cilt: 17 Sayı: 4, 147 - 170, 01.12.2015

Asst.prof.dr.bayram Güneş Ass.serdar Acun

Öz

2000 yılından başlayarak Türkiye emek piyasası hızlı bir yapısal dönüşüm yaşamıştır. Özelikle 2001-2007 yılları arasında toplam istihdam içinde tarım sektöründen hizmetler sektörüne önceki yıllardan çok daha hızlı bir geçiş gerçekleşmiştir. Yapısal dönüşüm sektörel istihdam paylarının değişimi ile sınırlı kalmamış, örneğin kişilerin eğitim düzeyi istihdam edilebilmek için giderek artan bir öneme sahip olmuştur. Yaşanan yapısal dönüşümle birlikte Türkiye’de yarı zamanlı istihdam, eksik istihdam, kısmi süreli istihdam gibi tipik olmayan istihdam biçimleri de bir dönüşüm geçirmiştir. Yapılan düzenlemeler ile kayıtdışı istihdamda bir azalma yaşanmış ancak atipik istihdam biçimleri buna koşut olarak artmıştır. Çalışmamızda artan atipik çalışma biçimlerinden biri olan yarı zamanlı istihdam incelenmeye çalışılmıştır. 2004 yılından başlayarak Türkiye İstatistik Kurumu’nun anketlerinde yarı zamanlı çalışma ile ilgili sorulara da yer vermesiyle birlikte yarı zamanlı istihdamın günümüze kadar olan seyri çalışmamızın temel veri setini oluşturmuştur. Çalışmamızda lojistik regresyon modeli kullanılarak yarı zamanlı istihdamı cinsiyet, yaş, medeni durum, eğitim, yaşanılan yer, kayıtlılık, işteki durum, sektör, işyeri büyüklüğü gibi faktörlerin nasıl etkilediği incelenmiştir. Çalışma sonucunda; kadın olmak, genç olmak, boşanmış olmak, daha çok eğitim almak, kırda yaşamak, kayıtsız olmak, kendi hesabına çalışmak, tarım emekçisi olmak, küçük bir işyerinde çalışmak, ekonominin kriz içinde olduğu dönemin hemen ardından gelen dönem içinde bulunmak, yarı zamanlı istihdam edilme olasılığını artıran unsurlar olarak belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yarı zamanlı istihdam, atipik istihdam, esnek çalışma, Türkiye

The New Instrument Of Making The Labour Markets Flexible In Turkey: Part-Time Employment

Öz

Beginning with year 2000, the labour market in Turkey has undergone a rapid structural transformation. Especially between the years 2001 and 2007, there was a much more rapid transfer within the aggregate employment from the agricultural sector to the services sector than in the preceding years. Structural transformation was not confined to a change in sectoral employment shares alone. For example, level of education has increasingly become more important in employment. Together with this structural transformation, atypical employment types such as part-time employment, underemployment and fixed-term employment have also undergone a transformation. Due to some regulations, there was a decrease in unregistered employment, but atypical types of employment have increased as well. In this study we have tried to analyze one of the atypical work types, the part-time employment. Since the year 2004, the Turkish Statistical Institute (TÜİK) started to collect data about part-time employment and these data have formed our study's main data set. By using a logistic regression model, we have examined how such factors as sex, age, marital status, level of education, place of living, status of registration, position at work, sector of work and size of enterprise influence part-time employment. The study argues that such factors as being female, young, divorced, better educated or working unregistered, in a small workplace or in the agricultural sector, as well as being employed right after an economic crisis, are elements that increase the probability of one's part-time employment.

Anahtar Kelimeler

Part-time employment, atypical employment, flexible work, Turkey

Kaynakça

• Aktay, N. (1999) İş Hukukunda Esneklik Kavramının Ortaya Çıkısı ve Esneklik Uygulamaları,Mercek Dergisi, Temmuz-1999, s. 15:56.
• Benner, C. (2002)Works in the New Economy: Flexible Labour Markets in Silicon Valley, London: Basil Blackwell
• Feber, M. A.,Herzenberg S. A. & Carre F. (2000) Non- standard Work: The Nature and Challenges of Changing Employment Arrangements, Industrial Relations Research Association,University of Illinois.
• Fudge, J. & Owens, R. (eds.), (2006) Precarious Work, Women and the New Economy: The Challenge to Legal Norms, Onati International Series in Law and Society, Portland Oregon: Hart.
• Gibson, V.(2003) Flexible Working Needs Flexible Space?, Journal of Property and Finance, vol. 21.
• Gujarati,D. (2012) Temel Ekonometri,Literatür.
• Işığıçok, Ö. (2006) Küreselleşme ve Çalışma Hayatında Esnekliğe İlişkin Genel Bir Değerlendirme,http:// iktisat.uludag.edu.tr/dergi/9/06-ozlem/ozlem.htm
• Jacqueline,O. (1997) Labour Adjustment through Part-time Work,International Handbook of La- bour Market Policy and Evaluation. (Edit. Gunther Schmid vd.), Edward Elgar.
• Kalaycı, Ş. (2006) SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Ankara: Asil.
• Kazgan, G. (2002) Küreselleşme ve Ulus Devlet Yeni Ekonomik Düzen, İstanbul: Bilgi Üniversitesi.
• Kutlar, A. (2009) Uygulamalı Ekonometri, Ankara, Nobel.
• May, T. (1997)Part-Time Employment: A Bridge or a Trap? Avebury, Aldershot.
• Nollen, S. D. (1982)New Work Schedules in Practice: Managing Time in a Changing Society, Van Nos- trand Reinhold/Work in America Institute Series.
• Parlak,Z.&Özdemir, S. (2011/1)Esneklik Kavramı ve Emek Piyasalarında Esneklik, Sosyal Siyaset Kon- feransları,http://www.iudergi.com/tr/index.php/ sosyalsiyaset
• Rani, U. (2008)Impact of Changing Work Patterns On Income Inequality, ILO Discussion Paper, DP/193/2008: 2
• Rau, B. L. (2003) Flexible Work Arrangements, Work Family Encyclopaedia, Sloan Work-Family Net- work, http://wfnetwork.bc.edu/encyclopedia_en- try.php?id=240&area :2
• Reilly, P. G. (2001) Flexibility at Work: Balancing the Interest of Employer and Employee, Burlington VT: Gower
• Treu, T. (1992) Labour Flexibility in Europe, Interna- tional Labour Review, Geneva; Vol. 131, Issue. 4,5; pp.497-513
• TÜİK,Dinamik Sorgulama Modülü,www.tuik.gov.tr
• TÜİK, Hanehalkı İşgücü Anketleri, 2004 Mikro Veri Seti.
• TÜİK, Hanehalkı İşgücü Anketleri, 2005 Mikro Veri Seti.
• TÜİK, Hanehalkı İşgücü Anketleri, 2006 Mikro Veri Seti.
• TÜİK, Hanehalkı İşgücü Anketleri, 2007 Mikro Veri Seti.
• TÜİK, Hanehalkı İşgücü Anketleri, 2008 Mikro Veri Seti.
• TÜİK, Hanehalkı İşgücü Anketleri, 2009 Mikro Veri Seti.
• TÜİK, Hanehalkı İşgücü Anketleri, 2010 Mikro Veri Seti.
• TÜİK, Hanehalkı İşgücü Anketleri, 2011 Mikro Veri Seti.
• Virginia, G. (2003) “Flexible Working Needs Flexible Space?”, Journal of Property and Finance, vol. 21.
• Yalınpala, J. (2002) “Küreselleşmenin Emek Piyasası ve İstihdam Üzerindeki Etkileri”, Küreselleşme: İk- tisadi Yönelimler ve Sosyopolitik Karşıtlıklar, Der: Alkan Soyak, İstanbul: Om, ss:263-304.