Çalışanların Nepotizm ve Örgütsel Adalet Algılamaları:Orta Anadolu Bölgesinde Bir Aile İşletmesi Uygulaması

Yıl 2012, Cilt: 14 Sayı: 3, 43 - 64, 01.09.2012

Yrd.Doç.Dr.Korhan Karacaoğlu

Öz

Bu araştırmanın amacı, çalışanlar arasındaki nepotizm ve örgütsel adalet algılamaları arasındaki ilişki ve etkileşimin belirlenmesinden oluşmaktadır. Araştırmanın örneklemi Orta Anadolu Bölgesinde faaliyet gösteren bir aile işletmesinin 129 mavi yakalı çalışanıdır. Araştırmada kullanılan veriler, iki ölçekten oluşan anket yardımı ile toplanmıştır. Araştırma bulgularına göre, çalışanların nepotizm ve örgütsel adalet algılamaları arasında ters yönlü fakat düşük bir ilişkinin olduğu, regresyon analizi sonuçlarına göre ise, örgütsel adalet algısı üzerinde, nepotizmin boyutlarından terfide kayırmacılık ve işe alma sürecinde kayırmacılık boyutlarının etkili olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca araştırmada, çalışanların gerek nepotizm ve gerekse örgütsel adalet algılamalarının demografik değişkenlere göre her hangi bir farklılık göstermediği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Nepotizm, Örgütsel Adalet, Aile İşletmeleri, İşe Alım Sürecinde Kayırmacılık, Terfide Kayırmacılık

Workers’ Nepotism And Their Organizational Justice Perceptions: Application Of A Family Business In Central Anatolian Region

Öz

The aim of this research is to determine the relationship and interactions between workers’ nepotism and their organizational justice perceptions. The sample of this research is 129 blue color workers of a family business in Central Anatolian Region. Data used in this research was gathered by a questionnaire composed of two scales. According to research findings, it was determined that there is a negative but low correlation between the workers’ nepotism and their organizational justice perceptions. On the other hand, according to regression analysis findings, hiring and promotion proceedures and the dimensions of the nepotism are effective on the organizational justice perception. Also, it was found that nepotism and organizational justice perceptions didn’t vary in terms of demographic variables.

Anahtar Kelimeler

Nepotism, Organizational Justice, Family Businesses, Hiring Nepotism, Promotion Procedures of Nepotism

Kaynakça

• Abdalla, H.F., Maghrabi, A.S., Raggad, B.G. (1995), Assessing the Perceptions of Human Resource Managers Toward Nepotism A Cross-Cultural Study, In- ternational Journal of Manpower, 19,8, pp.554-570.
• Akgül, Aziz ve Çevik, Osman (2003) İstatis- tiksel Analiz Teknikleri, Ankara: Emek Ofset.
• Aközer, Mehmet (2003) Kamuoyu Gözüyle Kamu da Yolsuzluk, Görüş Dergisi, Aralık, ss.14–22.
• Altıntaş, Füsun (2006), Bireysel Değerlerin Örgütsel Adalet ve Sonuçları İlişkisinde Yönlendirici Etkisi: Akademik Personel Üzerinde Bir Analiz, İşletme Fakültesi Dergisi, 7(2), ss.19–40.
• Araslı, Hüseyin, Bavik, Ali, Ekiz, Erdoğan H. (2006), The Effects of Nepotism on Human Resource Management The Case of Three, Four and Five Star Ho- tels in Northern Cyprus, International Journal of Sociology and Social Policy Vol. 26 No. 7/8, pp. 295–308.
• Asunakutlu, Tuncer ve Avcı Umut (2010), Aile İşletmelerinde Nepotizm Algısı ve İş Tatmini İlişkisi Üzerine Bir Araş- tırma, Süleyman Demirel Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Der- gisi, 15/2, ss.93–109.
• Barling, Julian ve Phillips, Michelle (1993) Interactional, Formal and Distributive Justice in The Workplace: An Explora- tory Study. Journal of Psychology, Vol:127, No:6, pp. 649–656.
• Bayhan, Vehbi (2002) Demokrasi ve Sivil Toplum Örgütlerinin Engelleri: Patro- naj ve Nepotizm, Cumhuriyet Üniver- sitesi İİBF Dergisi, Cilt 26, No: 1, ss.1–13 .
• Büte, Mustafa. (2011), Nepotizmin İş Stresi, İş Tatmini, Olumsuz Söz Söyleme ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkileri, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 20, Sayı 1, ss.177–194.
• Büte, Mustafa ve Tekarslan Erdal (2010), Ne- potizmin Çalışanlar Üzerine Etkileri: Aile İşletmelerine Yönelik Bir Saha Araştırması, Ekonomik ve Sosyal Araş- tırmalar Dergisi, Bahar 2010, Cilt:6, Yıl:6, Sayı:1, ss.1–21
• Carrell, Michael R. ve Dittrich, John E. (1978) Equity Theory: The Recent Literature, Methodological Considerations, and New Directions, Academy of Manage- ment Review, Vol. 3, No.2, ss. 202–210.
• Colquitt, Jason, A., Conlon, Donald E., Wes- son, Michael, J., Porter, Christopher O., Ng, Yee, K.. (2001) Justice at the millen- nium: A meta-analytic review of 25 years of organizational justice research. Journal of Applied Psychology, 86(3), ss. 425– 445.
• Erdoğmuş, Nihat (2004) Aile İşletmeleri: İkinci Kuşağın Yetiştirilmesi, İstanbul: İgiad Yayınları.
• Ford, Robert ve McLaughin, Frank (1985), Nepotism, Personnel Journal, 64 (9), ss.57–60.
• Garih, Üzeyir (2000). Yönetim İlkeleri, İstan- bul: Hayat Yayınları.
• Greenberg, Jerald (1990) Organizational Jus- tice: Yesterday, Today and Tomorrow, Journal of Management, Vol: 16, No: 2, ss.399–432.
• Gujarati, Damodar N. (1999) Temel Ekono- metri, 1. Baskı, Çev. Ümit Şenesen ve Gülay G. Şenesen, İstanbul: Literatür Yayıncılık.
• Günel, Rıdvan (2005) Aile İşletmelerinde Yö- netimin Bir Sonraki Kuşağa Devrinde Karşılaşılan Sorunların Tespitine ve Bu Sorunların Çözümüne İlişkin Bir Araş- tırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bi- limler Yüksek Lisans Tezi. Adana. Yayımlanmamış
• Irak, Uysal, D. (2004) Örgütsel Adalet: Or- taya Çıkışı, Kuramsal Yaklaşımlar ve Bugünkü Durumu. Türk Psikoloji Yazı- ları, Cilt:7, No: 13, ss.25–43.
• İçerli, Leyla (2010), “Örgütsel Adalet: Ku- ramsal Bir Yaklaşım”, Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 5:1, ss. 67–92.
• İyiişleroğlu, Salih C. (2006) Aile Şirketleri: Adana ve Çevresinde Faaliyet Gösteren Aile Şirketlerinde Nepotizm Uygula- masının Tespitine Yönelik Bir Araş- tırma, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adana.
• Joffe, Alexander H. (2004), Nepotism for All Times, Society, September/October, ss. 74–79.
• Karakaş, Mehmet ve Çak, Murat (2007) Yol- suzlukla Mücadelede Uluslararası Ku- ruluşların Rolü, Maliye Dergisi, Sayı: 153, ss.74-101 .
• Karpuzoğlu, Ebru (2001) Büyüyen ve Geli- şen Aile Şirketlerinde Kurumsallaşma, İstanbul: Hayat Yayınları.
• Keleş, Hatice N., Özkan, Tuğba K., Bezirci, Muhammet (2011), A Study on The Ef- fects of Nepotism, Favoritism, and Cronyism on Organizational Trust in the Auditing Process in Family Busi- nessess in Turkey, International Busi- ness & Economics Research Journal, September, Volume 10, Number 9, ss. 9–16.
• Kurgun, Avşar, Güripek, Ediz, Aktaş, Erdem (2010) Nepotizmin Çalışanların Örgütsel Adalet Algılamaları Üzerine Etkisi, 18. Ulusal Yönetim ve Organi- zasyon Kongresi, Çukurova Üniversi- tesi, Adana.
• McDowall Almuth, ve Fletcher, C, (2004) Employee Development: an Organiza- tional Justice Perspective, Personnel Re- view, Cilt. 33, Sayı: 1, ss.8 – 29
• Merriam-Webster Online Dictionary, avai- lable at: www.m-w.com/cgi- in/dictio- nary?bbook=Dictionary&va=Trust&x= 12&y=3 (Erişim tarihi 17 April 2011)
• Nabatchi, Tina, Bingham, Lisa, B., Good, David H. (2007) Organizational Justice and Workplace Mediation: A Six Factor Model. International Journal of Conflict Management, 18, (2), ss.148–176.
• Olson Patricia. D.,Virginia Zuiker, S, Danes, Sharon M., Stafford Kathryn, Heck, Ra- mona K.Z., Duncan Karen A., (2003) The Impact Of The Family and The Bu- siness On Family Business Sustainabi- lity, Journal of Business Venturing, Cilt 18, Sayı 5, ss. 639–666.
• Özer, Gökhan ve Günlük, Mehmet, (2010) Örgütsel Adaletin Muhasebecilerin İş Memnuniyeti ve İşten Ayrılma eğili- mine Etkisi, Gaziantep Üniversitesi Sos- yal Bilimler Dergisi, 9(2), ss. 459-485.
• Özkaya, Onay M ve Sengül, Muter C. (2006) Aile Şirketlerinde Kurumsallaşma ve İkinci Kuşağın Kurumsallaşma Konu- suna Bakış Açısı”, Marmara Üniversi- tesi İİBF Dergisi, Cilt:28, Sayı:1, ss. 257-272.
• Özler, Hayrettin, Özler Ergun Derya ve Gü- müştekin, Gülten Eren, (2007) Aile İş- letmelerinde Evreleri ve Kurumsallaşma, Selçuk Üni- versitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Der- gisi, Cilt: 17, ss. 437–450. Gelişim