Türk Sendikalar Hukukunda İşyeri Sendika Temsilcilerinin Güvencesi Ve Değişiklik Önerileri

Yıl 2010, Cilt: 12 Sayı: 4, 67 - 78, 01.12.2010

Assoc. Prof. Dr.serkan Odaman Assis. Prof. Dr. M. Onat Öztürk

Öz

Hukukumuza 1936 tarihli ve 3008 sayılı ilk İş Kanunu ile giren “işçi temsilciliği” için daha o dönemde özel bir güvence getirilmesi gerektiği tartışılmaya başlanmıştır. İşçi temsilcilerinin, kendilerini seçen arkadaşlarının hak ve menfaatlerini korurken işverenle sürekli temas halinde bulundukları, bu nedenle de sık sık çekişmeler, hatta uyuşmazlıklar yaşamaları ihtimali göz önünde bulundurularak, işverenin kendilerini her an işten çıkarmakla tehdit etmemesi için bir güvence getirilmesi gerektiği kanaatine varılmıştır. 1961 Anayasası sonrasında oluşturulan 274 Sayılı Sendikalar Kanunu’nda ise işçi temsilciliği yerine “işyeri sendika temsilciliği” müessesesi getirilmiştir. O dönemde de önemine binaen sürekli tartışma konusu olan “temsilcilik” kurumu ve güvencesi, 1983 Tarih ve 2821 Sayılı Sendikalar Kanunu’yla yeniden düzenlenmiştir. Daha sonra 2002 tarihli 4773 sayılı “İş Kanunu, Sendikalar Kanunu ile Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştırılanlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılması Hakkındaki Kanun”la 2821 sayılı Sendikalar Kanunu’nun ‘işyeri sendika temsilcilerinin teminatı’nı düzenleyen 30.maddesinde değişiklik yapılmıştır. Günümüzde, toplu iş hukukuna ilişkin mevzuatın ve bu arada sözü edilen 30.maddenin değiştirilmesi halen tartışılmaktadır. Bu amaçla önceki dönemde, “2821 Sayılı Sendikalar Kanunu’nun Bazı Maddeleri ile 625 Sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu’nun Bir Maddesinin Değiştirilmesine Dair Yasa Tasarısı Taslağı”nın 12.maddesinde yeni bir düzenleme kurgulanmıştır. İşyeri sendika temsilciliğinden yeniden işçi temsilciliğine geçmek gereği ve konumuz olan ‘temsilcilerin güvencesi’ meselesi, günümüz tartışmaların odağını oluşturmaktadır. İşyeri sendika temsilcileri görevlerini yerine getirmeye çalışırken, iş sözleşmelerinin feshi tehlikesiyle karşı karşıya kalabilecekler ve bu durum da onların temsilcilik görevlerinin gereğini yapamamaları sonucunu beraberinde getirecektir . Böylesine hassas bir noktada görev yapan temsilcilerin korunması da bir zorunluluktur . Söz konusu koruma elbette ulusal kanunlar aracılığıyla yerine getirilecektir. Ancak, bu konu temel ifadesini “İşletmelerde İşçi Temsilcilerinin Korunması ve Onlara Sağlanacak Kolaylıklar Hakkında 135 Sayılı ILO Sözleşmesi”nde bulmaktadır. Bu nedenle çalışmamızda öncelikle kısaca söz konusu sözleşmeye değinilecek, daha sonra 4773 Sayılı Kanun’la 2821 sayılı Sendikalar Kanunu’nda yapılan değişiklikten önceki durumdan bahsedildikten sonra mevcut düzenleme incelenecek ve son olarak önerilerde bulunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

sendikalar kanunu, işyeri sendika temsilciliği, işçi temsilciliği

The Protection Of Trade Union Representatives In The Turkish Trade Union Law And Amendment Drafts

Öz

The need for specific safeguards (protection) of the “workers’ representative”, which came to the fore with the introduction of the first Labour Code (Act) no. 3008 dated 1936, has been a matter of debate since. With the Trade Unions Act no. 274 legislated after the 1961 constitution, “ A trade union representative body was established instead of the workers’ representation. The matter of “stewardship” and its protection, which had been a matter of debate at that period, in regard to their importance was reformulated by the Trade Unions Act no. 2821 dated 1983. Later, by the “Act on Amendments in Labour Code, Trade Unions Act and Act on the Regulation of Relationship between Printed Media employers and employees”, an amendment has been made in Article 30 of the Trade Unions Act no. 2821 which regulated the ‘protection of the trade union representatives’. Today, it is still a matter of debate to amend the legislation on Collective Labour Law and in the meantime to amend the aforementioned Article 30. The need of transition to “the workers representation” from “ the trade union representation” and the “ protection of the steward” are at the focus of the present debates. Trade Union representative, while fulfilling their duties may be faced with the risk of termination of their employment contract and this situation will lead to the result that they cannot fullfill their duties. Protection of the stewards who function at such a critical position is a requirement. Definitely the protection has been provided by the international conventions. However, this matter finds its elemental expression by the ILO Convention concerning Protection and Facilities to be Afforded to Workers' Representatives in the Undertaking , C 135. In this study, the Convention 135 will be touched upon briefly; later the present legislation will be examined after mentioning the situation before the amendment made by the Act no. 4773 in the Trade Unions Act no. 2821; and finally some suggestions will be offered.

Anahtar Kelimeler

trade union law, trade uninon represantative, union steward

Kaynakça

• Akyiğit, E.: “İadeye Rağmen İşe Başlamayan Temsilciye Ödenmeyen Şey Tazminat mıdır?”, Kamu-İş, C.3, S.3, Ocak-1994
• Akyiğit, E.: İş Hukuku, 3.Bası, Ankara, 2003
• Çelik, N.: İş Hukuku Dersleri, 21.Bası, İstan- bul, 2008
• Demir, F.: “İşyeri Sendika Temsilciliği”, Prof.Dr.Nuri Çelik’e Armağan, Cilt:2, İs- tanbul, 2001
• Demir, F.: İş Güvencesi Hukuku, İzmir, 1999
• Demir, F.: Sendikalar Hukuku, İzmir, 1999
• Demir, F.: Yargıtay Kararları Işığında İş Hu- kuku ve Uygulaması, 3.Bası, İzmir, 2003
• Ekmekçi, Ö.: “Toplu İş Hukuku Bakımından İş Güvencesi Yasa Tasarısının Değerlen- dirilmesi”, İş Güvencesi Yasa Tasarısının Değerlendirilmesi, Türk İş Hukukunun Güncel Sorunları 2001 Temmuz Toplan- tısı, İstanbul, 2001
• Eyrenci, Ö.: Sendikalar Hukuku, İstanbul, 1984
• İnce, E.: Toplu İş Hukuku, İstanbul, 1983
• Narmanlıoğlu, Ü.: İş Hukuku II-Toplu İş İliş- kileri, İzmir, 2001,
• Odaman, S.: İşverenin Hizmet Sözleşmesini Ahlak ve İyiniyet Kuralları ve Benzerle- rine Aykırılık Nedeniyle Fesih Hakkı, Ankara, 2003
• Okur, A.R.: “Toplu İş Sözleşmesi ile Sendika Yöneticisi ve Temsilcisine Tanınan Ek Güvencenin Geçerliliği”, İHU., SenK.20, No.12
• Okur, A.R.: Türk İş Hukukunda İşyeri Sen- dika Temsilciliği ve Güvencesi, İstanbul, 1985, s.157
• Saymen, F.H.: Türk İş Hukuku, İstanbul, 1954
• Soyer, P.: “158 Sayılı ILO Sözleşmesi Çerçeve- sinde Yapılması Gerekenler”, İktisadi, Sosyal ve Uluslararası Hukuki Boyutu ile İşçinin Feshe Karşı Korunması, İş Huku- kuna ve Sosyal Güvenlik Hukukuna İliş- kin Sorular ve Çözüm Önerileri 2001 Yılı Toplantısı, İstanbul, 2002,
• Sümer, H.H.: İşçinin Sendikal Nedenlerle Feshe Karşı Korunması, Konya, 1997
• Süzek, S.: İş Hukuku, 2.Bası, İstanbul, 2005,
• Şahlanan, F.: Sendikalar Hukuku, İstanbul, 1995
• Şakar, M.: İş Hukuku Uygulaması, 5.Bası, İs- tanbul, 2003,
• Şen, M.: Türkiye Cumhuriyeti’nin Onayladığı İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Alanın- daki Çok Taraflı
• Taşkent, S.: “İşyeri Sendika Temsilciliği”, Münir Ekonomi 60.Yaş Günü Armağanı, Ankara, 1993, s.259
• Taşkent, S.: İşverenin Yönetim Hakkı, İstan- bul, 1981
• Tekstil İşveren Dergisi, S.169, Eylül-Ekim 1992
• Tuncay, C.: Toplu İş Hukuku, İstanbul, 1999
• Uçum, M./ Okcan, N.: “2821 Sayılı Sendika- lar Kanununda Değişiklik İçeren Ön Ta- sarının Hükümleri ve Genel Değerlendirmesi-Ön Tasarıların Hazır- lanma Süreci”, Legal İş Hukuku ve Sos- yal Güvenlik Hukuku Dergisi, S.1, Ocak-Şubat-Mart 2004,
• Uçum, M.: “Türk Toplu İş Hukukunda İşçinin Feshe Karşı Korunması”, İktisadi, Sosyal ve Uluslararası Hukuki Boyutu ile İşçi- nin Feshe Karşı Korunması, İş Huku- kuna ve Sosyal Güvenlik Hukukuna İlişkin Sorular ve Çözüm Önerileri 2001 Yılı Toplantısı, İstanbul, 2002
• Uluslararası Sözleşmeler, Ankara, 2003
• Yürekli, S.: İşyeri Sendika Temsilciliği ve Güvencesi, İstanbul, 2004