Algılanan Örgütsel Desteğin Yardım Etme Davranışına Etkisinde Örgütsel Özdeşleşmenin Aracılık Rolü: Hastane Çalışanları Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2014, Cilt: 16 Sayı: 2, 113 - 128, 01.06.2014

Yrd. Doç.Dr. Ali Murat Alparslan Yrd. Doç.Dr. Ali Can Arş. Gör. Ömer Faruk Oktar

Öz

Sosyal takas kuramının temel savlarından biri örgüt ve çalışan arasındaki ilişkilerin karşılıklı zorunluluğa dayanmasıdır. Bu kurama göre örgüt çalışanların faydasına olacak bazı davranışlar sergilediğinde karşılıklılık esasına göre çalışanlar da örgüt yararına olacak bazı davranışlarda bulunurlar. Araştırmamızda bu noktadan hareketle algılanan örgütsel destek düzeyi, örgütsel özdeşleşme ve yardım etme davranışı arasındaki ilişki incelenmiştir. 152 hastane personeli üzerine yapılan araştırma sonucunda sosyal takas kuramının savını destekler nitelikte sonuçlara ulaşılmıştır. Buna göre algılanan örgütsel destek düzeyinin artması örgütsel özdeşlemeyi pozitif yönde etkilemekte ve örgütsel özdeşleşme çalışanlarda yardım etme davranışını ortaya çıkarabilmektedir. Ayrıca hiyerarşik regresyon analizi sonucunda algılanan örgütsel destek ve yardım etme davranışı arasındaki ilişkide, örgütsel özdeşleşmenin kısmi aracılık rolü üstlendiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Takas Kuramı, Algılanan Örgütsel Destek, Örgütsel Özdeşleşme, Yardım Etme Davranışı, Aracılık Rolü

The Mediating Role of Organizational Idendity on The Relationship Between Percieved Organizational Support and Helping Behavior: A Survey on The Employees of Hospital

Öz

Unemployment and employment problems are among the primary and important problems in One of
the basic theses of the theory of Social Exchange Theory is that the relationship between the organization and the employee rely on mutual obligation. According to this theory, when organization exhibits some behaviors that will benefit the employees, on the basis reciprocity, employees will exhibit useful behaviors to organization. From this point of view, this study examined the relationship between perceived organizational support, organizational identification, and helping behavior. Results of research on 152 hospital employees support theses of social exchange theory. According to the results, the increase of perceived organizational support impacts positively on organizational identity. Furthermore organizational identity can be revealed helping behavior between employees. Also as a result of the hierarchical regression analysis, organizational identification was found partially assumed the mediating role on the relationship between perceived organizational support and helping behavior.

Anahtar Kelimeler

Social Exchange Theory, perceived organizational support, organizational identity, helping behavior, Mediating Role

Kaynakça

• Baron, Reuben M. ve David A. Kenny (1986), “The Moderator-Mediator Variable Distinction in Social Psychological Research: Conceptual, Strategic, and Statistical Considerations,” Journal of Personality and Social Psychology, 51 (6), 1173-1182.
• Basım, H. Nejat ve Şeşen, Harun, (2006), “Kontrol Odağının Çalışanların Nezaket ve Yardım Etme Davranışlarına Etkisi: Kamu Sektöründe Bir Araştırma”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16, 159-168.
• Bateman, T. S., Organ, D. W. (1983), “Job Satisfaction and The Good Soldier; The Relationship Between Affect and Employee Citizenship", Academy of Management Journal, 26, 587-595.
• Blau, Peter M., (2009), Exchange and Power In Social Life, Transaction Publishers, New Jersey.
• Buchanan, Bruce, (1974), “Building Organizational Commitment: The Socialization of Managers in Work Organizations”, Administrative Science Quarterly, 19 (1), 533-546.
• Ceylan, Adnan, Özbal, Soner, (2008) “Özdeşleşme Yoluyla Sadakat Oluşturma Üzerine Üniversite Mezunları Arasında Yapılan Bir Çalışma”, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 9 (1), 81-110.
• Cropanzano, Russell ve Mitchell, Marie S., (2005), “Social Exchange Theory: An Interdisciplinary Review”, Journal of Management, 31 (6), 874-900.
• De Coninck, James B., (2011), “The Effects Of Leader–Member Exchange And Organizational Identification On Performance And Turnover Among Sales People”, Journal of Personal Selling & Sales Management, 31 (1), 21–34.
• Dick, Rolf Van, Grojean, Michael W., Christ, Oliver, Wieseke, Jan (2006), “Identity and the Extra Mile: Relationships between Organizational Identification and Organizational Citizenship Behaviour”, British Journal of Management, 17, 283–301.
• Dyne, Linn Van, LePine, Jeffrey A. (1998), “Helping and Voice Extra-Role Behaviors: Evidence of Construct and Predictive Validity”, The Academy of Management Journal, 41 (1), 108-119.
• Ehrhart, Mark G.,Bliese, Paul D., Thomas, Jeffrey L., (2006), “Unit-Level OCB and Unit Effectiveness: Examining the Incremental Effect of Helping Behavior”, Human Performance, 19(2), 159-173.
• Eisenberger, Robert, Fasolo, Peter, DavisLaMastro, Valerie, (1990), “Perceived Organizational Support and Employee Diligence, Commitment, and Innovation”, Journal of Applied Psychology, Cilt 75, Sayı 1, 51-59.
• Eisenberger, Robert, Huntington, Robin, Hutchison, Steven, Sowa, Debora, (1986), “Perceived Organizational Support”, Journal of Applied Psychology, 71(3), 500- 507.
• Emerson, Richard M., (1976), “Social Exchange Theory”, Annual Review of Sociology, 2, 335-362.
• Foreman, Peter, Whetten, David A., (2002), “Members' Identification with MultipleIdentity Organizations”, Organization Science, 13 (6), 618-635.
• Fuller, Jerry, Brian, Hester, Kim, Barnett, Tim, Frey, Len, Relyea, Clint, (2006), “Perceived Organizational Support and Perceived External Prestige: Predicting Organizational Attachment for University Faculty, Staff, and Administrators”, The Journal of Social Psychology, 146 (3), 327– 347
• Gouldner, Alwin W., (1960), “The Norm of Reciprocity: A Preliminary Statement”, American Sociological Review, 25, 161-178.
• Hillhouse, Joel J., Adler, Christine M., (1997) “Investigating Stress Effect Patterns In Hospital Staff Nurses: Results Of a Cluster Analysis”, Social Science and Medicine Journal, 45 (12), 1781-1788.
• Hogg, Vaughan (2005) Social Psychology, Pearson Education Limited, (çev) Yıldız, İ, Sosyal Psikoloji, 2007, Ankara: Ütopya, s. 288.
• Karabey, Canan Nur, İşcan, Ömer Faruk, (2007), “Örgütsel Özdeşleşme, Örgütsel İmaj ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı İlişkisi: Bir Uygulama”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21 (2), 231-241.
• Karadağ, Engin, Mutafçılar, Işıl, “Prososyal Davranış Ekseninde Özgecilik Üzerine Teorik Bir Çözümleme”, Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 8, 41-70.
• Karahan, Atilla, Gürpınar, Koray, Özyürek, Pakize, (2007), “Hizmet Sektöründeki İşletmelerin Örgüt İçi Stres Kaynakları: Afyon İl Merkezindeki Hastanelerde Çalışan Cerrahi Hemşirelerin Stres Kaynaklarının Belirlenmesi”, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3 (1), 27-44.
• Kim,Taehee, (2010), “Determinants of organizational identification and supportive intentions”, Journal of Marketing Management, 26 (5), 413-427.
• Kutanis, Rana Özen, Tunç, Tülin (2013), “Hemşirelerde Benlik Saygısı İle Durumluk Ve Sürekli Kaygı Arasındaki İlişki: Bir Üniversite Hastanesi Örneği”, İş Güç Endüstri ilişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 15 (2), 1-15.
• Lambe, C. Jay, Wittmann, C. Michael ve Spekman, Robert E., (2001), “Social Exchange Theory and Research On Business-to-Business Relational Exchange” Journal of Business-Business Marketing, 8 (3), 1-36.
• Mackenzie, S.B., Podsakoff, P. M., Fetter, R. (1991), “Organizational Citizenship Behavior and Objective Productivity as Determinants of Managerial Evaluations of Salespersons Performance”, Organizational Behavior and Human Decision Processes, 50, 123 - 150.
• Meyer, John P.,Allen, Natalie, J. ve Gellaty, I. R., (1990), “Affective and Continuance Commitment to Organizations: Evaluation of Measures and Analysis of Concurrent and Time-Lagged Relations”, Journal of Applied Psychology, 75, 710-720.
• Miao, Ren-Tao, (2011), “Perceived Organizational Support, Job Satisfaction, Task Performance and Organizational Citizenship Behavior in China”, Journal of Behavioral and Applied Management, 1, 105-127.
• Molm, L. D., K. S. Cook, (1995), “Social Exchange and Exchange Networks” içinde, Cook, Karen S.,G. A. Fine ve J. S. House (Ed.), Sociological Perspectives on Social Psychology, Needham Heights, MA: Simon and Schuster, 209-235.
• Moorman, Robert H., Blakely, Gerald L., and Niehoff, Brian P. (1998), “Does Perceived Organizational Support Mediate The Relationship Between Procedural Algılanan Örgütsel Desteğin Yardım Etme Davranışına… Ali Murat
• Justice and Organizational Citizenship Behavior?”, Academy of Management Journal, 41, 351–357.
• Omoto, Allen M., Snyder, Mark, (1995), “Sustained Helping Without Obligation: Motivation, Longevity of Service, and Perceived Attitude Change Among AIDS Volunteers”, Journal of Personality and Social Psychology 68 (4), 671-686.
• Organ, D. W., Podsakoff, P. M., Mac Kenzie, S. B. (2006), “Organizational Citizenship Behavior: Its Nature, Antecedents, and Consequences”, Thousand Oaks, CA: Sage.
• Orpen, Christopher, (1993) “The Effects of Exchange Ideology on The Relationship Between Perceived Organizational Support and Job Performance”, The Journal of Social Psychology, 134 (3), 407-408.
• Özdaşlı, Kürşat, Kanten, Pelin, Alparslan, Ali Murat, (2013), "Lider-Üye Etkileşiminin Proaktif Davranışlar Üzerindeki Etkisi", 21. Yönetim ve Organizasyon Kongresi, Kütahya.
• Özdemir, Asım, (2010a), “İlköğretim Okullarında Algılanan Yönetici Desteğinin ve Bireycilik-Ortaklaşa Davranışçılığın Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ile İlişkisi”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, Educational Administration: Theory and Practice, 2010, 16 (1), 93-112.
• Özdemir, Asım, (2010b) “Örgütsel Özdeşleşmenin Algılanan Örgütsel Destek, Cinsiyet Ve Kıdem Değişkenlerine Göre İncelenmesi”, TSA / 14 (1), 237-250.
• Özdevecioğlu, Mahmut, (2003) “Algılanan Örgütsel Destek İle Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma”, D.E.Ü.İ.İ.B.F. Dergisi, 18 (2), 113 -130.
• Özdevecioğlu, Mahmut, (2004), “Algılanan Örgütsel Desteğin İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkileri”, Amme İdaresi Dergisi, 37 (4), 97-115.
• Podsakoff, Philip M., Mac Kenzie, Scott B., Paine, Julie Beth, and Bachrach, Daniel G. (2000), “Organizational Citizenship Behaviors: A Critical Review of the Theoretical and Empirical Literature and Suggestions for Future Research”, Journal of Management, 26 (3), 513-563.
• Polat, Mustafa, (2009), “Örgütsel Özdeşleşmenin Öncülleri ve Ardılları Üzerine Bir Saha Çalışması”, Yayınlanmış Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, s.5.
• Rotemberg, Julio J., (1994), “Human Relation in the Workplace”, Journal of Political Economy, 102 (4), 684-717.
• Şahin, Hülya ve Erigüç, Gülsün, (2000), “Hastane Yöneticilerinin Yönetsel Stres Kaynakları Belirtileri ve Başa Çıkma Yöntemleri”, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 5 (2), 21-53.
• Sluss, David M., Klimchak, Malayka ve Holmes, Jeanne J., (2008), “Perceived Organizational Support as a Mediator Between Relational Exchange and Organizational Identification”, Journal of Vocational Behavior, 78 (3), 457-464.
• Tajfel, Henri, (1978) “Social Categorization, Social Identity and Social Comparison”, Differentiation Between Social Groups: Studies in the Social Psychology of Intergroup Relations, ed. H. Tajfel, London, Academic Press, 61-76.
• Tokgöz, Nuray, (2011), “Örgütsel Sinisizm, Örgütsel Destek ve Örgütsel Adalet İlişkisi: Elektrik Dağıtım İşletmesi Çalışanları Örneği”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İibf Dergisi, EKİM 2011, 6 (2), ss. 363-387.
• Turner, J. C., (1982), “Towards a Cognitive Redefinition of The Social Group, Social Identity and Intergroup Relations”, ed. “H.
• Tajfel (Ed.), Cambridge, Cambridge UniversityPress,UK, ss. 15-40”’dan aktaran POLAT, Mustafa, (2009), “Örgütsel Özdeşleşmenin Öncülleri Ve Ardılları Üzerine Bir Saha Çalışması”, Yayınlanmış Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, s.5.
• Turunç, Ömer, Çelik, Mazlum, (2010), “Algılanan Örgütsel Desteğin Çalışanların İş-Aile, Aile-İş Çatışması, Örgütsel Özdeşleşme ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisi: Savunma Sektöründe Bir Araştırma”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 (1), 209-232.
• Turunç, Ömer, Çelik, Mazlum, (2010), “Çalışanların Algıladıkları Örgütsel Destek ve İş Stresinin Örgütsel Özdeşleşme ve İş Performansına Etkisi”, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 17 (2), 183-206.
• Tüzün, İpek Kalemci, Çağlar, İrfan, (2008), “Örgütsel Özdeşleşme Kavramı ve İletişim Etkinliği İlişkisi” Journal of Yasar University, 3 (9), 1011-1027.
• Van Knippenberg, D. ve Sleebos, E., (2006). “Organizational Identification versus Organizational Commitment: SelfDefinition, Social Exchange, and Job Attitudes”, Journal of Organizational Behavior, 27, 571-584.
• Van Knippenberg, D., (2000), “Work motivation and performance: A social identity perspective”, Applied Psychology, An International Review, 49, 357-371.
• Wu, Joshua, B.,Hom, W. Peter, Tetrick , Lois E., Shore, Lynn M., Jia, Liangding, Chaoping, Li, Song, Lynda Jiwen, (2006), “The Norm of Reciprocity: Scale Development a Validation in the Chinese Context”, Management and Organization Review, 2 (3), 377-402.
• Yıldız, Kaya, (2013), “Öğretmenlerin Örgütsel Özdeşleşmeleri İle Örgütsel İletişimleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri • Educational Sciences: Theory & Practice – 13 (1), 251-272.
• Zhang,Yan, Farh, Jiing-Lih, Wang, Hui, (2012), “Organizational Antecedents of Employee Perceived Organizational Support in China: A Grounded Investigation”, The International Journal of Human Resource Management, 23 (2), 422– 446.