Taliban İslam Emirliği’nin Düşünce Temellerinin İncelenmesi

Yıl 2023, , 165 - 196, 01.01.2024

Mohammad Zameer Aimaq

https://doi.org/10.55918/islammedeniyetidergisi.1382582

Öz

Afganistan, tarihi boyunca pek çok köklü değişim yaşamış ve olaylara tanık olmuş bir ülkedir. Bu ülkedeki en büyük olaylardan biri, Sovyetler Birliği'nin çekilmesi ve 90'lı yıllarda iç savaşın başlamasıyla birlikte, din öğrenciler anlamına gelen “Taliban İslami Hareketi” adlı bir siyasi-askeri grubun Afganistan siyaset sahnesine girmesi oldu. Bu grup, "İslami Şeriat'ın Uygulanması" sloganı ile güvensizlik ve yolsuzlukla mücadele faaliyetine başladı ve 1996'dan 2001'e kadar Afganistan'ı yönettiler. 11 Eylül olayı ve ABD'nin Afganistan'a saldırmasıyla Taliban hükümeti çöktü; 2001'den 2021'e kadar Afganistan'da Taliban rejimi yerine İslam Cumhuriyeti düzeni hüküm sürdü. Ancak 2021'de Amerikalıların Afganistan'dan çekilmesiyle, cumhuriyetçi sistemin çökmesinin ardından Taliban yeniden iktidara gelmiştir. Dini açısından karmaşık bir düşünce yapısına dayalı olan Taliban hareketinin düşüncesinin temellerini hangi değerler ve konular oluşturur? meselesi, çalışmanın asıl sorusunu oluşturmaktadır. Bu araştırmanın sonucu, Taliban ideolojisinin eylem odaklı bir inanç sistemi olduğunu göstermektedir. Bu inanç sistemi, tepesinde inanç, ortasında eylem ve tabanında Afgan toplumunun sloganları ve gelenekleri olan bir piramit gibidir. Mezhepsel açıdan bakıldığında Taliban, İmam Ebu Hanife'nin mezhebinin takipçileri arasındadır. Ayrıca Deobandi okulunun ve Vahhabi düşüncesinin Taliban'ın performansı ve dini inançları üzerinde önemli bir etkisi vardır. Bu makalede, Taliban düşüncesinin temelleri çeşitli boyutlarıyla ve farklı açılardan incelenmeye çalışılmaktadır

Anahtar Kelimeler

Afganistan, Taliban, Deobandi Okulu, Vahhabilik.

Etik Beyan

Bu çalışmanın hazırlanmasında bilimsel etiğe ve akademik kurallara özenle riayet edildiğini, tez içindeki bütün bilgilerin etik davranış ve akademik kurallar çerçevesinde elde edilerek sunulduğunu, ayrıca yazım kurallarına uygun olarak hazırlanan bu çalışmada başkalarının eserlerinden yararlanılması durumunda bilimsel kurallara uygun olarak atıf yapıldığını bildiririm.

An Analysis of the Ideological Underpinnings of the Taliban Islamic Emirate

Öz

Afghanistan, throughout its history, has undergone significant transformations and witnessed various pivotal events. One of the most notable occurrences in this nation's history was the emergence of a political-military group known as the "Taliban Islamic Movement," composed of religious students, amidst the Soviet Union's withdrawal and the onset of internal conflict in the 1990s. This group initiated its activities to combat insecurity and corruption with the slogan "Implementation of Islamic Sharia" and ruled Afghanistan from 1996 to 2001. The Taliban government collapsed following the events of September 11th, along with the United States' invasion of Afghanistan, leading to the establishment of the Islamic Republic system from 2001 to 2021. However, following the withdrawal of American forces from Afghanistan in 2021 and the subsequent collapse of the republican system, the Taliban regained power. This research is dedicated to exploring the foundational values and themes that underpin the intricate ideological structure of the Taliban movement. The central question of this study revolves around the values and subjects forming the bedrock of Taliban thought. The findings of this research suggest that the Taliban ideology is an action-oriented belief system, akin to a pyramid with faith at the top, action in the middle, and the slogans and traditions of Afghan society at the base. From a sectarian perspective, the Taliban adhere to the school of thought influenced by Imam Abu Hanifa. Furthermore, the Deobandi school and Wahhabi ideology have significantly impacted the performance and religious beliefs of the Taliban. In this article, we aim to comprehensively investigate the foundational aspects of Taliban thought from various dimensions and perspectives.

Anahtar Kelimeler

Afghanistan, Taliban, Deobandi School, Wahhabism, Islamic Emirate

Kaynakça

• Ahmadi, A. (2011). Dini Tarihi Ve Sosyolojik Boyutuyla Taleban Hareketi. Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi, Selçuk üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü.Yök tez Merkezi.
• Ardustanı, A. B., & Mer Latefi, P. R. (2012). The role of political socialization in the formation of the Afghan Taliban. Scientific and Research Quarterly of Political Science and International Relations, 4(14), 29–56. 10 Nisan 2023, İslami Azad Üniversitesi.
• Aydin, A. (2010).afghanistan’da Taliban Hareketinin Ortaya Çikiş Ve Mezhebi Görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi, Selçuk üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü.Yök tez Merkezi.
• Basit, A. (2017). Afghanistan . Counter Terrorist Trends and Analyses, 9(1), 38–42. 08 Nisan 2023, JSTOR.
• Begzad, R. (2014). 11 Eylül Sorasında Afghanıstanda Demokratikleime Ve Taliban Örgütü. Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi, Gazi üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü.Yök tez Merkezi .
• De Leede, S. (2014). Afghan Women and the Taliban: An Exploratory. International Centre for Counter-Terrorism. , 1–15. 09 Nisan 2023 ,JSTOR .
• Devlat Yar, A. K. (2021). The Factors That Taliban’s Return to Power and The Future of Afghanistan‬. Bölgesel Araştırmalar Dergisi, 5(2), 433–455. 11 Nisan 2023, Dergipark.
• Çinarli, Ö. (2012). AFghanistan’ın Etnik Yapısı. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(1), 73–84. 30 Kasım 2023, Dergipark
• Gök, Ş. (2021). Başarısız bir Devlet Olan Afghanıstan’nın Siyasal Hayatında Taliban. Yayınlanmamış Doktota Tezi ,Ankara Üniversitesi sosyal bilimler Enstitüsü. Yök tez Merkezi
• Haqqani, A. (2022). Islamic Emirate of Afghanistan. M. S. musleh (Çev). Hollanda: Shahmaheh Holland Publications.November 2022 .
• Insaf Analytical News Base, "How to choose a leader and transfer power in the Government of the Islamic Emirate", Yayın 6 Şubat 2023, Erişim 30 Kasım 2023,
• Iran analytical news agency,"A look at the Taliban's performance in the two years it seized power/Was the Hibatullah government successful?", Yayın 7 Ağustos 2022, Erişim 01 Aralık 2023, khabaronline.ir/xkj7R
• Ji-Hyang, J. (2021). The Return of the Taliban and the Revival of Jihadist Extremism. In Asan Institute for Policy Studies. 11 Nisan 2023, JSTOR.
• Khademi, Haji ,& Karemi& Mazeyar. (2016). Genealogy of blasphemous currents: A case study of the Taliban movement in Afghanistan. Scientific-Promotional Quarterly, Islamic Awakening Studies, 5(9), 9–44.‬ 08 Nisan 2023, Kapsamlı beşeri bilimler portalı‬‬
• Khawarnasab, A., & Avci, M. (2023). Afghanistan’da Etnik Gruplar ve Siyassal Yapı. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28(1), 131–139. 01 Aralık 2023, Dergipark. ‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
• Köçer, M. (2019). Afghanıstan’da Taliban Sonrası sosyal Değişim. (The Journal of Social Sciences Institute), 46, 369–381.10 nisan 2023 , Dergipark.
• Külünk, A. N. (2022). Taliba’nın Yükselişinden Sonra Afghanistan’daki kadınlar: Post-Kolonyal Feminist Yaklaşımı. Yayınlanmamış Yüksel lisans Tezi,Marmara Üniversitesi Ortadoğu ve islam ülkeleri Araştırmaları enstitüsüs. Yök tez Merkezi
• Maley, W. (2000). The Foreign Policy of the Taliban. Council on Foreign Relations, 1–32. 13 Nisan 2023 , JSTOR.
• Musavi, S. M. (2022). Examining the Taliban’s attitude towards women. Information of the Day, 1–9. 4 nisan 2023 , günün bilgisi.
• Moatasem, A. (2018). Examining the state of current schools in the country, both public and private. Unpublished Master's Thesis, Parwan University Islamic education Institute.
• Naımı, M. N. (2018). Din ve terör (Din ve terör ilişkisinin din psikolojisi açısından değerlendirilmesi-Taliban örneği). Yayınlamamış Doktora Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal bilimler Ünstirüsü.Yök Taz Merkezi.
• Qawam, A. A., & Zargar, A. (2009). State building and nation building and theory of international relations; An analytical framework for understanding and studying the world of nation-states. Tehran, Islamic Azad University Publications, Science and Research Branch,.
• Rashid, A. (1999). The Taliban: Exporting Extremism. Foreign Affairs, 78(6), 22–35. 4 Nisan 2023 , JSTOR. Sadat, S. F. (2016). Taliban Döneminde Din Eğitimi (1994-2001).Yayınlanmış Yüksek lisans Tezi,Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü. 3 Nisan 2023 , ProQuest.
• Sajady, A. Q. (2012). The religio-political nature of the Taliban. Specialized Wahhabi Research Database and Salafi Streams, 12. 5Nisan2023, Pegah Hoza.
• Shafyie, N., & Iqbal, A. (2011). The mystery of democracy in Afghanistan. Political and International Research Quarterly of Islamic Azad University, 3(2), 227–252. 7 Nisan 2023, Bilimsel Bilgi Veritabanı.
• Sharq Institute for Strategic Studies,"Analyzing the behavioral and intellectual patterns of the Taliban", Yayın 7 Eylül 2020, Erişim 30 Kasım 2023, https://www.iess.ir/fa/analysis/2341/
• Smith, B. (2005). Afghanistan, 1989-1996: Between the Soviets and the Taliban. Master’s thesis In Miami University. 10 Nisan, ETD Center.