İslam Tarihinde Bir Dönüm Noktası-Ğadir-i Hum Olayı ve Hz. Ali'nin Velayeti Konusunda Karşılaştırmalı Bir Değerlendirme

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 46, 51 - 67, 15.12.2020

Adem Varıcı

Öz

Hadis ilminin temel kavramlarından biri  “Sebeb-i Vürûdi’l-Hadîs” bilgisidir. Kur’an âyetlerinin (özellikle müteşâbih olanların) doğru bir şekilde anlaşılabilmesi için, “Sebeb-i Nüzûl”ne vakıf olmak ne kadar gerekli ve önemliyse, hadislerin nerede, niçin, hangi sebebe binâen söylenildiğini (sebeb-i vürûdi’l hadîs) bilmek de o derece gerekli ve önemlidir.

Hz. Ali’nin, Yemen seferi esnasında yaşanan bazı tasarruflarıyla ilgili olarak, Peygamber Efendimiz s.a.v’e şikâyette bulunanların başında Büreyde el-Eslemî r.a gelmektedir. Onun dilinden nakledilen rivayetten hareketle, Ashab-ı Kirâm’ın, aralarında ihtilafa düştükleri herhangi bir konuda, Allah Resûlü s.a.v’in verdiği hükme razı olup, başka bir sorgulama ihtiyacı duymaksızın iddiasından vazgeçmesi, kalplerindeki Peygamber sevgisinin, ona olan imanın ve onun şahsındaki liderlik vasfına olan adanmışlığın bir göstergesidir.

Anahtar Kelimeler

ĞADİR, HUM, hilafet, ali, mevla, şia, veda, velayet

Kaynakça

• Afifi, Rıza Tevfik; Er-Ravdu’l-Unuf Fi Şerhi’s-Sireti’n-Nebeviyyeti Li’bn-i Hişâm; (Tahk. Abdurrahman el- Vekil) 1. Baskı, Dâru’l-Kutubi’l-İslamiyye, 1387-1967. (yy).
• Asbahânî, Ebu Nuaym Ahmed b. Mehrân; Hilyetu’l-Evliyâ ve Tabâkâtu’l-Esfiyâ; Da- ru’s-Seâde, Mısır- 1394/1974.
• Cevherî, İsmail b. Hammâd (Ö.H.398); es-Sıhâh-Tâcu’l-Lüğati ve Sıhâhu’l-Arabiyyeti, (Tahk. Dr. M. Muhammed Tâmir) Dâru’l-Hadîs, Kahire-1430/2009.
• Dozy, Reinhart; Tekmiletü’l-Meâcimi’l-Arabiyye, (Ar. Terc. Muhammed Selim en-Nuay- mi), Dâru’ş-Şuûni’s-Sekâfiyyeti’l-Âmme, Bağdat, (ty).
• Ebu Zehra, Muhammed; Hâtemu’n-Nebiyyîn s.a.v. (Tahk. Abdullah b. İbrahim el- Ensârî), el-Mu’temeru’l-Âlemiyyu’s-Salis Li’s-Siyreti ve’s-Sünneti’n-Nebeviyye, Doha/Katar-1400.
• Emînî, Ahmed; el-Ğadîr Fi’l-Kitâbi ve’s-Sünneti ve’l-Edeb, Mektebetü’l-İmam Emi- ri’l-Mü’minin, Tahran- (ty).
• Fığlalı, Ethem Ruhi; Gadîr-i Hum, DİA, C. 13, S.279, İstanbul-1996.
• İbn Ebi Tâlib, Ali; Nehcü’l-Belağa, (Tahk. Suphi Salih), Dâru’l-Kitâbi’l-Mısrî-Dâru’l- Kitâbi’l-Lübnânî, 4. Baskı, Kahire-1425/2004.
• İbn Hişâm, Ebu Muhammed Abdülmelik; Es-Sîretü’n-Nebeviyyetü Li’bn-i Hişâm, (Tahk.
• Mustafa es-Sakka, İbrahim el-Ebyârî, Abdulhafiz Çelebi); Dâru İhyâi’t-Türâ- si’l-Arabî, Beyrut, (ty).
• İbn Hişâm, Ebu Muhammed Abdülmelik; Es-Sîretü’n-Nebeviyyetü, Dâr ibn Hazm, 2. Baskı, Beyrut- 1430/2009.
• İbn Kesir, İmâduddin Ebu’l-Fidâ İsmail b. Ömer; (Ö. H. 774), Tefsiru’l-Kur’ani’l-Azim, (Tahk. Mustafa es-Seyyid Muhammed-Muhammed es-Seyyid Reşâd-Muham- med Fadl el-Acmâvî- Ali Ahmed Abdulbaki- Hasen Abbas Kutub), Müessetü Kurtuba, 1. Baskı, Giza (Mısır)- 1421/2000.
• İbn Kesir, İmâduddin Ebu’l-Fidâ İsmail b. Ömer; el-Bidâye ve’n-Nihâye, (Tahk. Hassan Ab- dulmennan), Beytü’l-Efkâri’d-Devliyye, Beyrut-2004.
• İbn Kesir, İmâduddin Ebu’l-Fidâ İsmail b. Ömer; el-Fusûl Fî Siyreti’r-Resûl, (Tahk. Mu- hammed el-İyd El Hatrâvî, Muhyiddin Misto), Müessetü Ulumi’l-Kur’an, 3. Baskı, Beyrut-H. 1403.
• İbn Manzûr; Lisânu’l-Arab. Jadidpdf.com PDF Nüshası.
• İbnü’l-Esîr; Muhammed b. Abdulvâhid eş-Şeybânî, el-Kâmil Fi’t-Tarih, (Tahk. Ebulfida Abdullah el-Kâdî), Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1. Baskı, Beyrut-1407/1987.
• Kastallânî, Şihabuddin Ahmed b. Muhammed; İrşâdu’s-Sârî Li Şerh Sahîhi’l-Buhârî, (Tahk. Muhammed Abdülaziz el-Hâlidi), Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 4. Baskı, Beyrut-1438/2017.
• Kuleynî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Ya’kûb; Usûlu’l-Kâfî, Menşûrâtu’l-Fecr, 1. Baskı, Beyrut-1428/2007.
• Kummî, Ebu’l-Hasen Ali b. İbrahim; Tefsiru’l-Kummî, Dâru’l-Kitab, 3. Baskı, Kum/ İran- 1404/1984.
• Mevsûatu’l-Hâfız b. Hacer el-Askalânî el-Hadîsiyye; (Derl. Velid ez-Zübeyri, İyad el-Kaysî, Mustafa el-Habib, İmad el-Bağdadi), Silsiletü Isdârât El-Hikme, (ty).
• Nevevî, Ebu Zekeriya Yahya b. Şeref; Muhtasar Sahih-i Müslim; (Ö. H. 629), (Tahk. Abdulhamîd Muhammed Derviş- Abdulalîm Muhammed Derviş), 2. Bas- kı-1431/2010.
• Neysâbûri, Muhammed b. Abdullah el-Hâkim; El-Müstedrek Ala’s-Sahihayn, (Tahk. Mus- tafa Abdulkadir Ata), Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2. Baskı, Beyrut-1422/2002.
• San’âni, Ebu Bekir Abdurrezzak b. Hemmâm; “El-Musannef”, (Tahk. Habîbu’r-Rah- man el-A’zamî), El-Mektebu’l-İslami, 2. Baskı, Beyrut-1403/1983.
• Suyûtî, Celâleddin; (Ö.H.911), Lübâbu’n-Nukûl Fi Esbâbi’n-Nüzûl, S.105, Müessese- tü’l-Kutubi’s-Sekâfiyye, 1. Baskı, Beyrut-1422/2002.
• Şâmi, Salih Ahmed; Müsned el-İmam Ahmed b. Hanbel, Dâru’l-Kalem, 1. Baskı, Şam- 1434/2013.
• Tabersî, Ebu Mansur Ahmed b. Ali b. Ubeyy; Kitabu’l-İhticâc, Menşûrât eş-Şerif er-Ri- dâ; 1. Baskı, H.1380 (yy).
• Temimi, Ali b. Hamed; el-İmâmâni – el-Haseni’l-Müsennâ ve İbnuhu Abdullah; Mibre- tu’l-aal ve’l-Ashab, 1. Baskı, Kuveyt-2006.
• Turayri, Abdulvahhab b. Nâsır; Hadîsu’l-Ğadîr, Dâru’l-Wojooh, Medine-1437/2016.
• Zebîdî, Muhammed Murtaza, Tâcu’l-Arûs Min Cevâhi’l-Kâmûs; (Tahk. Dâhî Abdulbâ- ki), Dâru’t-Türâsi’l-Arabî, Kuveyt-1422/2001.
• Zehebî, Şemseddin Muhammed b. Ahmed b. Osman; Târihu’l-İslâm ve Vefeyâti’l-Meşâhîr ve’l-A’lâm, (Tahk. Ömer Abdusselam Tedmurî) Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 2. Baskı, Beyrut-1410/1990.