İşletmelerde İç Denetim ve İç Kontrol Yapısı Etkileşimi

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 1, 105 - 120, 18.03.2022

Sultan Koç

Öz

Ekonomik, sosyal ve teknolojik gelişmeler neticesinde, işletmeler büyümüş ve piyasalara hızlı nüfus etmiştir. İşletme faaliyetlerinin, amaç ve hedeflerle uyum içerisinde olmasını sağlamak amacı ile, bir işletmenin hiyerarşik yapısı gereği yönetim ve işletmenin her bir kademesinin katıldığı kapsamlı bir kontrol mekanizmasına olan ihtiyaç kaçınılmaz hale gelmiştir. İç kontrol, şirket varlıklarının korunması, bilgilerin güvenilirliğinin sağlanması, faaliyetlerin etkinliğinin ve verimliliğinin desteklenmesi, kural ve düzenlemelere uyumun sağlanması için kullanılan tüm yöntemleri içeren organizasyon planlamasından oluşur. İç kontrol, işletmenin hedef ve amaçlarının başarılması hususunda risklerini minimize etmek ve 3.şahıslara makul güvence verebilmek için ön hazırlık aşamasının tamamlanabilmesi için geçen zamandır. İç denetim, işletmede bulunan kaynakların doğru ve etkin bir şekilde kontrol etmesini ve kullanmasını sağlamak amacıyla yönetim tarafından uygulamaya konulan sistem ve prosedürlerin sürekli olarak gözden geçirilmesini ve değerlendirilmesini sağlar. Bu işlev, yönetsel karar verme sürecinde tüm bilgileri sağlamak ve desteklemek için çok önemlidir. İşletmelerin uzun vadeli gelişimi, yalnızca iç kontrolün kontrol fonksiyonuna ihtiyaç duymaz, aynı zamanda sistemin izlenmesi ve iç denetimin erken uyarısını gerektirir. İç denetim, iç kontrol sisteminin bir parçası olmasının yanında iç kontrol sisteminin etkinliğini analiz ederek, sisteme ilişkin zayıf yönleri ortaya çıkaran etkinlikler bütünüdür. İşletmedeki içi kontrollerin verimliliği, güvenirliliği ve yeterliliğinin genel olarak değerlendirilebilmesi iç denetim faaliyetleriyle anlam ifade etmektedir. Çalışmanın amacı, iç denetimi ve değişen iç denetim yapısını genel olarak ele alarak, iç kontrol yapısı ve iç denetim arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktır.

Anahtar Kelimeler

Denetim, İç Kontrol, İç denetim

Interaction of Internal Audit and Internal Control Structure in Businesses

Öz

As a result of economic, social and technological developments, businesses have grown and entered the markets rapidly. In order to ensure that the business activities are in harmony with the goals and objectives, the need for a comprehensive control mechanism in which the management and each level of the business participate has become inevitable due to the hierarchical structure of an enterprise. Internal control consists of organizational planning, which includes all methods used to protect company assets, ensure the reliability of information, support the effectiveness and efficiency of activities, and ensure compliance with rules and regulations. Internal control is the time it takes to complete the preliminary phase in order to minimize the risks and provide reasonable assurance to third parties regarding the achievement of the goals and objectives of the enterprise. Internal audit ensures that the systems and procedures implemented by the management are constantly reviewed and evaluated in order to ensure that the resources in the enterprise are properly and effectively controlled and used. This function is crucial to provide and support all information in the managerial decision making process. The long-term development of enterprises not only requires the control function of internal control, but also requires monitoring of the system and early warning of internal audit. In addition to being a part of the internal control system, internal audit is a set of activities that analyze the effectiveness of the internal control system and reveal the weaknesses of the system. The general evaluation of the efficiency, reliability and adequacy of the internal controls in the enterprise makes sense with the internal audit activities.The aim of the study is to explain the internal audit and its changing structure in general terms, and to reveal the relationship between the internal control structure and internal audit.

Anahtar Kelimeler

Audit, Internal Control, Internal audit

Kaynakça

• Abdioğlu, H.“İç Denetim Alanında Mesleki Yetkinliklerin Güçlendirilmesi Arayışları ve İngiltere-İrlanda İç Denetçiler Enstitüsünün Yetkinlik Tanımlamaları”. Sayıştay Dergisi. S:68. Ocak-Mart 2008.
• Adiloğlu, B. (2011). İç Denetim Süreci ve Kontrol Prosedürleri, Türkmen Kitabevi.
• Ağmaz, S. (2017). Türkiye’deki Belediyelerin İç Kontrol Sistemlerinin Etkinliğinin Dış Denetim Bulgularına Göre Analizi, Kastamonu Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(4), 74-92
• Aksoy, T. (2008). Kamuda İç Kontrol ve İç Denetim, Muhasebat Kontrolörleri Derneği
• Akşam, A. (2005). İç Denetim Mesleği, İlkeleri, Uluslararası İç Denetim Standartları ve Değerlendirilmesi. (Yeterlilik Tezi), Hazine Müsteşarlığı Hazine Kontrolörleri Kurulu Başkanlığı.
• Bilge, S., & Kiracı, M. (2010). Kamu Sektöründe İç Denetim ve İç Denetimin Başarıyla Uygulanmasında Rol Oynayan Faktörler: (Kamu İç Denetçileri Üzerine Bir Araştırma). Gazi Kitabevi
• Can, A. (2013). Yerel Yönetimlerde İç Denetim: İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Örneği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi.
• Ceyhan, F. (2010), “İç Denetim ve Kurumsallaşma”, Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• COSO (2013) Bütünleşik iç kontrol çerçevesi.
• Demir, M. (2010). Alandakilerin Bakış Açısıyla Türk Kamu Yönetiminde İç Denetim. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atılım Üniversitesi]
• Desai, R., Desai, V, Libby, T. & Rajendra, P. S. (2017). External Auditors' Evaluation of the Internal Audit Function: A Empirical Investigation. International Journal of Accounting Information Systems, 24, 1-14 Diamond (2017). https://link.springer.com/chapter/10.1057/9781137315304_18
• Fraser, J. ve H. Lindsay, (2005). ” Yönetim Kurullarının İç Denetim Hakkında Sorması Gereken 20 Soru”. İç Denetim Dergisi, Bahar 2005 ,S.11
• Hass, S., Abdolmohammadi, M. J., Burnaby, P. (2006). The Americas Literatüre Review on Internal Auditing, Managerial Auditing Journal, 21 (8), 835-844.
• IIA, Uluslararası İç Denetim Standartları , 2010
• IIA, Uluslararası İç Denetim Standartları , 2012
• IIA, Uluslararası İç Denetim Standartları, 2017
• Kayım, A. (2005). İç Kontrol Sistemlerinin İncelenmesi ve Türk Kamu Yönetiminin Modern İç Kontrol Standartları Çerçevesinde Değerlendirilmesi. [Yayınlanmamış Yeterlik Tezi, Hazine Müsteşarlığı]
• Korkmaz, U. (2008). Kamuda İç Denetim. Bütçe Dünyası Dergisi, 2(25), 4-15
• KumuthinideviI, S. (2016). A Study on Effectiveness of the Internal Control System in the Private Banks of Trincomalee. International Journal of Scientific and Research Publications, 6(6). 600-612.
• Ocak, H.S. (2021). İç denetimin gelişen ve değişen dünyasında siber güvenlik ve denetim. Marmara Üniversitesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Özbek, Ç. (2012). İç Denetim, Kurumsal Yönetim, Risk Yönetimi, İç Kontrol. TİDE Yayınları
• Özbilgin, İ. G. (2003). Bilgi Teknolojileri Denetimi ve Uluslararası Standartlar. Sayıştay Dergisi, 49, 123-128
• Pickett, K. H. Spencer. (2005). The Essential Handbook of Internal Auditing, John Wiley & Sons Inc
• Reding, K. F., Sobel, P. J. Urton L. & Anderson. (2007). Internal Auditing: Assurance & Consulting Services. The Institute of Internal Auditors Research Foundation.
• Sabuncu, B. (2017). İşletmelerde İç Denetim Ve İç Kontrol İlişkisi . Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 18 (2), 161-174 . Retrieved from http://esjournal.cumhuriyet.edu.tr/tr/pub/issue/32189/308644
• Surbhi, S. (2017). Difference Between Internal Control and Internal Audit https://keydifferences.com/difference-between-internal-control-and-internal-audit.html
• Tektüfekçi, F. (2008). İç Denetimin Değişen Rolü: Değer Yaratmak. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 10(2), 79-108
• Thomas, C. William, Bart H. WARD, Emerson O. HENKE (1991), Auditing: Theory and Practice, Pws-Kent Inc., Florida.
• Türedi, H., Koban, A. O., Karakaya, G. (2015). COSO İç Kontrol (ABD) Modeli İle İngiliz (TURNBULL) ve Kanada (CoCo) Modellerinin Karşılaştırılması. Sayıştay Dergisi, 99, 95-119.
• Uyar, S. (2009). İç Kontrol ve İç Denetim: 5018 Sayılı Kanun Açısından Değerlendirme. Ankara: Gazi Kitapevi.
• Uzun, A.K. (2008). “Kamu Yönetiminde İç Kontrol ve İç Denetim Yaklaşımı” ,www.icdenetim.net, İç Denetim Makaleler Serisi
• William G. Bishop, “Internal Control –What’s That?”, Internal Auditor ,London, June 1991, (Çevrimiçi) www.findarticles.com,
• Yuniarti, D. (2017). The effect of internal control and anti-fraud awareness on fraud prevention (A survey on inter-governmental organizations). Journal of Economics, Business, and Accountancy Ventura Vol. 20, No. 1, April – July 2017.
• Yurtsever, G. (2015). İç Denetimin Fonksiyonları ve Katma Değeri. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 52(602), 89-101
• Yüksel, F. (2011). Türk Bankacılık Sektöründe İç Denetim Faaliyetlerinin Uygulamalı Olarak İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi, Celal Bayar Üniversitesi).
• 5018 sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu.