Soğuk Savaş Sonrası Orta Doğu Bağlamında Türk-Amerikan İlişkileri Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 1, 37 - 63, 15.01.2019

Zülfükar Aytaç Kişman Hasan Aydın

Öz

Soğuk Savaşın başlangıcından bu yana önemli bir müttefiklik ilişkisi içerisinde

bulunan Türkiye ve Amerika Birleşik Devletleri arasındaki ilişkinin muhteviyatının

irdelenmeye çalışılacağı bu makalede, Soğuk Savaş sonrasında Ortadoğu’da yaşanan

ve iki ülke arasındaki ilişkileri etkileyen kimi olaylar ile Türkiye’nin Orta Doğu

ülkeleri ile olan ilişkilerinin ABD ile olan ilişkilerine yansımaları ele alınacaktır.

Bu çalışmada ilk olarak, Birinci Körfez Savaşının Türk-Amerikan ilişkileri başta

olmak üzere, Türkiye’nin iç ve dış politikası üzerindeki etkisi incelenmeye

çalışılacaktır. İkinci olarak, 2003 yılında ABD’nin Irak’ı işgali karşısında Türkiye’nin

tavrı değerlendirilecektir. Üçüncü olarak, 1979 İslam Devriminden bu yana ABD ile

çeşitli gerginlikler yaşayan İran ile Türkiye’nin ilişkilerinin Türk-Amerikan ilişkilerine

etkisine değinilecektir. Dördüncü olarak Türkiye’nin İsrail ile değişken ilişkileri ABD

ile olan ilişkileri kapsamında irdelenecektir. Son olarak Arap Baharı sırasında Libya,

Mısır ve Suriye örnekleri üzerinden Türkiye ve Amerika’nın tavrı karşılaştırmalı

olarak ortaya konulmaya çalışılacaktır.

Varılmak istenen nokta, iki ülke arasındaki ilişkiler ne kadar gerginleşirse gerginleşsin

yahut görüş ayrılıkları ne denli derinleşirse derinleşsin, iki ülkenin de aradaki ilişkiden

tamamen vazgeçemediği ve müttefiklik ilişkisinin devam ettiği gerçeğidir.

Anahtar Kelimeler

Türk-Amerikan İlişkileri, Türk Dış Politikası, Orta Doğu, Suriye

An Appraisal on Turkish-American Relations within the Middle East After the Cold War

Öz

Anahtar Kelimeler

Turkish-American Relations, Turkish Foreign Policy, Middle East, Syria

Kaynakça

• (2001). TBMM Tutanak Dergisi, Dönem:21, Cilt:71, Yasama Yılı: 4, 5. Birleşim, 10.10.2001.
• (2014) Egypt’s Economic Crisis Challenges El-Sisi. Strategic Comments, Volume 20, Comment 22, 20:5, June, 4-5.
• Aghazadeh, M. (2013). A Historical Overview Of Sanctions on Iran and Iran’s Nuclear Program. Journal of Academic Studies, Year 14, No 56, 137-159.
• Akbaş, Z., Düzgün Arslan, Z. (2012). Libya’daki Arap Baharı’na Yönelik Türk Dış Politikasına Konstrüktivist Bir Yaklaşım. The International Journal of Economic and Social Research, Autumn 2012, Vol:8, Year:8, Issue:2, 57-81.
• Altunışık Benli, M. (2006). Turkey’s Iraq Policy: The War and Beyond. Journal of Contemporary European Studies, Vol: 14, No:2, 83-196.
• Altunışık Benli, M. (2009). Worldviews and Turkish Foreign Policy in the Middle East. New Perspectives on Turkey – Special Issue of Turkish Foreign Policy, Sayı 40, 169-192.
• Aliboni, R. (2012). The International Dimension of the Arab Spring. The International Spectator: Italian Journal of International Affairs, 46:4, 5-9.
• Anthony, I. (2010). The End of Deference: Iran, Brazil and Turkey and the Nuclear Fuel Swap. Análisis del Real Instituto Elcano (ARI), Issue 96, 1-5.
• Ataman, M., Shkurti, G. (2016). Batının Darbe Sicili ve 15 Temmuz Darbe Girişimine Tepkisi. Adam Akademi, Cilt 6, Sayı 2, 51-73.
• Atlas, P. (2012). US Foreign Policy and the Arab Spring: Balancing Values and Interests. Digest of Middle East Studies, Nov, Vol.21(2), 353-385.
• Botelho, T. (2011). Os Estados Unidos e a Primavera Árabe (The United States and the Arab Spring). Relações Internacionais, JUNHO, 30, 117- 127.
• Bozkurt, E. (2003). Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin Irak ile İlgili Kararlarının Değerlendirilmesi. Stradigma, Sayı:11, Aralık, 23-32.
• Bölükbaşı, S. (1992). Türkiye ve Yakınındaki Ortadoğu. Ankara: Dış Politika Enstitüsü.
• Brown, C. S. (2007). Turkey in the Gulf Wars of 1991 and 2003. Turkish Studies, Vol:8, No:1, 85-119.
• Çancı, H., Şen, Ş. S. (2011). The Gulf War and Turkey: Regional Changes and Their Domestic Effects. International Journal on World Peace, Vol: 28, No:1, 41-65.
• Çelik, S., Aydın, A. (2016). Türk Dış Politikasının Avrupalılaşması: Irak Örneği. Turkish Studies, Volume 11, Issue 2, 281-306.
• Ergin, S. (2003). Irak Savaşı ve Türkiye: Irak Savaşı Sonrasında Türkiye’nin Dünyadaki Konumu. Çankaya Gündemi, Sayı: 14, Temmuz, 8-11.
• Ertem Sarı, H. (2015). Kuzey Irak’tan Irak Kürdistanı’na: Ankara-Erbil İlişkilerindeki Dönüşümün Siyasi ve Ekonomik Temelleri. 2000’li Yıllarda Türk Dış Politikası, Fırsatlar, Riskler ve Krizler, İstanbul: Nobel Yayıncılık.
• Falk, R. (2016). Rethinking the Arab Spring: Uprisings, Counterrevolution, Chaos and Global Reverberations. Third World Quarterly, 37:12, 2322- 2334.
• Gerger, H. (2006). ABD,Ortadoğu Türkiye. İstanbul: Ceylan Yayınları. Hale, W. (2003). Türk Dış Politikası: 1774-2000. İstanbul: Mozaik Yayıncılık.
• Indyk, M. S., Lieberthal, K. G., O’hanlon, M. E. (2012). Scoring Obama’s Foreign Policy: A Progressive Pragmatist Tries to Bend History. Foreign Affairs, Vol. 91, No. 3, 29-43.
• Küçük, A. (2015), Türkiye İsrail İlişkilerinde Mavi Marmara Krizi: Kriz Yönetimi Açısından Bir İnceleme, Yıldız Teknik Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü Yüksek Lisans Tezi.
• Mearsheimer, J. J., Walt, S. M. (2006). The Israel Lobby and U.S. Foreign Policy. Middle East Policy, Vol. XIII, No. 3, Fall, 29-87.
• Olson, R. (1995). The Kurdish Question and Turkey’s Foreign Policy, 1991-1995: From the Gulf War to the Incursion Into Iraq. Journal of South Asian and Middle Eastern Studies,V.19, No:1, 1-30.
• Özcan, M., (2015). 2000’li Yıllarda Türkiye-İsrail İlişkileri: Yeni Bir Denge Arayış. 2000’li Yıllarda Türk Dış Politikası: Fırsatlar, Riskler ve Krizler, İstanbul: Nobel Yayıncılık.
• Özdemir, Ç. (2016). Suriye’de İç Savaşın Nedenleri: Otokratik Yönetim mi, Bölgesel ve Küresel Güçler mi?. Bilgi, (33), Kış, 81-102.
• Öztürk, M. (2010). 1. Körfez Savaş’ından (1990-91) 11 Eylül Sürecine ABD’nin Irak Politikası ve Bunun Türk- Amerikan İlişkilerine Etkileri. Akademik Bakış Dergisi, Sayı: 16, Ocak-Şubat-Mart, 1-27.
• Peerzada, T. A. (2015). U.S.-Turkey Relationship and Syrian Crisis. Alternatives, Istanbul, 14.4:11,Winter, 11-19.
• Robins, P. (2007). The Opium Crisis and The Iraq War: Historical Parallels in Turkey-US Relations. Mediterrian Politics, Volume 12, Issue 1, 17- 38.
• Sinkaya, B. (2012). Rationalization of Turkey-Iran Relations: Prospects and Limits. Insight Turkey, Ankara, 14.2, 137-156.
• Sunay, C. (2015), Türk Siyasi Hayatı ve İlgili Literatür, Ankara: Orion Kitabevi.
• Tür, Ö., Han, A. K. (2015). 2000’li Yıllarda Türk Dış Politikası Anlamak. 2000’li Yıllarda Türk Dış Politikası: Fırsatlar, Riskler ve Krizler, İstanbul: Nobel Yayıncılık.
• Tüysüzoğlu, G. (2014). Değişen Bölgesel Denklemler Işığında Türkiyeİsrail İlişkileri’nde İşbirliğini Tetikleyen Unsurlar. İnsna ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, Cilt 3, Sayı 3, 588-609.
• Yeşiltaş, M., Balcı, A. (2011). AK Parti Dönemi Türk Dış Politikası Sözlüğü: Kavramsal Bir Harita. Bilgi, (23), Kış, 9-34.